Ώρα για σκληρή δουλειά

07:50 17/8/2015 - Πηγή: Το Ποντικι

ΠΟΛΙΤΙΚΗΈντυπη Έκδοση Το τρίτο μνημόνιο, μαζί με το πρώτο κύμα των προαπαιτούμενων μέτρων, ψηφίζονται από τη Βουλή και μπαίνουν στη φάση της εφαρμογής με αντάλλαγμα τα πρώτα 25 δισ. ευρώ από το νέο χρηματοδοτικό πακέτο. Τον Οκτώβριο θα έρθει το δεύτερο κύμα μέτρων, το οποίο θα απαιτηθεί για την ολοκλήρωση της συμφωνίας. ♦ Τα μέτρα που περιλαμβάνει το πρώτο πακέτο εστιάζουν στην αύξηση των φορολογικών εσόδων, στη μείωση των κρατικών δαπανών, στην αναδιάρθρωση

δημόσιας διοίκησης, φοροεισπρακτικών και φοροελεγκτικών μηχανισμών, στην πρώτη δέσμη μέτρων για το ασφαλιστικό, στην ανακεφαλαιοποίηση, την ενίσχυση της ρευστότητας των τραπεζών και την αντιμετώπιση των «κόκκινων» δανείων, στο μερικό άνοιγμα αγορών και επαγγελμάτων, στην ενέργεια και τη Δικαιοσύνη. ♦ Τα μέτρα του δεύτερου πακέτου τον Οκτώβριο θα περιλαμβάνουν την εκτεταμένη και βαθιά αναδιάρθρωση του ασφαλιστικού και του φορολογικού συστήματος, τη ρύθμιση του ραδιοτηλεοπτικού τοπίου (άδειες και φορολόγηση), περαιτέρω φορολογικά μέτρα (π.χ. για αγρότες και ναυτιλία), μείωση των αμυντικών δαπανών και τη δεύτερη δέσμη του «ανοίγματος» αγορών, ενώ θα αρχίσει και η συζήτηση για τις αλλαγές στα εργασιακά. Το νέο μνημόνιο είναι εμπροσθοβαρές, όπως είχε προαναγγελθεί, και αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση θα πρέπει τους επόμενους μήνες να περάσει μέτρα τα οποία θα είναι εκ των πραγμάτων πολύ δύσκολα, με μεγάλο πολιτικό κόστος, που θα επιβαρύνουν, σε πρώτη τουλάχιστον φάση, μια ήδη βαριά πληγωμένη κοινωνία, της οποίας οι αντοχές θα δοκιμαστούν ακόμη μία φορά. Η μέχρι τώρα εικόνα της κυβέρνησης, η οποία αμφισβητεί τη συμφωνία στην οποία κατέληξε, προϊδεάζει για περαιτέρω προβλήματα στο εσωτερικό της, ενώ η αντιπολίτευση παραμένει παγιδευμένη στην υποχρέωσή της να ψηφίζει την εφαρμογή των σκληρών μέτρων. Όμως η πραγματικότητα είναι εδώ και δεν περιμένει. Και δυστυχώς είναι εξαιρετικά περίπλοκη. Η χώρα βρίσκεται στο όριο της απαξίωσης και της κατάρρευσης και έχει ανάγκη από βαθιές τομές. Χρειάζεται, συνεπώς, και βαθιές μεταρρυθμίσεις – κάτι που και ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας παραδέχεται – αλλά και πολιτικό σχέδιο που θα αντικαταστήσει τα κοινωνικά άδικα μέτρα με δικαιότερα και επωφελέστερα για την οικονομία. Ακόμη περισσότερο χρειάζεται η κυβερνητική λειτουργία να ανταποκρίνεται σε αυτές τις ανάγκες, ώστε να μην επιδεινωθεί περαιτέρω η ήδη δραματική εικόνα της οικονομίας, του κράτους και της κοινωνίας. Η άμεση προτεραιότητα της νυν κυβέρνησης, αλλά και όποιας άλλης προκύψει το επόμενο διάστημα, είτε με εκλογές είτε χωρίς αυτές, θα πρέπει να είναι η ανάπτυξη, η δημιουργία θέσεων εργασίας και η ανασυγκρότηση του κράτους. Για να καταλάβουμε όμως καλύτερα τις ανάγκες και τα άμεσα προβλήματα, ας ρίξουμε μια συνοπτική ματιά στην κατάσταση της χώρας σήμερα. Εικόνα διάλυσης 1 Ο πρώην επιστημονικός διευθυντής του ΙΝΕ - ΓΣΕΕ Σάββας Ρομπόλης, σε συνέντευξή του στην «Ημερησία», αναφέρεται σε ετήσιο έλλειμμα 3,7 δισ. ευρώ για την πληρωμή κύριων και επικουρικών συντάξεων την περίοδο 2015-16. Εκτιμά ακόμη ότι, έως το τέλος του 2016, επιπλέον 100.000 νέοι θα μείνουν άνεργοι με συνέπεια την άνοδο της ανεργίας στο 28% (1,4 εκατομμύρια). 2 Η εκτίμηση για ύφεση 2% - 4% το 2015 (4-10 δισ. ευρώ την τιμολογεί το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή), αντί της παλαιότερης πρόβλεψης για ανάπτυξη 2,4%, αναγγέλλει ότι στο τέλος του έτους η Ελλάδα, από την αρχή της κρίσης, θα έχει χάσει περί το 30% του εθνικού πλούτου. 3 Το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή αναφέρει στην τελευταία έκθεσή του: «Η αναγωγή του τριμηνιαίου ΑΕΠ της περιόδου Ιουλίου - Σεπτεμβρίου σε εβδομαδιαία βάση ανέρχεται σε 3,9 δισ. ευρώ. Η μείωση του εβδομαδιαίου ΑΕΠ αγγίζει τα 2,8 δισ. ευρώ ανά εβδομάδα με capital controls και έλλειψη ρευστότητας ή το 1,5% του ΑΕΠ του 2014 στην περίπτωση που η μείωση της κατανάλωσης αγγίζει το 80% και το 1,75 δισ. ευρώ ανά εβδομάδα ή 0,9% του ΑΕΠ όταν η μείωση της κατανάλωσης κυμαίνεται στο 50%». 4 Σύμφωνα με το γερμανικό περιοδικό «Spiegel», πολλοί Έλληνες μεταφέρουν τις καταθέσεις τους σε τράπεζες της Βουλγαρίας και υπολογίζει σε 60.000 αυτούς που άνοιξαν εκεί λογαριασμό τον τελευταίο καιρό και στα 5 δισ. ευρώ τις επιχειρηματικές επενδύσεις. Και όλα αυτά ενώ ήδη 45 δισ. ευρώ έχουν κάνει «φτερά» από τις γονατισμένες ελληνικές τράπεζες, οι οποίες αναγκάζονται είτε να επανεξετάσουν και να αναδιαρθρώσουν τις θέσεις τους είτε να αποχωρήσουν από τα Βαλκάνια αφήνοντας το πεδίο ανοιχτό σε όλους τους ανταγωνιστές τους. 5 Άγνωστο είναι ποια έκταση θα λάβει και πόσο θα κοστίσει στην οικονομία το επαπειλούμενο κύμα αποχώρησης οικονομικά υγιών και με επαρκή ρευστότητα ελληνικών επιχειρήσεων τόσο από το ελληνικό χρηματιστήριο όσο και από την Ελλάδα με κατεύθυνση τις χώρες της Βαλκανικής. Κορυφαίο το παράδειγμα της ΑΓΕΤ Ηρακλής, η οποία εγκαταλείπει το Χ.Α. ύστερα από τη συγχώνευση της γαλλικής μητρικής Lafarge Cementos με την ελβετική Holcim. 6 Στο μέτωπο των επενδύσεων, σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα του Bloomberg, οι επενδυτές δεν είναι βέβαιο ότι θα επιστρέψουν στην Ελλάδα ακόμη και έπειτα από άρση των capital controls, τουλάχιστον όσο θα επικρατεί πολιτική αβεβαιότητα. Ο κατάλογος θα μπορούσε να μακρύνει κι άλλο ή να γίνει πολύ πιο αναλυτικός. Ωστόσο το συμπέρασμα ακόμη και από αυτήν τη συνοπτική καταγραφή είναι ότι η Ελλάδα βρίσκεται μόλις ένα βήμα πριν από την απαξίωσή της ως χώρας. Η πορεία αυτή δεν πρόκειται να αντιστραφεί χωρίς πολλή και σκληρή δουλειά. Το ίδιο λάθος Διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις, με πρώτη στη σειρά αυτήν του Κ. Καραμανλή και τελευταία αυτήν του Αλ. Τσίπρα, διέπραξαν το ίδιο πολιτικό λάθος από την αρχή της κρίσης μέχρι σήμερα: θεώρησαν ότι η – τότε ενδεχόμενη και σήμερα απολύτως πραγματική – χρεοκοπία της χώρας μπορούσε να παρακαμφθεί με πολιτικές συμφωνίες κορυφής, χωρίς οι ίδιες να βάψουν τα χέρια τους με «αίμα». Το αποτέλεσμα ήταν να καταφύγουν σε αποτυχημένες απόπειρες «πολιτικής διαπραγμάτευσης», οι οποίες έπεσαν όλες στο κενό συμπαρασύροντας και την Ελλάδα, η οποία επί μια οκταετία, αντί να μεταρρυθμίζεται και να αναμορφώνεται αντιμετωπίζοντας τις μακροχρόνιες ασθένειές της, βυθίζεται όλο και βαθύτερα στη φτώχεια, την καταστροφή και την απαξίωση την ώρα που η υπόλοιπη Ευρώπη κάνει βήματα σταθεροποίησης. Το πολυετές «κρυφτό» με την πραγματικότητα απεικονίζεται σε δύο από τις πιο σημαντικές διαπιστώσεις των ημερών και περιγράφει δύο τουλάχιστον ευρύτατους τομείς που θα μπορούσαν να έχουν μεταρρυθμιστεί τα τελευταία χρόνια σε βάθος και να αξιοποιηθούν για την έξοδο από την κρίση: 1 Μελέτη της εταιρείας PriceWaterhouse Coopers, η οποία διεξήχθη ταυτοχρόνως σε 28 χώρες και δημοσιοποιήθηκε τις προηγούμενες ημέρες, κάνει λόγο για απουσία και κακή λειτουργία των θεσμών στην Ελλάδα, η οποία έχει αποτέλεσμα την υπόθαλψη της διαφθοράς και τη μείωση του κατά κεφαλήν εισοδήματος. Ιδού τα πέντε σημαντικότερα συμπτώματα της ελληνικής παθογένειας όπως καταγράφονται στην έκθεση: ♦ Κυβερνήσεις με υπερβολικό αριθμό υπουργών, αναπληρωτών και υφυπουργών, χωρίς κεντρικό συντονισμό, με πληθώρα πελατειακών σχέσεων με τους πολίτες. ♦ Διαρκής μεταβολή στη δομή των υπουργείων και τις αρμοδιότητές τους, με αποτέλεσμα τη μόνιμη σύγχυση και την ανεπαρκή αποτελεσματικότητα. ♦ Πολυδιάσπαση του κράτους, με συνέπεια την πλήρη αδυναμία διαμόρφωσης ουσιαστικών πολιτικών και μεγάλες δυσκολίες παρακολούθησης της λειτουργίας των θεσμών. Όπως καταγράφεται, περί το 35% των μονάδων του Δημοσίου είτε δεν έχουν καθόλου προσωπικό είτε στελεχώνονται από ένα άτομο, ενώ ταυτόχρονα υπάρχει πληθώρα διευθύνσεων, υποδιευθύνσεων και τμημάτων χωρίς επαρκή επιτελική οργάνωση. ♦ Πολυνομία, με πληθώρα ρυθμιστικών κειμένων, χωρίς κωδικοποίηση, με αποτέλεσμα ένα δαιδαλώδες και δυσλειτουργικό θεσμικό οικοδόμημα. ♦ Διαρκώς διευρυνόμενη ανοχή στη μη τήρηση και την καταστρατήγηση των θεσμικών υποχρεώσεων των πολιτών και του κράτους, συμπεριλαμβανομένης της απείθειας στους νόμους. 2 Το γερμανικό ινστιτούτο ΙΜΚ, το οποίο πρόσκειται στην Ένωση Γερμανικών Συνδικάτων, από τη σύγκριση 104 μελετών με αντικείμενο την τόνωση της κρατικής ανάπτυξης, οι οποίες δημοσιεύθηκαν από το 1992 έως το 2012 σε επιστημονικά περιοδικά, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι δημόσιες επενδύσεις είναι το αποτελεσματικότερο μέσο τόνωσης της ανάπτυξης. Για την Ελλάδα, το ΙΜΚ σημειώνει ότι κατά γενική ομολογία χρειάζεται ριζικές μεταρρυθμίσεις, καλύτερη δημόσια διοίκηση, μέτρα καταπολέμησης της διαφθοράς και αύξηση της ανταγωνιστικότητας. Παρότι πολλά από αυτά τα στοιχεία περιλαμβάνονται στα μνημόνια, και στα τρία δίνεται μεγαλύτερο βάρος σε μέτρα λιτότητας, με την πτυχή των επενδύσεων να περνάει σε δεύτερη μοίρα. Όπως σημειώνει ο οικονομολόγος του Ινστιτούτου Σεμπάστιαν Γκέχερτ, «η αύξηση των δημόσιων δαπανών και οι φοροελαφρύνσεις τονώνουν την ανάπτυξη έως έναν βαθμό και ειδικά σε κατάσταση κρίσης. (...) Επιπλέον μπορεί να πει κάποιος ότι ανάμεσα στα μέτρα που αφορούν το σκέλος των δαπανών οι δημόσιες δαπάνες έχουν την ισχυρότερη θετική επίδραση στην ανάπτυξη». Για την ακρίβεια, από τα στοιχεία προέκυψε ότι οι κρατικές επενδύσεις έχουν με διαφορά το καλύτερο αναπτυξιακό αποτέλεσμα. Η απόδοση για κάθε 1 ευρώ που επενδύει το κράτος κυμαίνεται μεταξύ 1,3 και 1,8 ευρώ. Κι όμως, στην Ελλάδα, στη διάρκεια της κρίσης και των μνημονίων, οι δημόσιες δαπάνες πετσοκόβονται συστηματικά και ανηλεώς είτε για να κλείσουν τα ελλείμματα είτε για να επιτευχθούν πλεονάσματα. Όχι άλλος χαμένος χρόνος Με τη λήξη του τρίτου μνημονίου, η Ελλάδα θα έχει συμπληρώσει μία δεκαετία κρίσης έχοντας ήδη χάσει περί τα οκτώ χρόνια και πολλές ευκαιρίες να μεταρρυθμιστεί σε βάθος. Πολύ περισσότερο, από το 2009 και ύστερα, έχασε την ευκαιρία να προτάξει ένα εθνικό σχέδιο εξόδου από την κρίση, το οποίο θα έπρεπε να αποτελεί τη βασική προτεραιότητα των ελληνικών κυβερνήσεων. Το τραγικό στοιχείο αυτής της υπόθεσης είναι ότι η δυνατότητα αυτή υπήρχε ακόμη και εντός των μνημονίων, μέσω της περίφημης ευελιξίας, η οποία παρείχε στις κυβερνήσεις τη δυνατότητα να προβάλλουν τα δικά τους μέτρα έναντι αυτών που η τρόικα στις διάφορες συνθέσεις της επέβαλλε. Δυστυχώς, όλα αυτά τα χρόνια δεν υπήρξε καν η ευκαιρία να διαπιστώσουμε αν οι ελληνικές προτάσεις θα γίνονταν δεκτές από τους δανειστές και επιτηρητές, για τον απλούστατο λόγο ότι ποτέ δεν υποβλήθηκαν. Οι μνημονιακές κυβερνήσεις κατά κανόνα ενσωμάτωναν και μετέτρεπαν σε... προαπαιτούμενα όλες τις απαιτήσεις των εγχώριων φίλων τους ώστε να περιβληθούν τον μνημονιακό χιτώνα και να διαιωνίσουν όλες τις παθογένειες του κράτους, της οικονομίας και των θεσμών. Ολόκληρο το 2014 και το μισό 2015 η Ν.Δ. και ο ΣΥΡΙΖΑ επαγγέλλονταν βαθιές μεταρρυθμίσεις, επωφελείς για τη χώρα, και παραγωγική ανασυγκρότηση. Αυτός ο ενάμισης χρόνος κύλησε αργά και βασανιστικά, εν μέσω της «πολιτικής διαπραγμάτευσης» και της πολιτικής αστάθειας, η οποία αναμένεται να καλύψει και το δεύτερο μισό του 2015. Και μάλιστα με το παράδοξο σχήμα η κυβέρνηση Τσίπρα να στηρίζεται από την αντιπολίτευση και να κλυδωνίζεται εξαιτίας των εσωτερικών προβλημάτων του ΣΥΡΙΖΑ. Όμως ο χρόνος για να αποφευχθεί η κατάρρευση της χώρας δεν είναι ανεξάντλητος. Η μέχρι τώρα διαπραγμάτευση των ελληνικών κυβερνήσεων ήταν κατά βάση αμυντική, με αποκλειστικό στόχο να αποτρέπει μέτρα, και κατά συνέπεια αποτυχημένη, με τις καταστροφικές συνέπειες να σωρεύονται η μια μετά την άλλη στις πλάτες του ελληνικού λαού, της οικονομίας και της χώρας. Τώρα, καθώς έχουμε φτάσει στο μη περαιτέρω, πρέπει να δούμε το μέλλον της χώρας. Ας αφήσουμε την κλάψα για όσα έχουν συμβεί και ας δουλέψουμε. Αυτό είναι το καθήκον όχι μόνο της σημερινής κυβέρνησης, αλλά και όποιας άλλης προκύψει προσεχώς, είτε με εκλογές είτε χωρίς αυτές.μνημόνιοσυμφωνίαμέτραIssue: 1877Issue date: 13-08-2015Has video: