Ο Λιόσα άφησε πίσω του «τα σκυλιά»

20:36 14/4/2025 - Πηγή: Το Ποντικι

Από το πρώτο ακόμη βιβλίο του, ο Περουβιανός συγγραφέας Μάριο Βάργκας Λιόσα, που έφυγε από τη ζωή, οριοθέτησε τον κόσμο του και τους εχθρούς του.

Μέσα από τις σχεδόν αυτοβιογραφικές αφηγήσεις ενός εφήβου και της στρατιωτικής Ακαδημίας, αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι υπάρχουν δύο ειδών «σκυλιά». Οι ταλαιπωρημένοι από τη φτώχεια και την άχαρη τριβή με την καθημερινότητα άνθρωποι και αυτοί που δαγκώνουν. Με το βιωματικό μελάνι τής πολύ πρώτης του νιότης, συνέγραψε το 1963 το παρθενικό του σπουδαίο έργο, την «Πόλη και τα σκυλιά». Μια ιστορία με μεγάλες δόσεις εφηβικής βίας,

τότε που το bullying  αποτελούσε σχεδόν φυσικό φαινόμενο. Ο ίδιος επέλεξε να ακολουθήσει μια ζωή ανάμεσα στα δύο. Από τη μιά ποτέ δεν ξέχασε στις γραμμές του εκείνη την πρώτη δύσκολη φάση, στην περουβιανή, παραθαλάσσια Αρεκίπα, από την άλλη έμαθε και να «δαγκώνει». Όχι με την έννοια της βίας ή της επιθετικότητας, αλλά με αυτήν της επιβίωσης.

Άλλωστε, από την αρχή κατάφερε να κρύβει από τους συνομιλήκους του τα ενδιαφέροντά του και τα διαβάσματά του (τότε, κυρίως Φλομπέρ), ζώντας ανάμεσά τους σαν ένα αυθεντικό μαγκάκι επαρχιακής πόλης. Την ίδια στιγμή που υπεράσπιζε με τη συγγραφή του αυτές τις ταλαιπωρημένες υπάρξεις, τις αποκλεισμένες και δύσκολες στην επικοινωνία περουβιανές φυλές, είδε με συμπάθεια ακόμη και την επαναστατική οργάνωση «Φωτεινό μονοπάτι», αναπάντεχα στα 1990 κατέβηκε ως υποψήφιος πρόεδρος με την κεντροδεξιά παράταξη της χώρας του. Κι όταν, σε μια συνεδριακή του επίσκεψη στη Χαλκιδική, το 2003, βρεθήκαμε να γευματίζουμε παρέα, σε σχετική ερώτηση απάντησε πως ήταν ο μόνος τρόπος να βοηθήσει αυτούς τους ταλαίπωρους των αφηγήσεων του. Άλλωστε, και στην απονομή του Νόμπελ, το 2010, η σουηδική Ακαδημία μίλησε για τη «διεισδυτικότητά του στις δομές της εξουσίας».

Η λογοτεχνία του μοιάζει με βελόνα ραδιοφώνου. Ψάχνεις να βρεις συνεχώς το μήκος κύματος, στο οποίο εκπέμπει, καθώς πειραματίζεται συνεχώς: από τον άκρατο ρεαλισμό, στις παρυφές του μαγικού ρεαλισμού και στο ενδιάμεσο ο έρωτας και η πολιτική. Για να αντιληφθεί κάποιος τη συγγραφική του «κινητικότητα», αρκεί να πραγματοποιήσει ένα πείραμα: να δανείσει σε πέντε φίλους του ένα βιβλίο του Περουβιανού, το οποίο αγάπησε. Θα διαπιστώσει ότι οι γνώμες θα κυμαίνονται από τον ενθουσιασμό ως την απόρριψη. Ομολογώ ότι το πραγματοποίησα με το αγαπημένο μου «Πράσινο σπίτι», την πιο ρηξικέλευθη από τις δημιουργίες του, με κέντρο ένα πορνείο στη χώρα του. Η απόρριψη των φίλων κέρδισε σαφώς την αποδοχή.

Μιλώντας για ένα πορνείο, θα ήταν ολέθρια παράλειψη να μην αναφερθούμε στις σωματικές και ψυχικές αναταράξεις του έρωτα, που τις πρωτοκατέθεσε με το επίσης εξαιρετικό «Η θεία Χούλια και ο γραφιάς», του 1977, άλλη μια ιστορία βουτηγμένη στην προσωπική εμπειρία, εν πολλοίς. Η θεία Χούλια υπήρξε η πρώτη του σύζυγος, παρά τις αντιρρήσεις της οικογένειάς του, ενώ η ξαδέρφη του η δεύτερη. Όπως καταλαβαίνει κάποιος υπήρξε ένας ιδιαιτέρως γοητευτικός άνδρας, του οποίου οι ερωτικές περιγραφές αποτελούν ένα από τα εξόχως δυνατά σημεία του έργου του.

Επειδή, λοιπόν, στο κοκκίνισμα των βιβλίων του, οι γνώμες για αυτά που μένουν να διακρίνονται σίγουρα ποικίλλουν, προσωπικά θα τολμούσα να ξεχωρίσω το πολιτικό «Πότε πήραμε την κάτω βόλτα;», του 1969  ή το ανάλογο «Ο Λιτούμα στις Άνδεις», του 1993.  Από την άλλη το «Μητριάς εγκώμιον», του 1988 ή το «Παλιοκόριτσο»  αφήνουν στη μνήμη ερωτικές ιχνογραφήσεις μεγάλου μάστορα. Κι αν κάποιος προτιμάει την ιστορία, τότε το «Όνειρο του Κέλτη» ή «Η γιορτή του τράγου» θα τον αποζημιώσουν. Εκεί θα πραγματοποιήσει μια γνωριμία με αυτό που η σουηδική Ακαδημία ονόμασε «διεισδυτικότητα στις δομές της εξουσίας».

Διαβάστε επίσης:

«The Shining»: Βρέθηκε μετά από δεκαετίες η αληθινή ανατριχιαστική φωτογραφία από το τέλος της εμβληματικής ταινίας τρόμου (photos)

«The Bodyguard»: Η Warner Bros. ετοιμάζει ριμέικ της ταινίας του 1992 με τον σκηνοθέτη του «Taylor Swift: The Eras Tour» (photos/videos)

Κάννες 2025: Ο Ρίτσαρντ Λίνκλεϊτερ στο κόκκινο χαλί με την ταινία «Nouvelle Vague», φόρο τιμής στον Ζαν-Λικ Γκοντάρ