Όταν η πλατεία Ανακτόρων μετονομάστηκε σε πλατεία Συντάγματος

ΕΛΛAΔΑΈντυπη Έκδοση Αφιέρωμα: Τρία στρατιωτικά κινήματα που άλλαξαν την Ελλάδα Κίνημα πρώτο: Η Επανάσταση της 3 Σεπτεμβρίου 1843Στην ιστορική μας συνείδηση έχουμε συνδέσει τα στρατιωτικά κινήματα με τις πιο μελανές σελίδες της ελληνικής Ιστορίας. Ωστόσο, αυτός ο «συνειρμός» δεν ευσταθεί ιστορικά. Δίχως υπερβολή θα μπορούσε μάλιστα να ισχυριστεί κανείς ότι υπήρξαν τρία στρατιωτικά κινήματα που άλλαξαν την Ελλάδα Όταν ο Όθωνας είχε πλέον καταφέρει
να θεμελιώσει την προσωπική του απολυταρχία και να διατηρήσει στις θέσεις τους όσους Βαυαρούς απέμειναν στην Ελλάδα, βρέθηκε μπροστά στη λαϊκή δυσαρέσκεια που ολοένα και αυξανόταν. Μη μπορώντας να εξασφαλίσει την απαραίτητη λαϊκή γαλήνη, δεν μπορούσε να διασφαλίσει και τη σταθερότητα του καθεστώτος του. Ήδη το «επεισόδιο» με τον Μαυροκορδάτο, που τον κάλεσε ο Όθωνας ενόσω ήταν πρεσβευτής στο Λονδίνο να σχηματίσει κυβέρνηση, είχε δημιουργήσει το πρώτο ρήγμα στην εμπιστοσύνη του λαού προς τον μονάρχη. Ο Μαυροκορδάτος, προκειμένου να δεχτεί, έθεσε όρους για ριζικές καθεστωτικές, οικονομικές και διοικητικές μεταρρυθμίσεις και απαίτησε την απομάκρυνση των Βαυαρών. Ενώ οι προτάσεις του έγιναν αρχικά δεκτές, όταν ήρθε η ώρα να υποβάλει την έκθεση για τις εφαρμοστέες μεταρρυθμίσεις του, αυτές απορρίφθηκαν σιωπηρά, με αποτέλεσμα να παραιτηθεί αμέσως. Η παραίτησή του είχε τεράστια απήχηση στον λαό που είχε πιστέψει στο μεταρρυθμιστικό του πρόγραμμα αλλά και εκτίμησε την απόφαση της παραιτήσεώς του από το αξίωμά του. Ταυτόχρονα, ο Όθωνας έχασε και την υποστήριξη του Τύπου που ώς τότε τον στήριζε αποφεύγοντας να επικρίνει τη διακυβέρνησή του και κάλυπτε τις αστοχίες του αποδίδοντάς τις στο περιβάλλον του νεαρού βασιλιά. Ακόμα ένα σημάδι ευδιάκριτο της δυσφορίας που προκαλούσε η απολυταρχία του Όθωνα ήταν η άρνηση του Συμβουλίου της Επικρατείας να αποδεχτεί το κυβερνητικό αίτημα να μη συγκληθούν για τη χρονιά του 1841 τα επαρχιακά συμβούλια. Η δυσαρέσκεια που επικρατούσε ανάμεσα σε διάφορες ομάδες της ελληνικής κοινωνίας συνεχίστηκε και την επόμενη χρονιά. Η παρουσία των ξένων και οι απροκάλυπτες επεμβάσεις τους στα εσωτερικά του ελληνικού κράτους είχαν αρχίσει να προκαλούν το λαϊκό αίσθημα. Αυτό είχε ως συνέπεια την πλειοδοσία των πολιτικών δυνάμεων της εποχής στην ξενοφοβία. Όλοι τότε στράφηκαν κατά της Βαυαροκρατίας, των ξένων ιεραποστολών, των Μεγάλων Δυνάμεων, ακόμα και του ίδιου του βασιλιά αφού τον θεωρούσαν πλέον κι αυτόν, ξένο. Ακόμα και η συντηρητική εφημερίδα «Αιών» πήρε ανοιχτά θέση υπέρ του συντάγματος, όχι βέβαια για τους ιδεολογικούς λόγους που το υπερασπιζόταν σταθερά η εφημερίδα «Αθηνά». Ο ρόλος του ΤύπουΣτον «Αιώνα» πίστευαν ολοένα και περισσότερο ότι μόνο το συνταγματικό σύστημα θα μπορούσε να εγγυηθεί την προστασία της ορθοδοξίας, να δώσει στους Έλληνες τον έλεγχο των υποθέσεών τους και τη δυνατότητα να απαλλαγούν από την ξένη επέμβαση. Την ίδια εποχή, μεγάλη ήταν η ανησυχία για την τύχη της Εθνικής Τράπεζας που ιδρύθηκε από το κράτος το 1841 με ιδιωτικά κεφάλαια. Ο φόβος ήταν το ενδεχόμενο επέμβασης και ο οικονομικός έλεγχος από τους ξένους τραπεζίτες. Τότε ήταν που για πρώτη φορά έγιναν σοβαρές προσπάθειες συνεργασίας μεταξύ του αγγλικού και ρωσικού κόμματος, την οποία ευνοούσε και η προσέγγιση των κυβερνήσεων Αγγλίας και Ρωσίας. Η στρατηγική του αντιπολιτευόμενου τον Όθωνα Τύπου επιδίωκε να συνδέσει τη βασιλική πολιτική με την ξένη παρεμβατικότητα στοχεύοντας έτσι να προσελκύσει την προσοχή του μεγάλου κοινού και να οδηγήσει το γαλλικό κόμμα στην αντιπολίτευση. Πράγματι, το γαλλικό κόμμα διασπάστηκε τελικά και ένα μέρος του συντάχθηκε με το αγγλικό και το ρωσικό προκειμένου να πετύχουν από κοινού τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Έτσι, το φθινόπωρο του 1842 άρχισε να οργανώνεται μια συνωμοσία με τη συμμετοχή των τριών μεγάλων κομμάτων. Οι κοινοί στόχοι των αρχηγών της συνωμοσίας απέβλεπαν στην αποπομπή των Βαυαρών και στην παραχώρηση συντάγματος. Ταυτόχρονα, παραμερίστηκαν προσώρας οι ιδιαίτερες επιδιώξεις και στόχοι που χαρακτήριζαν την πολιτική των τριών κομμάτων: η εγκαθίδρυση ορθόδοξης μοναρχίας για το ρωσικό κόμμα και συνταγματικής μοναρχίας για το γαλλικό και αγγλικό. Οικονομική κρίσηΤον Ιανουάριο του 1843, η χώρα δηλώνει στις προστάτιδες δυνάμεις ότι δεν θα μπορούσε να αντιμετωπίσει την καταβολή των τοκοχρεολυσίων του δανείου για το εξάμηνο που έληγε την 1η Μαρτίου. Όσες φορές χρειάστηκε να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση, ο Όθωνας κατέφευγε πάντα στις Δυνάμεις και δη σ’ εκείνην της οποίας το κόμμα βρισκόταν στην αρχή. Τώρα ήταν η σειρά της Γαλλίας να βοηθήσει. Εκείνη όχι μόνο δεν συναίνεσε, αλλά απαίτησε από τις άλλες Δυνάμεις να εμποδίσουν τη σύναψη καινούργιου δανείου με την Ελλάδα. Ήταν πλέον φανερό ότι η πολιτική του Όθωνα τον είχε αποξενώσει και από τις τρεις Δυνάμεις με αποτέλεσμα όχι μόνο αυτές αλλά και τα ελληνικά κόμματα που τις εκπροσωπούσαν να ενωθούν εναντίον του. Μπροστά στην άμεση απειλή ξένης επεμβάσεως, η κυβέρνηση μείωσε δραστικά τις τακτικές της δαπάνες προχωρώντας σε περικοπές μισθών, κατάργηση θέσεων και διακοπή έργων. Έφτασε στο σημείο να κλείσει τις ελληνικές διπλωματικές αποστολές – ακόμα και στο Παρίσι και το Λονδίνο. Λόγω της αδυναμίας της χώρας να πληρώσει τις υποχρεώσεις της, της επιβλήθηκαν από τις τρεις Μεγάλες Δυνάμεις τρεις πρεσβευτές οι οποίοι θα επέβλεπαν όλες τις προβλεπόμενες πράξεις για την απόσβεση του δανείου ενώ ένας εκπρόσωπος του Οίκου Ρότσιλντ εγκαταστάθηκε στην Αθήνα για να παρακολουθεί τη μεταφορά των σχετικών ποσών από το ελληνικό ταμείο στους ξένους πιστωτές. Οι Δυνάμεις όχι μόνο κατέλυσαν την οικονομική αυτονομία της χώρας, αλλά και απαίτησαν τη μείωση των δαπανών για το ποσό που αναλογούσε στα 3,5 εκατομμύρια φράγκα του δανείου. Όλοι τότε παρακίνησαν τον Όθωνα να προχωρήσει στην παραχώρηση συντάγματος. Ώς τότε η κοινή γνώμη θεωρούσε το στέμμα ως εγγύηση για την ξένη βοήθεια. Τώρα έβλεπε ότι αποτελούσε τροχοπέδη και ότι η πολιτική του βασιλιά εξελίχθηκε σε εθνικό βάρος επειδή με τις πράξεις του συνένωσε τις Δυνάμεις εναντίον της Ελλάδας και στάθηκε ανίκανος να αποτρέψει την εθνική ταπείνωση. Παρά την επιβολή αυστηρότατου εξωτερικού ελέγχου, η κοινή γνώμη πίστευε ότι ίσως η Ευρώπη θα έδινε ακόμη μια δυνατότητα στην Ελλάδα εφόσον θα είχε εγκατασταθεί στη χώρα μια συνταγματική κυβέρνηση. Τον Σεπτέμβριο του 1843, το σύνταγμα φαινόταν για τους Έλληνες η μόνη διέξοδος από το οικονομικό και διοικητικό χάος που επικρατούσε. Η γέννηση του κινήματος Από το 1840, ο Μακρυγιάννης ίδρυσε μια – κατά τον Όθωνα – παράνομη οργάνωση, με σκοπό την επιβολή συντάγματος. Στην οργάνωση σύντομα μυήθηκαν οπλαρχηγοί και αγωνιστές του ’21, οι οποίοι είχαν παραγκωνισθεί από τους Βαυαρούς. Στη συνέχεια ο Μακρυγιάννης έστρεψε την προσοχή του στους πολιτικούς και κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια, έτσι ώστε να μυήσει έμπιστα άτομα. Για να επιτύχει όμως το κίνημα, χρειαζόταν και η συνεργασία του στρατού. Για τον λόγο αυτόν απευθύνθηκαν στον συνταγματάρχη Δημήτριο Καλλέργη. Για να επιτύχουν τους σκοπούς τους, φρόντισαν να τον διορίσουν στρατιωτικό διοικητή της Αθήνας. Ο Καλλέργης κατάφερε να φέρει σε επαφή τους κινηματίες και με άλλους στρατιωτικούς. Η 3η Σεπτεμβρίου Η άφιξη του στρατού υπό την ηγεσία του Καλλέργη στα ανάκτορα έγινε δεκτή με ζητωκραυγές και συνθήματα. Στρατός και λαός απαιτούσαν από τον Όθωνα σύνταγμα «εδώ και τώρα»! Στις 3 τα ξημερώματα προσήλθαν οι πολιτικοί και τα μέλη του Συμβουλίου της Επικρατείας, για να επικυρώσουν τις επαναστατικές πράξεις. Την επομένη λαός και στρατός διαλύθηκαν στις 3 το μεσημέρι, αφού πληροφορήθηκαν ότι όλα τα αιτήματα έγιναν δεκτά. Τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο έγιναν οι εκλογές του 1843 και οι εκλεγμένοι πληρεξούσιοι συγκρότησαν τη συνταγματική Εθνική Συνέλευση που είχαν απαιτήσει όσοι έλαβαν μέρος στην επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου και συνέταξαν σύνταγμα, το οποίο υπέγραψε ο Όθωνας. Από τότε η πλατεία των Ανακτόρων μετονομάστηκε σε πλατεία Συντάγματος.αφιέρωμαιστορίαΣύνταγμαΌθωναςπλατεία ΑνακτόρωνIssue: 1898Issue date: 06-01-2016Has video:
Keywords
Τυχαία Θέματα