Ο Βενιζέλος των διανοουμένων

08:11 23/3/2016 - Πηγή: Το Ποντικι

ΕΛΛAΔΑΈντυπη Έκδοση

Στις 18 Μαρτίου έκλεισαν ογδόντα χρόνια από τον θάνατο του εθνάρχη Βενιζέλου, του ανθρώπου στον οποίο η Ελλάδα οφείλει τα πάντα. Το στρατιωτικό κίνημα του 1909 υπήρξε μια από τις καθοριστικότερες στιγμές της νεότερης ιστορίας μας. Ένα κίνημα που, εκτός των άλλων, έφερε στο προσκήνιο της πολιτικής ζωής του τόπου τον σημαντικότερο ηγέτη της νεότερης Ελλάδας,

τον εθνάρχη Ελευθέριο Βενιζέλο. Έναν πολιτικό που παρόμοιό του δεν ευτύχησε να δει ποτέ ξανά αυτή η χώρα…

Ιδού τι λέει ο συγγραφέας του «Μεγάλου Ανατολικού», ο ποιητής Ανδρέας Εμπειρικός, ένας ιδιαίτερα προικισμένος, κοσμοπολίτης διανοούμενος: «[…] Εάν, όμως, έπαυσα προ πολλού να είμαι κομματικώς φιλελεύθερος, ουδέποτε έπαυσα να είμαι συναισθηματικώς βενιζελικός – τουτέστιν άνθρωπος που δεν λησμονεί τι οφείλει η Ελλάς και, κατά συνέπειαν, είς έκαστος εξ ημών των Ελλήνων ατομικώς εις τον άνδραν αυτόν, που, κατά την γνώμην μου, χωρίς την παραμικράν υπερβολήν, είναι ισάξιος του Περικλέους, μεγαλοφυής πολιτικός, αληθινός εθνάρχης και μέγας ταγός. Ναι. Ο Βενιζελισμός, που ποτέ δεν υπήρξε δι’ εμέ τέρμα, αλλά, πάντοτε, φωτεινή και ευοίωνη αφετηρία, είναι αναμφισβητήτως η χρυσή κολυμβήθρα εις την οποίαν ανεβαπτίσθη και απέκτησε νέα πτερά, νέαν ορμήν, νέαν συνείδησιν και νέες δυνατότητες (ασχέτως παντός διαφορετικού, εν τω μέλλοντι, προσωπικού ιδεολογικού προσανατολισμού) το γένος των Ελλήνων». Εφημερίδα «Τα Νέα», 27.5.2000 Χαρακτηριστική είναι και η αναφορά στον Βενιζέλο ενός σημερινού στοχαστή, του Στέλιου Ράμφου:«Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, γενάρχης πεπρωμένων. Η πιο χαρακτηριστική φυσιογνωμία, δηλαδή το προϊόν της επαναστάσεως του Γουδή, το 1909, και το ρεύμα εκείνο το πολιτικό, το οποίο προσπάθησε ή έθεσε με όρους πολιτικά εφικτούς, το ζήτημα του εκσυγχρονισμού της κοινωνίας μας. Από εκεί και πέρα δεν έχουμε διαφοροποιήσεις ουσιαστικές από αυτό που έθεσε ο Ελευθέριος Βενιζέλος και από αυτό στο οποίο αντιπαρατάχθηκε. Υπό την έννοια αυτή ο γενάρχης του πολιτικού μας πεπρωμένου είναι ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ανεξαρτήτως τού ότι υπήρξαν αξιόλογοι μετά πολιτικοί, με σοβαρές οπτικές. Αλλά το κρίσιμο σημείο αναφοράς είναι ο Ελευθέριος Βενιζέλος».Εκπομπή «Στα άκρα» με τη Βίκυ Φλέσσα, στη ΝΕΤ (10.2.2012) Ο κορυφαίος Έλληνας δραματικός ηθοποιός και σκηνοθέτης Αλέξης Μινωτής: «Ο Βενιζέλος, όπως μπορούμε να πούμε για όλους τους ανθρώπους ανώτερης πνευματικότητας, αγαπούσε τη δικαιοσύνη και γι’ αυτήν θυσίαζε και τα πολιτικά και τα κομματικά και τα προσωπικά του συμφέροντα».Από κείμενό του με τίτλο «Για τον Βενιζέλο» Ο πεζογράφος Στρατής Μυριβήλης: «Κι ο Βενιζέλος ανασταίνεται, το έργο του δικαιώνεται, φαντάζει σε όλους πια, σαν ο Μεγάλος και ο βαθυστόχαστος· ο Κυβερνήτης, που οδήγησε το καράβι της Ελλάδας στο μεγάλο λιμάνι της δόξας· ο Προφήτης, που οραματίζεται και πραγματοποιεί μαζί, την Μεγάλη Πατρίδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών!...». Από κείμενο του συγγραφέα το 1964 Ο ποιητής και κριτικός Τέλλος Άγρας: «Θαυμάζω, αγαπώ, λατρεύω τον Βενιζέλο – τόσο, όσον ολίγοι κι από τους γηγενείς κι από τους πρόσφυγες». Ο ποιητής, πεζογράφος και δημοσιογράφος Γεώργιος Δροσίνης: «Ο διχασμός Βασιλέως Κωνσταντίνου και Βενιζέλου μ’ έκανε αντιβασιλικό. Τη βασιλική πολιτική την έκρινα αντεθνική κι εξευτελιστική για την Ελλάδα (…). Το επαναστατικό Ξεκίνημα του Βενιζέλου για την Κρήτη κι από ’κεί για τη Θεσσαλονίκη χαιρέτισα μ’ ένα (…) σονέττο, που ούτε ο ίδιος δεν έμαθε ίσως πως γράφτηκε γι’ αυτόν…». Ο χρονογράφος και λογοτέχνης Παύλος Νιρβάνας: «Διότι του οφείλομεν κάτι περισσότερον από την μεγάλην Ελλάδα, που μας παρέδωκε. Του οφείλομεν την πίστιν προς την Ελλάδα και προς τα πεπρωμένα της. Την πίστιν που είχεν αποθάνει μέσα μας και την οποίαν ανέστησεν ο μέγας αυτός εμψυχωτής».«Το μέγα χρέος» (εφημ. «Εστία», 19.3.1936) Η συγγραφέας Πηνελόπη Δέλτα:«Εκείνα τα πρώτα χρόνια ο Βενιζέλος μου φαίνουνταν απόμακρος. Δε φαντάζουμουν πως μπορούσε κανείς να τον πλησιάσει σα φίλο. Ήταν άλλης υφής άνθρωπος. Ήταν πολιτικός. Ήταν ηγέτης. Ήταν genie (μεγαλοφυΐα). Στέκουνταν ψηλά, μακριά. Έπρεπε να τον ακούει ο άλλος, όχι να του μιλά. Σε συζήτηση, τα επιχειρήματά του κουτρουβαλούσαν και γκρέμιζαν κάθε αντίθετη γνώμη. Ήταν σα χείμαρρος που παρέσυρε τα πάντα».Από το αρχείο της «Αναμνήσεις: Βενιζέλος» Ο πεζογράφος Γιώργος Θεοτοκάς:«Υπάρχουν πολλά συγκεχυμένα πράματα στην αφετηρία του βενιζελισμού. (…) Υπάρχει (…) μια ανάγκη ανόρθωσης, μια ανάγκη κίνησης και αγώνων, μια δεύτερη άρνηση της ρουτίνας του παρελθόντος, ένα αίτημα γενικής αλλαγής. Και δεν πρόκειται μονάχα για μιαν αλλαγή θεσμών και συνταγματικών διατάξεων, αλλά κυρίως για μιαν αλλαγή εσωτερική: απόκτηση αυτοπεποίθησης, ένταση των θελήσεων του έθνους, ξεκίνημα προς ένα καλύτερο μέλλον. Υπάρχει παράλληλα και μια αρκετά αόριστη τάση προς την πνευματική και κοινωνική πρόοδο, ένα είδος ελληνικού ριζοσπαστισμού, άλλοτε συνειδητού και άλλοτε ασυνείδητου. Υπάρχει βέβαια και ο απελευθερωτικός εθνικισμός, που δεν είναι ένα καινούργιο φαινόμενο της πολιτικής μας ζωής, αφού αυτός υπήρξε το κίνητρο όλης της δράσης μας στο ΙΘ’ αιώνα. Αλλά ο βενιζελικός εθνικισμός, πολύ δυνατότερος από τις προηγούμενες εθνικιστικές κινήσεις, εγκαταλείπει οριστικά τον αναιμικό ρομαντισμό των παλαιών ελληνικών κυβερνήσεων και στηρίζει, για πρώτη φορά, την ελληνική πολιτική σε μιαν οξυδερκή εκτίμηση της πραγματικότητας, σε σίγουρες συμμαχίες, σε μια θετική χρησιμοποίηση των εθνικών δυνάμεων. Η εμφάνιση του Βενιζέλου στην Ελλάδα σημειώνει ασφαλώς μια αλλαγή νοοτροπίας».Αποσπάσματα από το μυθιστόρημα «Αργώ», έβδομο κεφάλαιο Β’ μέρος Ο ποιητής Κωστής Παλαμάς:«Έσβυσε ο Μέγας. Μεγάλο ανάφτε, καθώς Εκείνος,μνήμα, να είν’ άστρο, φως του η Αθήνα, δρόμος του η Κρήτη…Του Ομήρου ο στίχος φωνή τού πρέπει, δε φτάνει ο θρήνος,το πάτημά του πυρό, στο ανέβα του Ψηλορείτη.Των ιερών χρόνων, αρχαίων και νέων, την λαμπυράδα,γραφτό του η μοίρα να ζωντανέψει και ν’ αναστήσει,οι όργητες άγριες, τα πάθη μπόρες, νύχτες τα μίση·τρεμοσαλεύεις ο αποσπερίτης, λάμπεις η Ελλάδα…».Από το ποίημα με τίτλο «Στο θάνατο του Βενιζέλου» (26.3.1936)Ελευθέριος ΒενιζέλοςθάνατοςιστορίαIssue: 1908Issue date: 17-03-2016Has video: