Λιάκος στο topontiki.gr: Νέο κοινωνικό συμβόλαιο της Αριστεράς με τους πολίτες - Η οικονομία σε Ελλάδα και Ευρώπη το 2021

11:00 31/12/2020 - Πηγή: Το Ποντικι

Οι ευκαιρίες του Ταμείου Ανάκαμψης TOPONTIKI.GR - ΘΕΜΑ

 

Το 2021 το περιμένουμε οι περισσότεροι με αισιοδοξία. Ποτέ άλλοτε δεν αφήσαμε πίσω μας τόσο βαρύ παλιό χρόνο και δεν προσμέναμε τον νέο με τόση ελπίδα. 

Και επειδή ο νέος χρόνος θα κληθεί να δώσει τις απαραίτητες απαντήσεις για την οικονομική ανάκαμψη που όλοι περιμένουμε, το topontiki.gr συνομίλησε με τον οικονομολόγο και πρώην Υφυπουργό παρά τω Πρωθυπουργώ Δημήτρη Λιάκο, ο οποίος είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στην υλοποίηση του 3ου Μνημονίου

της Διακυβέρνησης Τσίπρα, γνώστη επί των Ευρωπαϊκών μιας και ανήκε στην σκληρή ομάδα που διαχειρίστηκε και διαπραγματεύτηκε με τους δανειστές. 

Για το Ταμείο Ανάκαμψης - του οποίου η πρώτη εκταμίευση αναμένεται το 2021 - ο Δημήτρης Λιάκος επισημαίνει πως «μπορεί να συμβάλει στον περιορισμό των επιπτώσεων της πανδημικής κρίσης και στον μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας». Όσον αφορά το γεγονός ότι την διαχείριση θα την αναλάβουν κυρίως κεντροδεξιές κυβερνήσεις υπογραμμίζει ότι ο χώρος της Αριστεράς και της Σοσιαλδημοκρατίας χρειάζεται ένα «νέο κοινωνικό συμβόλαιο» με τους πολίτες. 

«Οποιαδήποτε πρόβλεψη στις παρούσες συνθήκες αβεβαιότητας είναι επισφαλής» απαντά στην ερώτηση για το που θα είναι η Ελλάδα του χρόνου τέτοια μέρα. Ωστόσο, ξεκαθαρίζει ότι «το 2021 κυρίαρχο θέμα θα είναι το δημοσιονομικό πλαίσιο που θα διέπει τις ευρωπαϊκές οικονομίες μετά το πέρας της πανδημίας και την απόφαση αναστολής του Συμφώνου Σταθερότητας για τη διετία 2020-2021» 

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΡΕΝΑΤΟ ΛΕΚΚΑ

Το γεγονός ότι το Ταμείο Ανάκαμψης καλούνται να το διαχειριστούν ως επί το πλείστον κεντροδεξιές κυβερνήσεις στην ΕΕ, σημαίνει ότι η Κεντροαριστερά και η Αριστερά είναι απούσες από την χάραξη της οικονομικής πολιτικής; Φοβάστε ότι τα φτωχά και λαϊκά στρώματα θα μείνουν «απ' έξω»; Σας προβληματίζει η απουσία των προοδευτικών δυνάμεων;

Η συγκεκριμένη ερώτηση θα μπορούσε να είναι το αντικείμενο όλης της  συζήτησης μας. Οι δυνάμεις από την Αριστερά μέχρι και το πολιτικό Κέντρο έχουν μια ιστορική ευκαιρία να επαναπροσεγγίσουν την κοινωνία των πολιτών συμμετέχοντας στον παγκόσμιο διάλογο που έχει ανοίξει για μια σειρά κρίσιμων θεμάτων που θα κυριαρχήσουν την επόμενη ημέρα. Η κλιματική αλλαγή, η τεχνολογική επανάσταση, οι εργασιακές σχέσεις, οι ανισότητες, τα δικαιώματα και η δημοκρατία, ο ρόλος του κράτους, η μεταρρύθμιση του συστήματος, οι διεθνείς συνεργασίες, η ασφάλεια, το προσφυγικό είναι ορισμένα από τα πεδία που ο προοδευτικός πολιτικός κόσμος οφείλει να αναλύσει, να συζητήσει και κυρίως να προτείνει. Επομένως προκρίνω ως επίδικο τις προγραμματικές θέσεις, τις ιδέες, την κατάθεση προτάσεων που από την μια θα δίνουν λύσεις στα προβλήματα και τις ανησυχίες των πολιτών και από την άλλη θα προκαλούν τις προϋποθέσεις για την δημιουργία μιας ευρύτερης κοινωνικής πλειοψηφίας. Σε μια πρόταση κάνω λόγο για ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, που θεωρώ απαραίτητο στοιχείο της μετά covid-19 εποχής. Η πανδημική κρίση επιτάχυνε την εξέλιξη προϋπαρχόντων φαινομένων ενώ ταυτόχρονα “απενεχοποίησε” έννοιες όπως ο ρόλος του κράτους στην οικονομία, η ενίσχυση των κοινωνικών δομών και του εθνικού συστήματος υγείας κ.α. Η προσέγγιση αυτών των ζητημάτων απαιτεί σύγχρονο λόγο, ενσωμάτωση εμπειριών και διδαγμάτων, αλληλεπίδραση με τους πολίτες προκειμένου να λάβει τα απαραίτητα χαρακτηριστικά μιας πλειοψηφικής πρότασης. Οι δυνάμεις της Αριστεράς και της Σοσιαλδημοκρατίας, κάνοντας την αυτοκριτική τους, οφείλουν να μην επαναλάβουν τα λάθη του πρόσφατου παρελθόντος που “επέτρεψαν” σε πολιτικές δυνάμεις που είχαν συμβάλει με τις αποφάσεις τους στην εκδήλωση προηγούμενων κρίσεων, να πρωταγωνιστήσουν και να επιβάλουν λύσεις συντηρητικής κατεύθυνσης. Θεωρώ ότι στην κατεύθυνση “σύναψης ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου” θα συνέβαλε θετικά η έναρξη ενός διευρυμένου διεθνούς εμβέλειας διαλόγου ανάμεσα στις δυνάμεις αυτού του χώρου.

Μπορεί το Ταμείο Ανάκαμψης να δώσει την ανάσα που θέλουμε για το 2021; Είναι εφικτός και ρεαλιστικός ο στόχος για πρώτη εκταμίευση το καλοκαίρι όπως λέει η κυβέρνηση;

Η απόφαση για το Ταμείο Ανάκαμψης αποτέλεσε μια από τις πλέον ιστορικές και σημαντικές στιγμές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η επίδειξη γρήγορων αντανακλαστικών και ο συγχρονισμός δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής έδωσε στις κυβερνήσεις της Ευρώπης τα περιθώρια σημαντικών παρεμβάσεων για την ενίσχυση των οικονομιών και των κοινωνιών τους. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός της περιόδου 2021-2027 θα μπορούσε να ήταν μεγαλύτερος, ενισχυμένος με πρόσθετους μόνιμους πόρους αλλά αυτό – συνδέοντας το με την πρώτη ερώτηση σας – προαπαιτεί αφενός την συνεργασία των προοδευτικών δυνάμεων και αφετέρου την αλλαγή των πολιτικών συσχετισμών. Όσον αφορά τον πυρήνα της ερώτησης σας, το Ταμείο Ανάκαμψης μπορεί να συμβάλει στον περιορισμό των επιπτώσεων της πανδημικής κρίσης, στον μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας μέσω της ανάδειξης και εκμετάλλευσης “κρυφών και φανερών” συγκριτικών πλεονεκτημάτων μας. Εκείνο που χρειάζεται είναι η κατάλληλη προετοιμασία, η απλοποίηση και επιτάχυνση των διαδικασιών χωρίς εκπτώσεις στους κανόνες διαφάνειας και χρηστής διαχείρισης, η επιλογή έργων με την μεγαλύτερη πολλαπλασιαστική επίδραση και η αποφυγή αποτυχημένων “πελατειακών” πρακτικών του παρελθόντος. Αναφορικά με την χρονικότητα των εκταμιεύσεων προβλέπεται η προκαταβολή πόρων για το 2021, με την πιο κρίσιμη περίοδος για την ορθή και αποτελεσματική απορρόφηση των ευρωπαϊκών πόρων να είναι η περίοδος 2021-2024. 

Ποια θα μπορούσαν να είναι τα χρηματοδοτικά εργαλεία για ιδιωτικές επενδύσεις που θα ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας αλλά παράλληλα θα σέβονται και το εργατικό δυναμικό;

Πολύ σωστά βάζετε αυτούς τους δυο πυλώνες, οι οποίες τονίζω ότι πρέπει να βρίσκονται σε ισορροπία. Θα ξεκινήσω από το δεύτερο, τα εργασιακά δικαιώματα, λέγοντας ότι χωρίς την ενίσχυση τους δεν νοείται ανάπτυξη με βιώσιμα χαρακτηριστικά που θα διαχέεται προς όφελος του συνόλου της κοινωνίας. Η δημιουργία ενός “προστατευτικού” πλαισίου για τις θέσεις εργασίας και οι πολιτικές ενίσχυσης της απασχόλησης αποτελεί μια πρώτη διάσταση που ειδικά στις παρούσες συνθήκες οφείλει να είναι υψηλά στις προτεραιότητες της εκάστοτε κυβέρνησης. Η δεύτερη διάσταση αφορά τη βελτίωση και κατοχύρωση των εργασιακών σχέσεων (επίπεδο μισθών, ωράρια, υπερωρίες, αδήλωτη εργασία, αποζημιώσεις κ.α.), τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και την ασφάλεια των εργαζόμενων και την ενδυνάμωση των αρχών των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Η περαιτέρω ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων και η συμπίεση των μισθών δεν οδηγεί στην επιθυμητή αύξηση της παραγωγικότητας, αν θυμηθούμε το βασικό πρόταγμα της έκθεσης Πισσαρίδη. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι σε διεθνές επίπεδο η επιδείνωση της θέσης των εργαζόμενων, η επισφάλεια, η αίσθηση απώλειας προοπτικών οδήγησε αφενός στην  φτωχοποίηση και περιθωριοποίηση μεγάλων κοινωνικών στρωμάτων και αυτό με τη σειρά του στην εκδήλωση αρνητικών πολιτικών εξελίξεων (άνοδος ακραίων και λαϊκίστικων δυνάμεων, brexit κλπ.). 
Όσον αφορά την επιθυμητή αύξηση των επενδύσεων, ο συνδυασμός της βέλτιστης απορροφητικότητας των ευρωπαϊκών κονδυλίων (Ταμείο Ανάκαμψης και ΕΣΠΑ) και η μόχλευση τους μέσω του τραπεζικού συστήματος και της κεφαλαιαγοράς μπορεί να έχει ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα. Ταυτόχρονα ένα πρόγραμμα απαραίτητων μεταρρυθμίσεων θα συνέβαλε στην ενίσχυση της πολλαπλασιαστικής επίδρασης των διαθέσιμων πόρων, στον μετασχηματισμό του παραγωγικού μοντέλου και στην ενίσχυση και διατηρησιμότητα της ελκυστικότητας της ελληνικής οικονομίας.

Μπορεί, αλήθεια να αλλάξει το παραγωγικό μοντέλο της χώρας ή είμαστε «καταδικασμένοι» στον τουρισμό, τις υπηρεσίες και την κατανάλωση;

Υποστηρίζω την άποψη ότι η ελληνική οικονομία έχει τις δυνατότητες να γίνει πιο εξωστρεφής και παράλληλα να εκμεταλλευτεί τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της. Κλειδί αποτελεί η αύξηση των επενδύσεων, δημόσιων και ιδιωτικών, που θα δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για ενίσχυση των εξαγωγών και την υποκατάσταση των εισαγωγών. Όπως σας προανέφερα, τα χρηματοδοτικά εργαλεία είναι στη διάθεσή μας και είναι στο χέρι μας, σε συνδυασμό με τις απαραίτητες αλλαγές και τους μετασχηματισμούς, να τα εκμεταλλευτούμε πολλαπλασιαστικά. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε ως βασικούς στόχους την “πράσινη μετάβαση” και τον ψηφιακό μετασχηματισμό, τομείς που η Ελλάδα βρίσκεται αρκετά πίσω σε σύγκριση με τις ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες. Ο συνδυασμός ευρωπαϊκών, εθνικών και ιδιωτικών κεφαλαίων μπορούν να συμβάλλουν στην σημαντική ενίσχυση των επενδύσεων και στη μείωση του επενδυτικού και παραγωγικού κενού της τελευταίας δεκαετίας.  Υπάρχουν κλάδοι και αρκετές εταιρείες που μπορούν να αναδειχθούν και να ενισχύσουν τη θέση τους στο παγκοσμιοποιημένο ανταγωνιστικό περιβάλλον. Κυκλική οικονομία, εναλλακτικές μορφές ενέργειας, αγροτοδιατροφικός τομέας, φαρμακευτική βιομηχανία, μεταποίηση, υπηρεσίες υγείας είναι ορισμένοι από τους κλάδους που μπορούν να πρωταγωνιστήσουν την επόμενη ημέρα. 
Ωστόσο στο σημείο αυτό και με αφορμή τις προηγούμενες ερωτήσεις σας να αναφερθώ σε μια πρόταση που αφορά το παραγωγικό υπόδειγμα και το ρόλο που μπορεί να έχει το Ταμείο Ανάκαμψης στην κατεύθυνση ουσιαστικής αλλαγής του. Οι επιμέρους δράσεις του και οι συνοδευτικές μεταρρυθμίσεις θα έχουν χαρακτήρα δεσμευτικότητας για τη χώρα έως το 2026, γεγονός που σημαίνει ότι η διάρκεια τους υπερβαίνει τη συνταγματική θητεία της παρούσας κυβέρνησης. Ως εκ τούτου η διεξαγωγή μιας δημόσιας συζήτησης με τη συμμετοχή των εγχώριων πολιτικών, επιστημονικών και παραγωγικών δυνάμεων θα βοηθούσε στην δημιουργία ενός εθνικού σχεδίου και στην εύρεση ενός ελάχιστου υποσυνόλου συναινετικών προτάσεων.

Πρόσφατα - αν και διαψεύστηκε από τους αρμόδιους - ακούστηκε από επιχειρηματία η πρόταση για παραπάνω εργασία πέραν της οκτάωρης εφόσον ο εργαζόμενος επιθυμεί. Είναι κάτι που απλώς ειπώθηκε ή φοβάστε ότι η πρόταση αυτή ήρθε για να μείνει;

Όπως σας προανέφερα θεωρώ την ενίσχυση των εργασιακών δικαιωμάτων ως απαραίτητη προϋπόθεση της ανάπτυξης. Δεν είναι μόνο προσωπική θέση αλλά διαχρονική θέση και πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ, που εμπεριέχει στον πυρήνα της την ενίσχυση του ρόλου του κόσμου της εργασίας, την αξιοποίηση των δεξιοτήτων του παραγωγικού και εργασιακού δυναμικού της χώρας, τη μείωση των ανισοτήτων και την κοινωνική ευημερία. Ανάλογη προσέγγιση είχαμε εκφράσει  στο πρόσφατο παρελθόν για τη σημαντικότητα της ύπαρξης ενός σύγχρονου και αποτελεσματικού κοινωνικού κράτους, με την εξέλιξη των πραγμάτων, ειδικά με την εκδήλωση της πανδημικής κρίσης, να την δικαιώνει απόλυτα. Ως εκ τούτου προτάσεις, όπως αυτή που αναφέρατε, με βρίσκει κάθετα αντίθετο.

Έχετε εμπειρία από διαπραγματεύσεις μιας και διαχειριστήκατε το «3ο Μνημόνιο» της διακυβέρνησης Τσίπρα. Από την εμπειρία σας και με βάση όλα όσα μας δίδαξε η πανδημία του κορωνοϊού πιστεύετε οδηγούμαστε σε περισσότερο Ευρώπη ή η λογική των «κρατών - μελών» επιστρέφει;

Είναι μια μεγάλη συζήτηση, που και αυτή με τη σειρά της δεν συγκεντρώνει σε εσωτερικό επίπεδο το ενδιαφέρον που της αναλογεί. Αδιαμφισβήτητα οι αποφάσεις της ευρωπαϊκής ηγεσίας εντός του 2020 είναι ιστορικές. Η μερική έστω αμοιβαιοποίηση του χρέους αποτελεί μια σημαντική διαφοροποίηση της Ευρώπης σε σύγκριση με την στάση της σε ανάλογες περιπτώσεις της προηγούμενης δεκαετίας. Είναι μια ευκαιρία, και αυτό το συνδέω με την αρχική σας ερώτηση, οι φιλοευρωπαϊκές προοδευτικές δυνάμεις να συζητήσουν και να ανακαλύψουν τους τρόπους εκείνους που τα σημερινά ρήγματα να γίνουν μόνιμα ανοίγματα και νέες θύρες. Το 2021 κυρίαρχο θέμα θα είναι το δημοσιονομικό πλαίσιο που θα διέπει τις ευρωπαϊκές οικονομίες μετά το πέρας της πανδημίας και την απόφαση αναστολής του Συμφώνου Σταθερότητας για τη διετία 2020-2021. Δίνεται λοιπόν μια πρώτης τάξης ευκαιρία να τεθούν στο τραπέζι προτάσεις αναθεώρησης και μεταρρύθμισης του προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος πισωγυρίσματος σε “λογικές” λιτότητας που άφησαν ανεξίτηλα τραύματα σε αρκετές χώρες της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων – και εκείνη με τα μεγαλύτερα – στην χώρα μας.  

Που θα είναι η Ελλάδα του χρόνου, τέτοια μέρα; Πώς θα είναι το 2021;

Η οικονομική επιστήμη, μέλος της οποίας είμαι και εγώ, αρέσκεται στις προβλέψεις. Ωστόσο θα τολμούσα να πω ότι οποιαδήποτε πρόβλεψη στις παρούσες συνθήκες αβεβαιότητας είναι επισφαλής. Εύχομαι, του χρόνου τέτοια μέρα, το υγειονομικό σκέλος της πανδημικής κρίσης να έχει κλείσει με όσο το δυνατόν λιγότερες ανθρώπινες απώλειες σε παγκόσμιο επίπεδο. Η έναρξη των εμβολιασμών προκαλεί την αισιοδοξία ότι κάτι τέτοιο θα γίνει πραγματικότητα. Προσωπικά περιμένω με υπομονή τη σειρά μου για αυτήν τη στιγμή και δοθείσης της ευκαιρίας να εκφράσω τις ευχαριστίες και το θαυμασμό μου προς την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα και το υγειονομικό προσωπικό. 

Δημήτρης ΛιάκοςΣΥΡΙΖΑ2021ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣΑριστεράΕυρωπαϊκή ΈνωσηHas video: Exclude from popular: 0