Οι προκλήσεις του 2024 για το ευρω-οικοδόμημα

06:08 1/1/2024 - Πηγή: Το Ποντικι

Το 2024 είναι εκλογική χρονιά για τους Ευρωπαίους, που καλούνται να αναδείξουν τα 705 μέλη του Ευρωκοινοβουλίου. Σύμφωνα με την εκτίμηση του Europe Elects – ενός προγράμματος της Ευρωβουλής –, εάν γίνονταν εκλογές σήμερα, στον απόηχο του αποτελέσματος των εθνικών εκλογών στην Ολλανδία, η δύναμη των τριών μεγαλύτερων ομάδων θα παρέμενε περίπου η ίδια.

Το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα θα είχε 175 έδρες αυξάνοντας κατά δύο την παρουσία του,

η κεντροαριστερή Προοδευτική Συμμαχία Σοσιαλιστών και Δημοκρατών θα είχε 142 έδρες κερδίζοντας 2 και το φιλελεύθερο Renew Europe θα έχανε τρεις έδρες για να περιοριστεί στις 89. Αυτά τα τρία κόμματα απαρτίζουν μιαν άτυπη συμμαχία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ελέγχουν τις 406 από τις 705 έδρες.

Η δυναμική της Ακροδεξιάς

Η επόμενη μεγαλύτερη ομάδα του Ευρωκοινοβουλίου – που πλέον δείχνει έτοιμη για την τρίτη θέση – είναι η ακροδεξιά Ταυτότητα και Δημοκρατία (ID), που έχει έντονες ανοδικές τάσεις και αν γίνονταν εκλογές θα έβγαζε σήμερα 87 βουλευτές – 11 περισσότερους από όσους έχει και μόλις δύο λιγότερους από τους Φιλελεύθερους.

Είναι η πρώτη φορά από τον Ιούνιο του 2021 που η ομάδα ID ξεπερνά δημοσκοπικά σε δύναμη τους Ευρωπαίους Συντηρητικούς και Μεταρρυθμιστές (ECR), στους οποίους η εκτίμηση δίνει 83 βουλευτές.

Ο Ματέο Σαλβίνι της ιταλικής Λέγκας του Βορρά, υποδεχόμενος τους αρχηγούς 14 ευρωσκεπτικιστικών, εθνικιστικών και ακροδεξιών κομμάτων από τα κράτη – μέλη της Ε.Ε., στον απόηχο της νίκης του Γκέερτ Βίλντερς στην Ολλανδία, έθεσε στόχο να γίνει η ομάδα ID η τρίτη σε δύναμη στο Ευρωκοινοβούλιο. Μίλησε μάλιστα για ένα «μπλε κύμα» που σαρώνει την Ευρώπη και θα σπάσει την άτυπη συμμαχία Λαϊκού Κόμματος, Σοσιαλδημοκρατών και Φιλελεύθερων με όραμα την «απελευθέρωση από τη γραφειοκρατία των Βρυξελλών».

Ο Ζαν Υβ Καμί, που έχει αναλύσει την Ακροδεξιά στην Ευρώπη, επισημαίνει ότι το «μπλε κύμα» στηρίζεται στη ρητορεία για τη μάχη των πολιτισμών, τον διαχωρισμό του Ισλάμ από τη Δύση, τη σκληρή γραμμή για τα σύνορα και το μεταναστευτικό, που τροφοδοτούν τη Δεξιά της Δεξιάς.

Αυτό έδωσε τη νίκη στον Βίλντερς στην Ολλανδία και την πρωτιά στη Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία. Πόσο τυχαίο είναι που ο Πρόεδρος Μακρόν υιοθέτησε τις θέσεις της Λεπέν για να περάσει από τη γαλλική εθνοσυνέλευση τον σκληρό αντιμεταναστευτικό νόμο με τις ψήφους των ακροδεξιών και τη Λεπέν να διακηρύσσει ότι επέτυχε «ιδεολογικό θρίαμβο»;

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει με τη δυναμική της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD) και την άνοδο της Ακροδεξιάς στη Βουλγαρία, που δίνουν προοπτική περαιτέρω ενίσχυσης της Ακροδεξιάς στην Ευρωβουλή, όπου οι Πράσινοι θα παραμείνουν στάσιμοι και η Ομάδα της Αριστεράς αναμένεται να υποστεί καθίζηση.

Πώς διαμορφώνονται οι ισορροπίες

Οι απώλειες στην Ομάδα της Αριστεράς εκτιμάται ότι θα προέλθουν από την καθίζηση του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος, που μπορεί να μην βγάλει ούτε έναν ευρωβουλευτή, και την πιθανή μείωση της δύναμης του ισπανικού Κινήματος Sumar.

Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα εκτιμάται ότι θα βγει κερδισμένο από την ένταξη της Δανικής Φιλελεύθερης Συμμαχίας (που μέχρι τώρα ήταν με το Renew Europe) και του ολλανδικού συντηρητικού κόμματος NSC, αλλά και από την εκτιμώμενη ενίσχυση του ισπανικού Λαϊκού Κόμματος.

Οι Σοσιαλδημοκράτες αναμένεται ότι θα έχουν απώλειες επειδή μειώνεται η δύναμη του ισπανικού PSOE και του πορτογαλικού PS, αλλά η ισορροπία ανακτάται με κάποια δημοσκοπικά κέρδη των Γερμανών Σοσιαλδημοκρατών – SPD.

Στοίχημα το ποσοστό συμμετοχής

Πέρα από το κατά πόσο θα ανακοπεί η δυναμική του ακροδεξιού ID προς την τρίτη θέση, το ενδιαφέρον εστιάζεται στο ποσοστό συμμετοχής των Ευρωπαίων στις εκλογές και κυρίως των νέων.

Σήμερα οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι επτά στους δέκα νέους ηλικίας 15 έως 24 ετών αντιμετωπίζουν θετικά το εγχείρημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Όμως αυτοί οι νέοι είναι λιγότερο πρόθυμοι να ψηφίσουν. Στις εκλογές του 2024 ψηφίζουν για πρώτη φορά οι νέοι 16 και 17 ετών από την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Γερμανία, τη Μάλτα και την Ελλάδα και είναι ένα στοίχημα για τις Βρυξέλλες η αύξηση του ποσοστού συμμετοχής.

Όμως η δυσαρέσκεια των Ευρωπαίων για την ποιότητα της δημοκρατίας στην ήπειρο αναμένεται ότι θα αντικατοπτριστεί στις εκλογές. Σύμφωνα με δημοσκόπηση του Ipsos (Politico), το 73% των Γάλλων δηλώνουν ανήσυχοι για τη δημοκρατία. Κι ένα μεγάλο μέρος αυτών, εκφράζοντας τη δυσαρέσκειά του, θα ψηφίσει Λεπέν!

Πάνω από τους μισούς Πολωνούς και Ιταλούς δηλώνουν επίσης δυσαρεστημένοι για την ποιότητα της δημοκρατίας. Οι Ιταλοί έδειξαν στις κάλπες πώς αντιλαμβάνονται τη δημοκρατία ψηφίζοντας Μελόνι!

Εφευρίσκοντας νέα αφηγήματα

Και τι κάνουν οι mainstream Ευρωπαίοι για να απαντήσουν στους εθνικιστές και τους λαϊκιστές; Ρίχνουν την μπάλα στην εξέδρα, ορίζοντας τη Ρωσία ως αιτία όλων των δεινών και ανάγοντας σε θεμέλιο λίθο για το δημοκρατικό σύστημα τη διεύρυνση της Ένωσης προς τα ανατολικά… δηλαδή κοιτάζοντας τα σύνορα Ουκρανίας – Ρωσίας.

Η Ευρώπη μπορεί να αντιμετωπίσει απειλές από τη Ρωσία μέχρι το τέλος της δεκαετίας, προειδοποίησε ο υπουργός Άμυνας της σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης της Γερμανίας Μπόρις Πιστόριους. Και ζήτησε επενδύσεις στην αμυντική βιομηχανία και ενίσχυση της συνεργασίας στο λεγόμενο Τρίγωνο της Βαϊμάρης, το ανεπίσημο φόρουμ Γερμανίας – Πολωνίας – Γαλλίας.

Είναι αμφίβολο όμως το κατά πόσο η δαιμονοποίηση της Ρωσίας (που μέχρι πρότινος ήταν ο σημαντικότερος προμηθευτής ενέργειας για τη Γερμανία) θα λειτουργήσει συσπειρωτικά για τους Κεντροευρωπαίους, είτε βρίσκονται στο Τρίγωνο της Βαϊμάρης είτε σε οποιοδήποτε άλλο άτυπο στρατόπεδο.

Επιπλέον προκύπτει το ερώτημα κατά πόσο θα είναι πρόθυμοι οι Ευρωπαίοι να πληρώσουν την απόφαση των ηγετών των ισχυρότερων κρατών να δώσουν το πράσινο φως στην εμπόλεμη και χρεοκοπημένη Ουκρανία για ένταξη στην Ε.Ε. Το οικονομικό κόστος αυτής της πολιτικής επιλογής είναι τεράστιο. Αφενός θα διοχετευθούν κονδύλια στην αμυντική βιομηχανία και αφετέρου θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί αφειδώς η Ουκρανία για να σταθεί στα πόδια της.

Από το 2020 η Ε.Ε. έχει ξοδέψει περίπου 800 δισεκατομμύρια ευρώ για να ασκήσει εξωτερική πολιτική, είτε υποστηρίζοντας την Ουκρανία όταν μπήκε στη δίνη του πολέμου είτε προσπαθώντας να ελέγξει το προσφυγικό / μεταναστευτικό. Το 2024 εκτιμάται ότι θα χρειαστούν άλλα 70 δισ. για τέτοια προγράμματα. Αλλά η χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων στη διάρκεια της πανδημίας δεν ισχύει πλέον.

Από τη χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων επωφελήθηκαν οι χώρες με μεγάλο χρέος. Τώρα όμως θα πρέπει να σφίξουν πάλι το ζωνάρι. Αυτό θα έχει άμεσο αντίκτυπο στις εθνικές οικονομίες των χωρών αυτών και θα προκαλέσει νέες εντάσεις στους κόλπους της Ε.Ε., που θα γίνουν εντονότερες όταν γίνει αντιληπτό το κόστος της πολυδιαφημισμένης διεύρυνσης.

Εθνικές εκλογές με ιδιαίτερη σημασία

Δεν είναι μόνο οι κάλπες για την Ευρωβουλή που απασχολούν τους αναλυτές. Το 2024 θα γίνουν εθνικές εκλογές σε εννέα ευρωπαϊκές χώρες, από τις οποίες οι τέσσερις μπορεί να οδηγήσουν σε αλλαγή των κυβερνώντων κομμάτων και δύο έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον: οι εκλογές στην Πορτογαλία (τον Μάρτιο) και την Αυστρία (τον Σεπτέμβριο).

Σύμφωνα με την ανάλυση του EIU η γενική εικόνα θα είναι η πολυδιάσπαση του πολιτικού πεδίου στην Ευρώπη και τα κόμματα που κερδίζουν τις εκλογές θα αγωνιούν για βιώσιμες πλειοψηφίες στα εθνικά κοινοβούλια. Επιπλέον η παραγωγή πολιτικής θα παραμείνει δύσκολη για κυβερνήσεις μειοψηφίας, όπως είναι πλέον η κυβέρνηση Μακρόν, και για όσες έχουν ανοιχτά εσωτερικά μέτωπα (Γερμανία, Αυστρία). Μάλιστα στην Αυστρία εκτιμάται ότι η Ακροδεξιά θα έχει κέρδη και τον πρώτο λόγο στον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας.

Αντίστοιχη είναι η κατάσταση στην Πορτογαλία, όπου στις πρόωρες εκλογές του Μαρτίου η Δεξιά, με την υποστήριξη του ακροδεξιού κόμματος Chega, εκτιμάται ότι θα σχηματίσει κυβέρνηση.

Η αυξανόμενη δυσαρέσκεια για το πολιτικό κατεστημένο αυξάνει τις πιθανότητες τα κυρίαρχα κόμματα να υιοθετήσουν πολιτικές θέσεις της Ακροδεξιάς, όπως ακριβώς έγινε με τον Μακρόν στη Γαλλία για το προσφυγικό / μεταναστευτικό. Κι αυτό βεβαίως ενισχύει τελικά τους εθνικιστές, λαϊκιστές και ακροδεξιούς, όπως δείχνουν οι εκτιμήσεις για τις πολιτικές τάσεις στην Πορτογαλία και την Αυστρία.

Οι αναμενόμενες αλλαγές στην πολιτική αρένα σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο θα επηρεάσουν προφανώς τη σύνθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τη σύνθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τις πολιτικές επιλογές, ανεξάρτητα από το ποιος θα είναι πρόεδρος της Κομισιόν.

Διαβάστε επίσης:

Politico: H σιωπηρή μετατόπιση ΗΠΑ και ΕΕ στον πόλεμο της Ουκρανίας – Στόχος η άμυνα και μετά η διαπραγμάτευση

Ελληνόκτητο φορτηγό πλοίο χτυπήθηκε από νάρκη στη Μαύρη Θάλασσα – Δύο τραυματίες

Γαλλία: Ο πατέρας ομολόγησε τη φρίκη – Σκότωσε τη σύζυγο και τα τέσσερα παιδιά του γιατί «άκουσε φωνές»