Κατά της φλυαρίας

06:26 1/12/2024 - Πηγή: Το Ποντικι

Σε ένα αφήγημά του («Σχεδόν τέλειο», «Τα Νέα», 1994) ο Ιάκωβος Καμπανέλλης υποστηρίζει την ανάγκη της «λογολιτότητας», της «πάταξης της λογοδιαφυγής και του λογοπληθωρισμού». Ο συγγραφέας τάσσεται κατά της φλυαρίας και υπενθυμίζει ότι ο Καβάφης «εποίησε» ένα από τα πλέον διάσημα ποιήματά του, το «Περιμένοντας τους βαρβάρους», μόνο με 264 λέξεις…

Κάνω κι εγώ τη διαπίστωση: Χωρίς να έχουν επίγνωση του εαυτού τους, οι λογοπληθωριστικοί ποιητές

συντάσσονται με δημιουργούς όπως ο Ντίνος Χριστιανόπουλος και ο Κώστας Μόντης: Με τον πρώτο επειδή εύκολα ξεχνούν στίχους όπως αυτούς που καταλαμβάνονται από την ενότητα της ερωτικής με τη δημοσιοϋπαλληλική προσμονή.

«Όταν σε περιμένω

Ὅταν σὲ περιμένω καὶ δὲν ἔρχεσαι, /

ὁ νοῦς μου πάει στοὺς τσαλακωμένους, /

σ᾿ αὐτοὺς ποὺ ὧρες στέκονται σὲ μία οὐρά, /

ἔξω ἀπὸ μία πόρτα ἢ μπροστὰ σ᾿ ἕναν ὑπάλληλο, /

κι ἐκλιπαροῦν μὲ μία αἴτηση στὸ χέρι /

γιὰ μία ὑπογραφή, γιὰ μία ψευτοσύνταξη. /

Ὅταν σὲ περιμένω καὶ δὲν ἔρχεσαι, /

γίνομαι ἕνα με τοὺς τσαλακωμένους».

Με τον δεύτερο, τον Κώστα Μόντη, διότι με τις «“Στιγμές” της εισβολής» παρουσίασε με λίγες αλλά ελάχιστα μελοδραματικές ιδέες το δράμα της εισόδου των τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο το 1974 από το πιο αγαπημένο μέρος:

«Είναι δύσκολο να πιστέψω /

Πως μας τους έφερε η θάλασσα της Κερύνιας /

Είναι δύσκολο να πιστέψω /

Πως μας τους έφερε η αγαπημένη θάλασσα της Κερύνιας».

Κι ακόμη θα πει με λίγα λόγια, που προσεγγίζουν το επίγραμμα:

«Μεγάλο πράγμα η καρδιά – όσο την ξοδεύεις τόσο περισσότερο έχεις».

Και με τους «Έλληνες ποιητές» θα αναφερθεί στην ιδιαιτερότητα και υπερηφάνεια μιας χώρας που ελπίζει πάντα σε διεθνή καταξίωση:

«Ελάχιστοι μας διαβάζουν, /

ελάχιστοι ξέρουν τη γλώσσα μας, /

μένουμε αδικαίωτοι κι αχειροκρότητοι /

σ’ αυτή τη μακρινή γωνιά, /

όμως αντισταθμίζει που γράφουμε Ελληνικά».

Είναι όμως μόνο οι ποιητές που ελέγχονται για την έλλειψη λιτότητας και χρήζουν νουθεσίας; Και μάλιστα ποιητές όπως ο Έλιοτ, του οποίου η «Έρημη χώρα» πετσοκόπηκε κατά το ήμισυ από την προηγηθείσα της έκδοσής της σε επιμέλεια του Έζρα Πάουντ;

Όχι βέβαια! Διότι η χρήση / κατάχρηση διαφόρων εκφραστικών μέσων, όπως λόγου χάρη είναι τα σπρέι, οι μπογιές, τα αυτοκόλλητα, οι αφίσες στις επιφάνειες κτηρίων και τοίχων, τα γκράφιτι γενικώς, υποδηλώνει συνηθέστατα μιαν απίθανη φλυαρία – όταν δεν πρόκειται για απλό βανδαλισμό. Δεν ξέρω αν υπάρχει άλλη πρωτεύουσα στον κόσμο με τέτοιο αριθμό μηνυμάτων ανά τετραγωνικό μέτρο τοίχων όσο η Αθήνα. Στα Βαλκάνια οπωσδήποτε όχι.

Σε ένα άρθρο του 2014 της κυρίας Νεγρεπόντη – Δελιβάνη («Παρατηρήσεις στο οικονομικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ»), που κάθε άλλο παρά αντιπολιτεύεται τους τότε αντιπολιτευόμενους, σημειώνω τον δυσμενή σχολιασμό της για το μέγεθος του προγράμματος: Είναι 365 σελίδες και εμπεριέχει ιδέες επί παντός του επιστητού.

Από προσωπική πείρα σημειώνω: Ένα τεράστιο μέγεθος, που έφτανε περίπου τις 40.000 λέξεις, ήταν το κείμενο που επεξεργαζόταν η ΛΑΕ σε μια από τις αρχικές της φάσεις, το 2016. Και ο Μίκης Θεοδωράκης, επί της ηγεσίας του τις μνημονιακές ημέρες, σε μια διακήρυξη που δημοσιευόταν ευρύτατα, χρειαζόταν 19.000 λέξεις για να εκφράσει το πολιτικό του πρόγραμμα…

Βεβαίως ένα κόμμα με μια πολιτική αποστολή δεν μπορεί να λειτουργεί με πολιτικά τηλεγραφήματα, όμως δεν μπορεί να εκδίδει εγκυκλοπαίδειες εκεί όπου απαιτούνται λιτά και εύχρηστα κείμενα.

Η Ελλάδα, ως γνωστόν, έχει θαφτεί από διάφορα μεγάλα κείμενα: Λόγου χάρη από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ των 42.000 λέξεων, που πέρασε ομολογημένα αδιάβαστη από τους βουλευτές. Ή από το Μνημόνιο του Φεβρουαρίου του 2012, με τις 700 τόσες σελίδες, που διανεμήθηκε στους βουλευτές αποβραδίς για να ψηφιστεί την άλλη ημέρα (!), επίσης χωρίς να αναγνωσθεί, κατά τη μαρτυρία του ίδιου του Χρυσοχοΐδη.

Όσον αφορά την Κύπρο, αυτή τέθηκε το 2004 ενώπιον ενός υποψήφιου συντάγματος που είχε μέγεθος 35.000 λέξεων – κατά πολύ μεγαλύτερο του ελληνικού Συντάγματος των 24.300 λέξεων…

Στην Ελλάδα και στην Αριστερά υπάρχουν αρκετοί με πληθωριστικό λόγο που πιστεύουν ότι είναι απλώς πληθωρικοί. Πάνω σε αυτή την κατάσταση πάτησε και η Σοφία Βούλτεψη για να δικαιολογήσει τον αποκλεισμό της ομιλίας του Αλέξη Τσίπρα στη Θεσσαλονίκη (13.9.2014) από τα κρατικά κανάλια: Επιστρατεύοντας το αρνητικό παράδειγμα του Φιντέλ Κάστρο, που έβγαζε λόγους επτάωρης και οκτάωρης διάρκειας…

Στη λογοτεχνία ας μην μπούμε, επειδή εκεί η φλυαρία είναι ενδημική. Πάντως το αίτημα της λιτότητας εμφιλοχωρεί σε πλείστες δηλώσεις, όπως λ.χ. του συγγραφέα Χουάν Μαδρίδ: «Αντιπαθώ τη λογοτεχνία που χρειάζεται 50 σελίδες για να ανεβάσει τον ήρωά της πάνω σε μια σκάλα».

Και να μην ξεχάσουμε τον Ιούλιο Καίσαρα, που στις κρατικές υποθέσεις ήταν κι αυτός κατ’ εξοχήν φίλος της λιτότητας: Με τρεις λέξεις Veni, vidi, vici – ήλθον, είδον, ενίκησα – γνωστοποίησε το 47 π.Χ. τη νικηφόρα εκστρατεία του εναντίον του βασιλιά του Πόντου…

* Ο Γιάννης Σχίζας είναι συγγραφέας

Διαβάστε επίσης:

Δώδεκα ποιήματα γίνονται θέατρο!

«Ο εραστής» του Banksy πωλείται μαζί με το κτήριο του Μπρίστολ στο οποίο είναι ζωγραφισμένος

Ποσό ρεκόρ 121 εκατ. δολαρίων για πίνακα του Ρενέ Μαγκρίτ σε δημοπρασία στη Νέα Υόρκη