Κυβερνήσεις συνεργασίας

07:28 20/9/2015 - Πηγή: Το Ποντικι

ΕΛΛAΔΑΈντυπη Έκδοση

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Ελληνικές ιδιαιτερότητες των δημοψηφισμάτων – Κυβερνήσεις συνεργασίας

Μέρος Τρ'ιτο Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι, παρά την παρέλευση δύο αιώνων εθνικού βίου, εμμένουμε πεισματικά στις πατροπαράδοτες «αξίες» του διχασμού, της αντιπαλότητας, της μέχρι τελικής πτώσεως άρνησής μας να ομονοήσουμε στα ελάχιστα – προς χάριν του κοινού μας συμφέροντος… Το «συμφέρον» ως έννοια εξακολουθεί να εκλαμβάνεται στο θλιβερό νεοελληνικό κρατίδιο αποκλειστικά ως «ατομικό» και ταυτίζεται υποκριτικά με τα εκάστοτε εθνικά συμφέροντα. Έχοντας παντελή

έλλειψη κουλτούρας πολιτικών συνεργασιών, επενδύσαμε στον διχαστικό λόγο, στη στείρα αντιπαράθεση, στην πολιτική της τυφλής αντιπαλότητας. Έτσι, στην πολιτική μας Ιστορία καταγράφεται η παραδοξότητα, κόμματα με ουσιαστικά ελάχιστες έως μηδαμινές διαφορές να εμφανίζονται ως διακονούντα εκ διαμέτρου αντίθετες πολιτικές. Κατά συνέπεια, η κουλτούρα των πολιτικών συνεργασιών στην Ελλάδα δεν έχει να επιδείξει παρά ελάχιστα, βραχύβια στη συντριπτική τους πλειονότητα, πολιτικά σχήματα. Εν συντομία, οι αιτίες συνοψίζονται στην ελλιπή δημοκρατική μας παιδεία, στην άρνησή μας να υπηρετήσουμε τους θεσμούς, στην παντελή έλλειψη κουλτούρας διαλόγου, στην παρανοϊκή ταύτιση της πολιτικής συναινέσεως με την προδοσία, στην προσκόλλησή μας σε προσωποκεντρικά κόμματα ενάντια σε κάθε πολιτική αρχή και ιδεολογία, στους εκτρωματικούς εκλογικούς νόμους που ευνοούν τις ισχυρές μονοκομματικές κυβερνήσεις και σε άλλα πολλά… Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Κανάρη Διαπρεπή στελέχη: Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, Χαρίλαος Τρικούπης, Θόδωρος Δηλιγιάννης, Επαμεινώνδας Δεληγεώργης και Θρασύβουλος Ζαΐμης.Σχηματίστηκε στις 22 Μαΐου 1877, με πρωθυπουργό τον γηραιό ναύαρχο Κωνσταντίνο Κανάρη. Διαλύθηκε στις 11 Ιανουαρίου 1878. Ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, αφού έχασε αρκετές φορές την εμπιστοσύνη της Βουλής, βρέθηκε σε κυβερνητικό αδιέξοδο. Κατόπιν της εμφανούς αδυναμίας του να κυβερνήσει και υπό την πίεση της κοινής γνώμης, σχηματίστηκε η πρώτη ελληνική κυβέρνηση συνεργασίας, η οποία επίσης για πρώτη φορά έθεσε στην κυκλοφορία τον όρο «οικουμενική», υπό την πρωθυπουργία του γηραιού ναυάρχου Κανάρη. Βασικό πρόβλημα της εποχής ήταν η έντονη ανησυχία που προκαλούσε στον λαό η τύχη των Ελλήνων που κατοικούσαν στα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εξαιτίας της πολεμικής σύγκρουσης με τη Ρωσία. Ο θάνατος του ναυάρχου Κανάρη στις 2 Σεπτεμβρίου του 1877 άφησε ακέφαλη την οικουμενική κυβέρνηση, η οποία πορεύτηκε μέχρι τη διάλυσή της, στις 11 Ιανουαρίου 1878, με την εναλλαγή των μελών της στην πρωθυπουργία. Κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη Σχηματίστηκε στις 4 Δεκεμβρίου 1926. Διαλύθηκε στις 17 Αυγούστου 1927. Οι εκλογές της 7ης Νοεμβρίου 1926 διεξήχθησαν με το σύστημα της απλής αναλογικής. Το αποτέλεσμα των εκλογών δεν ανέδειξε αυτοδύναμη κυβέρνηση και έτσι κλήθηκαν τα τέσσερα πρώτα κόμματα να σχηματίσουν οικουμενική κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Αλέξανδρο Ζαΐμη. Χαρακτηριστικό των εκλογών ήταν ότι το ΚΚΕ στην πρώτη του κοινοβουλευτική παρουσία αναδείχθηκε εκ των περιστάσεων αξιωματική αντιπολίτευση. Κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου Σχηματίστηκε στις 18 Οκτωβρίου 1944. Διαλύθηκε στις 3 Ιανουαρίου 1945. Η κυβέρνηση εθνικής ενότητας που σχηματίστηκε αμέσως μετά την απελευθέρωση της χώρας από τη γερμανική κατοχή είχε πρωθυπουργό τον Γ. Παπανδρέου. Στην πρώτη μεταπολεμική αυτήν κυβέρνηση συμμετείχαν και εκπρόσωποι του ΕΑΜ, στο οποίο κυρίαρχη πολιτική δύναμη ήταν το ΚΚΕ. Η διαμάχη που ξέσπασε σχετικά με την αποστράτευση των αντιστασιακών οργανώσεων, που οδήγησε τελικά στα τραγικά γεγονότα των Δεκεμβριανών προκάλεσε – μετά και την απόσυρση και των υπουργών του ΕΑΜ – την πτώση της κυβέρνησης. Κυβέρνηση Παναγιώτη Πουλίτσα Σχηματίστηκε στις 4 Απριλίου 1946. Διαλύθηκε 18 Απριλίου 1946. Η βραχύβια αυτή κυβέρνηση σχηματίστηκε μετά τις πρώτες μεταπολεμικές εκλογές που κέρδισε με απόλυτη πλειοψηφία η «Ηνωμένη Παράταξις Εθνικοφρόνων», με επικεφαλής τον Κωνσταντίνο Τσαλδάρη. Ωστόσο, η εκκρεμότητα του δημοψηφίσματος για την επιστροφή του βασιλιά οδήγησε στον σχηματισμό κυβέρνησης ευρύτερου συνασπισμού, με επικεφαλής τον πρόεδρο του Συμβουλίου Επικρατείας Παναγιώτη Πουλίτσα και τη συμμετοχή πολιτικών του Κέντρου, όπως του Γεωργίου Παπανδρέου, του Σοφοκλή Βενιζέλου και του Παναγιώτη Κανελλόπουλου. Η κυβέρνηση αυτή δεν ξεπέρασε τις δύο εβδομάδες ζωής… Κυβέρνηση Δημητρίου Μαξίμου Σχηματίστηκε στις 24 Ιανουαρίου 1947. Διαλύθηκε στις 29 Αυγούστου 1947. Μετά την παραίτηση της κυβέρνησης Τσαλδάρη ορκίζεται ως εξωκοινοβουλευτικός πρωθυπουργός ο τραπεζίτης Δημήτριος Μάξιμος. Ο κυβερνητικός αυτός συνασπισμός περιλάμβανε όλα τα κόμματα της Βουλής γι’ αυτό και η κυβέρνηση συνασπισμού ονομάστηκε χαρακτηριστικά ως «Επτακέφαλος Κυβέρνησις». Στη διάρκεια της θητείας της, ο Τρούμαν εξήγγειλε το περίφημο «Δόγμα» και η Βρετανία ανακοίνωσε την αποχώρηση των στρατευμάτων της από την Ελλάδα. Κυβέρνηση Θεμιστοκλή Σοφούλη / Αλέξανδρου Διομήδη Σχηματίστηκε στις 30 Ιουνίου 1949. Διαλύθηκε στις 6 Ιανουαρίου 1950. Μετά την πτώση της κυβέρνησης Μαξίμου ανέλαβε για σύντομο χρονικό διάστημα η κυβέρνηση Τσαλδάρη, η οποία παρέδωσε στον Θεμιστοκλή Σοφούλη. Στόχος της νέας κυβέρνησης, η εφαρμογή του Δόγματος Τρούμαν και η συντριβή της κομμουνιστικής ανταρσίας. Μετά τον θάνατο του Σοφούλη, την πρωθυπουργία ανέλαβε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Αλέξανδρος Διομήδης. Κυβέρνηση Σοφοκλή Βενιζέλου Σχηματίστηκε στις 23 Μαρτίου 1950. Διαλύθηκε στις 15 Απριλίου 1950. Οι εκλογές της 5ης Μαρτίου 1950 δεν ανέδειξαν αυτοδύναμη κυβέρνηση, μια και διεξήχθησαν με απλή αναλογική. Ο κεντρώος Σοφοκλής Βενιζέλος ηγήθηκε συμμαχικής κυβερνήσεως μεταξύ του Λαϊκού Κόμματος και κεντρώων πολιτικών. Κυβέρνηση Νικόλαου Πλαστήρα Σχηματίστηκε στις 27 Οκτωβρίου 1951. Διαλύθηκε στις 11 Οκτωβρίου 1952. Οι εκλογές της 9ης Σεπτεμβρίου 1951 δεν έδωσαν εκ νέου αυτοδυναμία σε κάποιο κόμμα, λόγω της απλής αναλογικής και πάλι. Πρώτο κόμμα αναδείχτηκε ο Ελληνικός Συναγερμός του Αλέξανδρου Παπάγου, με 114 έδρες, και ακολούθησαν δύο κεντρώοι σχηματισμοί, η ΕΠΕΚ (74 έδρες) και το Κόμμα των Φιλελευθέρων (57 έδρες). Τα δύο κεντρώα κόμματα συγκέντρωσαν οριακά την απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή και σχημάτισαν κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Νικόλαο Πλαστήρα. Κυβέρνηση Ιωάννη Παρασκευόπουλου Σχηματίστηκε στις 22 Δεκεμβρίου 1966. Διαλύθηκε στις 3 Απριλίου 1967. Η κυβέρνηση Ιωάννη Παρασκευόπουλου ανέλαβε μετά την κυβέρνηση Στέφανου Στεφανόπουλου (1965) για να διεξαγάγει εκλογές. Είχε χαρακτηριστικά υπηρεσιακής κυβέρνησης. Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή Σχηματίστηκε στις 24 Ιουλίου 1974. Διαλύθηκε στις 21 Νοεμβρίου 1974. Πρόκειται για την πρώτη κυβέρνηση που σχηματίστηκε υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή μετά την πτώση της Χούντας και ονομάστηκε Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας. Σ’ αυτή συμμετείχαν πολιτικοί από την προδικτατορική ΕΡΕ και την Ένωση Κέντρου, καθώς και προσωπικότητες που αναδείχτηκαν μέσα από τον αντιδικτατορικό αγώνα. Κυβέρνηση Τζαννή Τζαννετάκη Σχηματίστηκε στις 2 Ιουλίου 1989. Διαλύθηκε στις 12 Οκτωβρίου 1989. Στις εκλογές της 18ης Ιουνίου 1989, δεν προέκυψε απόλυτη πλειοψηφία εδρών κανενός κόμματος λόγω του εκλογικού νόμου, αν και η Νέα Δημοκρατία είχε λάβει το 45%. Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε η ανίερη, όπως χαρακτηρίστηκε, συμφωνία Ν.Δ. και Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου (ΚΚΕ και ΕΑΡ), που τελικά σχημάτισαν κυβέρνηση. Κυβέρνηση Ξενοφώντα Ζολώτα Σχηματίστηκε στις 23 Νοεμβρίου 1989. Διαλύθηκε στις 11 Απριλίου 1990. Η οικουμενική κυβέρνηση Ξενοφώντα Ζολώτα σχηματίστηκε κατόπιν συμφωνίας των τριών εκλογικών σχηματισμών, Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ και Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου (ΚΚΕ και ΕΑΡ), υπό τον διαπρεπή ακαδημαϊκό και οικονομολόγο Ξενοφώντα Ζολώτα. Κυβέρνηση Λουκά Παπαδήμου Σχηματίστηκε στις 11 Νοεμβρίου 2011. Διαλύθηκε στις 17 Μαΐου 2012. Μετά την ανακοίνωση της παραίτησης του πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου και της κυβέρνησής του, υπήρξε ανάγκη συγκροτήσεως μιας κυβέρνησης ευρείας αποδοχής, πράγμα που έγινε υπό την πρωθυπουργία του τραπεζίτη Λουκά Παπαδήμου και τη σύμπραξη των κομμάτων του ΠΑΣΟΚ, της Ν.Δ. και του ΛΑΟΣ. Κυβέρνηση Αντώνη Σαμαρά Σχηματίστηκε στις 21 Ιουνίου 2012. Διαλύθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2015. Η Νέα Δημοκρατία δεν συγκέντρωσε την απαραίτητη πλειοψηφία των εδρών για τον αυτοδύναμο σχηματισμό κυβέρνησης, παρά την ανάδειξή της σε πρώτο κόμμα στις εκλογές, και στηρίχτηκε στη συνεργασία του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ, η οποία αργότερα αποχώρησε από τον κυβερνητικό συνασπισμό. Κυβέρνηση Αλέξη Τσίπρα Σχηματίστηκε στις 27 Ιανουαρίου 2015. Διαλύθηκε στις 20 Αυγούστου 2015. Η ανάδειξη του ΣΥΡΙΖΑ σε πρώτο κόμμα δεν ήταν αρκετή ώστε να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση, πράγμα που επετεύχθη με τη συνεργασία του με τους ΑΝΕΛΛ. Πρόκειται για την πρώτη αριστερή κυβέρνηση (έστω σε συνεργασία με ένα ακροδεξιό κόμμα με έντονα εθνικιστικά χαρακτηριστικά), η οποία ωστόσο λίγους μήνες αργότερα διασπάστηκε υπό το βάρος της υπογραφής του τρίτου μνημονίου, με αποτέλεσμα να πέσει και η χώρα να οδηγηθεί εκ νέου σε εκλογές την 20ή Σεπτεμβρίου 2015… ιστορίααφιέρωμακυβερνήσεις συνεργασίαςδημοψηφίσματαIssue: 1883Issue date: 17-09-2015Has video: