Ο δύσκολος πρώτος χρόνος του ΣΥΡΙΖΑ

07:49 29/1/2016 - Πηγή: Το Ποντικι

ΠΟΛΙΤΙΚΗΈντυπη Έκδοση

Ύστερα από έναν χρόνο διακυβέρνησης από τον ΣΥΡΙΖΑ, το ερώτημα δεν έχει ακόμη απαντηθεί: Έπρεπε η τότε αντιπολί­τευση να επισπεύσει την πτώση της κυβέρνησης Σαμαρά;

Το ερώτημα απασχολεί ακόμη και στελέχη του κυβερνώντος κόμματος, τα οποία, βλέποντας πό­σο έχει «γυρίσει το φύλλο» και πως ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται στην απαρχή συ­γκρούσεων με μεγάλες κοινωνικές ομάδες, προβληματίζονται για το τι θα μπορούσε να έχει γίνει διαφορε­τικά.

Μια απλοϊκή προσέγγιση λέει ξε­κάθαρα: «Όχι. Έπρεπε ο ΣΥΡΙΖΑ να περιμένει, να αφήσει τον Σαμαρά να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά, να χρεωθεί το τρίτο μνημόνιο και ύστε­ρα να έρθει η κυβέρνηση της Αριστεράς χωρίς την ευθύνη που σήμερα έχει φορτωθεί».

Μια εύλογη απάντηση σε αυτή την προσέγγιση είναι ότι, σε κάθε πε­ρίπτωση, κανένας δεν θα μπορούσε να διασφαλίσει ότι ο Σαμαράς θα ήταν το... «κορόιδο» που θα χρεωνό­ταν το τρίτο μνημόνιο. Ο ίδιος ήξερε πολύ καλά, από τα ραντεβουδάκια των επιτελών και υπουργών του με την τρόικα στο Παρίσι, το καλοκαί­ρι του 2014, ότι οι δανειστές δεν θα του παραχωρούσαν απολύτως τίπο­τε αν δεν ολοκλήρωνε όλες τις εκ­κρεμότητες του δεύτερου μνημονί­ου - αυτές δηλαδή που πέρασαν και στο τρίτο -, με κορυφαία αυτήν του ασφαλιστικού.

«Αδράνεια»

Συνεπώς και η έξοδος από το μνη­μόνιο και η έξοδος στις αγορές ήταν μια φενάκη. Ο μοναδικός δρόμος που είχε μπροστά της η κυβέρνηση Σαμαρά ήταν - όπως από τότε έγρα­φε το «Π» σε κάθε ευκαιρία - ένα τρί­το μνημόνιο. Αν τα πράγματα ήταν διαφορετικά, ο Σαμαράς θα μπορού­σε να πάρει το ρίσκο και να επιχειρήσει το μεγάλο άλμα. Όμως τέτοια προοπτική δεν υπήρχε. Γι' αυτό, άλ­λωστε, πολύ πριν ο ΣΥΡΙΖΑ ρίξει την κυβέρνηση στην εκλογή Προέδρου, το τότε επιτελείο του Μεγάρου Μαξίμου είχε εκπονήσει το σχέδιο για «αριστερή παρένθεση».

Τι θα μπορούσε να είχε αποφύγει ο ΣΥΡΙΖΑ, όμως, αν ο ίδιος ο Σαμαράς ήταν αποφασισμένος να παραδώσει τη σκυτάλη; Αυτό είναι ένα ακόμη πιο ενδιαφέρον ερώτημα.

Σίγουρα δεν θα μπορούσε να απο­φύγει την απόφαση των Ευρωπαίων για τρίτο μνημόνιο και την απαίτη­ση για την ταχύτερη δυνατή εφαρ­μογή του, καθώς αυτή απηχούσε τον εκνευρισμό των Ευρωπαίων για την πενταετή «αδράνεια» των ελληνικών κυβερνήσεων στην προώ­θηση των μνημονιακών μεταρρυθ­μίσεων.

Βλέποντας εν είδει απολογισμού σήμερα τι συνέβη το 2015, αυ­τό που θα μπορούσε όντως να είχε αποφύγει είναι η όξυνση η οποία οδήγησε στην εκροή δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ από τις τράπεζες και στους κεφαλαιακούς ελέγχους. Αυτό όμως προϋπέθετε ότι δεν θα γινόταν υπουργός Οικονομικών ο... Βαρουφάκης.

Οι παρεμβάσεις του Βαρουφάκη το τελευταίο διάστημα, οι ατεκμηρίωτες καταγγελίες του, οι οποίες διαψεύδονται από όλους όσοι είχαν γνώση των γεγονότων της περιόδου - ακόμη και αυτούς που συγκρούστηκαν με τον Τσίπρα -, αλλά και οι ακραίες εμπλοκές που δημιουργήθηκαν στη διαπραγμάτευση με τους δανειστές μπορεί σήμερα να δια­κοσμούν το αλλοπρόσαλλο προφίλ του πρώην υπουργού Οικονομικών, αλλά έφεραν τη χώρα στο χείλος του γκρεμού.

Ακόμη, όμως, και χωρίς τον Βαρουφάκη, θα μπορούσε ο ΣΥΡΙΖΑ να μεταβεί με ένα άλμα από την «αρι­στερή ριζοσπαστική» πολιτική του ταυτότητα - και μάλιστα με τη στε- λεχική του σύνθεση πριν από τη δι­άσπαση - στην εφαρμογή ενός μνη­μονίου, το οποίο, όσα φωτεινά χρώ­ματα και αν χρησιμοποιηθούν για να το «φιλοτεχνήσουν», παραμένει βα­θύ μαύρο για την κοινωνία;

Από δύσκολο έως ακατόρθωτο, δεδομένου ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως ήταν δομημένος την εποχή της εκλογικής νίκης του Ιανουαρίου του 2015, πριν από τη συνθηκολόγηση με τους δανειστές, ήταν εκ των πραγμάτων αδύνατον να κάνει ένα τόσο μεγάλο ιδεολογικό και πολιτικό άλμα. Πάλι διάσπαση θα είχαμε, πάλι διάψευση των κοινωνικών προσδοκιών και κοι­νωνική έκρηξη θα ακολουθούσε.

Λάθος χρήση

Τι, λοιπόν, μπορούσε τελικά να έχει αποφύγει ο ΣΥΡΙΖΑ εκείνης της εποχής για να μετριαστούν οι πολι­τικές και οικονομικές παρενέργειες ενός νέου μνημονίου; Θα μπορούσε κάποιος να επισημάνει την απουσία σοβαρής γνώσης για τον τρόπο λειτουργίας του ευρωσυστήματος, η οποία θα επέτρεπε στην κυβέρνηση να διαγνώσει εγκαίρως τα όρια της διαπραγμάτευσης.

Θα μπορούσε ακόμη να επισημάνει την απουσία σχεδίου εναλλακτι­κού προς το μνημόνιο - χαρακτηρι­στικό όλων των κυβερνήσεων από την αρχή των μνημονίων -, η οποία ματαίως επιχειρήθηκε να αντισταθ­μιστεί από εφευρέσεις όπως το «παράλληλο πρόγραμμα», όταν εί­ναι γνωστό ότι πουθενά δεν έγινε εφικτή η εφαρμογή προγράμματος «παράλληλου» προς το μνημόνιο.

Θα μπορούσε, τέλος, να επισημάνει τη λάθος χρήση μιας απόλυτα σωστής διαπίστωσης: ότι η ευρωζώ­νη δεν αντέχει την έξοδο χώρας από αυτήν. Η ανάλυση αυτή θα μπορού­σε να λειτουργήσει επωφελέστερα, αν η πίεση προς τους Ευρωπαίους είχε ως στρατηγικό στόχο μια λο­γικότερη και πιο ήπια προσαρμογή στα ευρωπαϊκά δεδομένα και δεν ήταν ένα εργαλείο εξώθησης σε μια ακραία σύγκρουση, η οποία έκανε ακόμη βαρύτερη τη συνθηκολό­γηση.

Απεδείχθη τελικώς επιζήμια η εμπιστοσύνη στις διαπραγματευτι­κές συνταγές του Βαρουφάκη και στην αίσθηση ότι οι Ευρωπαίοι θα «κατέβαζαν τα παντελόνια» μόλις άκουγαν ότι ένας Ευρωπαίος υπουρ­γός - και ενδεχομένως μια ευρωπα­ϊκή κυβέρνηση - εξετάζει σενάρια που θα μπορούσαν, αν εφαρμόζο­νταν, να οδηγήσουν σε Grexit.

Άστοχος τρόπος διαπραγμάτευ­σης, ιδιαίτερα μάλιστα όταν ο Τσίπρας, στρατηγικά προσηλωμένος στην Ευρώπη, δεν συζητούσε καν τέτοια ενδεχόμενα, όπως παραδέχονται ακόμη και θιασώτες του εθνι­κού νομίσματος, όπως ο - σε κάθε περίπτωση σοβαρός - Παναγιώτης Λαφαζάνης.

Με απλά λόγια, το μόνο - αλλά εξαιρετικά κρίσιμο - που θα μπο­ρούσε να κάνει διαφορετικά η κυ­βέρνηση ΣΥΡΙΖΑ εντός του 2015 θα ήταν η επεξεργασία μιας πολύ πιο ρεαλιστικής και πιο συνεκτικής στά­σης έναντι των Ευρωπαίων. Από όλα τα υπόλοιπα που συνέβησαν είναι εξαιρετικά αμφίβολο το αν θα μπο­ρούσε να αποφύγει οτιδήποτε...

ΚυβέρνησηΣΥΡΙΖΑΑντώνης ΣαμαράςμνημόνιοδιαπραγμάτευσηΑλέξης ΤσίπραςIssue: 1901Issue date: 28-01-2016Has video: