Πώς η πτώση του Άσαντ στη Συρία μπορεί να τροφοδοτήσει την αναζωπύρωση των ισλαμιστών

21:11 9/12/2024 - Πηγή: Το Ποντικι

Το τι σημαίνει για τον δυτικό κόσμο η πτώση του Μπασάρ Αλ Άσαντ στη Συρία επιχειρεί να αποκωδικοποιήσει το Reuters σε ανάλυσή του.

Όπως γράφει το διεθνές ειδησεογραφικό δίκτυο, η ανατροπή του Σύρου προέδρου μετά την εισβολή των ανταρτικών δυνάμεων στη Δαμασκό το Σαββατοκύριακο, διέλυσε το δίκτυο επιρροής του Ιράν στη Μέση Ανατολή, αλλά το Ισραήλ, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι αραβικές δυνάμεις πρέπει

τώρα να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο αστάθειας και εξτρεμισμού από το μωσαϊκό των δυνάμεων που τον αντικαθιστούν.

Επικεφαλής μεταξύ των ανταρτικών δυνάμεων που τερμάτισαν 50 χρόνια βίαιης δυναστικής διακυβέρνησης από τον Άσαντ και τον πατέρα του ήταν η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), μια σουνιτική μουσουλμανική ομάδα που προηγουμένως συνδέθηκε με την Αλ Κάιντα που έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από τις ΗΠΑ και τον ΟΗΕ.

Τα δυτικά και αραβικά έθνη φοβούνται ότι ο συνασπισμός των ανταρτών υπό την ηγεσία του HTS μπορεί να επιδιώξει να αντικαταστήσει το καθεστώς του Άσαντ με μια σκληροπυρηνική ισλαμιστική κυβέρνηση ή μια λιγότερο ικανή ή διατεθειμένη να αποτρέψει την αναζωπύρωση ριζοσπαστικών δυνάμεων, είπαν στο Reuters τρεις διπλωμάτες και τρεις αναλυτές.

«Υπάρχει έντονος φόβος εντός και εκτός της περιοχής για το κενό εξουσίας που μπορεί να προκαλέσει η ξαφνική κατάρρευση του Άσαντ», δήλωσε ο Abdelaziz al-Sager, διευθυντής του Κέντρου Ερευνών του Κόλπου, μιας δεξαμενής σκέψης που επικεντρώνεται στη Μέση Ανατολή. Ανέφερε τους εμφύλιους πολέμους που ακολούθησαν την ανατροπή του Ιρακινού προέδρου Σαντάμ Χουσεΐν το 2003 και του Λιβύου δικτάτορα Μουαμάρ Καντάφι το 2011.

Φόβοι για «άνθηση» των εξτρεμιστικών δυνάμεων στη Συρία

Ένας ανώτερος δυτικός διπλωμάτης στην περιοχή, ο οποίος μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας, είπε στο Reuters ότι -με τις δυνάμεις των ανταρτών κατακερματισμένες- δεν υπήρχε σχέδιο για το πώς να κυβερνήσει τη Συρία, ένα περίπλοκο έθνος χωρισμένο σε διάφορες σέκτες και εθνοτικές ομάδες, η καθεμία με τις δικές της περιφερειακή βάση ισχύος.

Ο ανώτερος διπλωμάτης εξέφρασε φόβους ότι η ανομία στη Συρία θα μπορούσε να επιτρέψει την άνθηση εξτρεμιστικών ομάδων όπως το Ισλαμικό Κράτος (IS), το οποίο το 2014 σάρωσε μεγάλες περιοχές της Συρίας και του Ιράκ και ίδρυσε ένα Ισλαμικό Χαλιφάτο πριν εκδιωχθεί από τον συνασπισμό υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. έως το 2019.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν χαιρέτισε την Κυριακή την ανατροπή του Άσαντ και είπε ότι πρέπει να «λογοδοτήσει» για τη δεσποτική του διακυβέρνηση, αλλά προειδοποίησε ότι η αποχώρησή του ήταν μια στιγμή «κινδύνου και αβεβαιότητας». Οι αμερικανικές δυνάμεις πραγματοποίησαν την Κυριακή δεκάδες επιδρομές στη Συρία κατά του Ισλαμικού Κράτους για να αποτρέψουν την επανεπίδρασή του.

Η ταχύτητα της ανατροπής του Άσαντ, μόλις δύο εβδομάδες από την έναρξη της επίθεσης των ανταρτών, αιφνιδίασε πολλούς στον Λευκό Οίκο. Ανώτερος αμερικανός αξιωματούχος είπε ότι η Ουάσιγκτον αναζητά τώρα τρόπους επικοινωνίας με όλες τις ομάδες ανταρτών, όχι μόνο με το HTS.

Μέχρι στιγμής, η Ουάσιγκτον είχε υποστηρίξει ως επί το πλείστον πίσω από τις συριακές κουρδικές ομάδες, όπως οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), των οποίων οι περιοχές ελέγχου βρίσκονται στη βορειοανατολική Συρία. Αυτές οι ομάδες, ωστόσο, βρίσκονται σε σύγκρουση με μια από τις κύριες νικηφόρες φατρίες των ανταρτών, τον Εθνικό Στρατό της Συρίας (SNA), που υποστηρίζεται από τον περιφερειακό μεσίτη, την Τουρκία, η οποία αντιτίθεται στην κουρδική επιρροή.

Οι σύμμαχοι του Άσαντ, η Τεχεράνη και η Μόσχα, που στήριξαν την κυριαρχία του για 13 χρόνια με στρατιωτική υποστήριξη, άνδρες και αεροπορική δύναμη, αντιμετωπίζουν επίσης εκτεταμένες επιπτώσεις από την απότομη πτώση του.

Η Μόσχα -η οποία έχει δώσει άσυλο στον Άσαντ και την οικογένειά του- έχει δύο μεγάλες στρατιωτικές βάσεις στη Συρία, με το κύριο αποτύπωμά της στη Μέση Ανατολή. Η ναυτική της βάση στο Tartous στη Μεσόγειο υπήρξε σταθμός για να πετάξει στρατιωτικούς εργολάβους μέσα και έξω από την Αφρική.

Για την Τεχεράνη, η συμμαχία της με τον Άσαντ -μέλος της μειονοτικής αίρεσης των Αλαουιτών, παρακλάδι του σιιτικού Ισλάμ- ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος της βάσης ισχύος της σε μια κατά κύριο λόγο σουνιτική περιοχή επιφυλακτική για το σιιτικό Ιράν.

Η αποχώρηση του Άσαντ διέλυσε έναν κεντρικό άξονα επιρροής, διαβρώνοντας την ικανότητα της Τεχεράνης να προβάλλει ισχύ και να διατηρεί το δίκτυο των ομάδων πολιτοφυλακής της σε όλη τη Μέση Ανατολή, ιδιαίτερα στη σύμμαχό της Χεζμπολάχ στο Λίβανο. Ανώτερος Ιρανός αξιωματούχος δήλωσε στο Reuters τη Δευτέρα ότι άνοιξε μια απευθείας γραμμή επικοινωνίας με τους αντάρτες σε μια προσπάθεια «να αποτρέψει μια εχθρική τροχιά».

Η στρατιωτική εκστρατεία του Ισραήλ που διαρκεί ένα χρόνο έχει ήδη αποδυναμώσει σοβαρά τη στρατιωτική ισχύ της Χεζμπολάχ και της παλαιστινιακής οργάνωσης Χαμάς στη Γάζα.

Ο Άσαντ πρόσφερε στο Ιράν έναν ζωτικό αγωγό για αποστολές όπλων για την ανοικοδόμηση της Χεζμπολάχ. Ο Τζόναθαν Πάνικοφ, πρώην αναπληρωτής αξιωματικός των εθνικών πληροφοριών των ΗΠΑ για τη Μέση Ανατολή, είπε ότι η απομάκρυνσή του θα μπορούσε να δυσκολέψει τον επανεξοπλισμό της Χεζμπολάχ, αυξάνοντας τις προοπτικές που θα τηρούσε μια εκεχειρία με το Ισραήλ που συμφωνήθηκε τον περασμένο μήνα.

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου χαιρέτισε την ανατροπή του Άσαντ ως «ιστορική ημέρα» που ακολούθησε τα χτυπήματα που έδωσε το Ισραήλ εναντίον του Ιράν και της Χεζμπολάχ. Είπε ότι έδωσε εντολή στις ισραηλινές δυνάμεις να καταλάβουν περιοχές κατά μήκος της μεθοριακής ουδέτερης ζώνης για να εξασφαλίσουν την ασφάλεια του Ισραήλ.

Οι ισραηλινές δυνάμεις πραγματοποίησαν αεροπορικές επιδρομές εναντίον ύποπτων θέσεων χημικών όπλων και πυραύλων τη Δευτέρα για να αποτρέψουν την πτώση τους στα χέρια εχθρικών παραγόντων, δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών.

Ο Carmit Valensi, ανώτερος ερευνητής στο Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας (INSS), μια δεξαμενή σκέψης για την πολιτική ασφαλείας του Ισραήλ με έδρα το Τελ Αβίβ, είπε ότι – παρά τον κίνδυνο παρατεταμένης περιόδου χάους και βίας στη Συρία – η πτώση του Άσαντ θα μπορούσε να ωφελήσει το Ισραήλ.

«Παρά τις ανησυχίες για την άνοδο εξτρεμιστικών στοιχείων κοντά στα σύνορα και την έλλειψη σαφούς αρμόδιας αρχής, οι στρατιωτικές δυνατότητες των ανταρτών, στις διάφορες μορφές τους, δεν είναι συγκρίσιμες με αυτές του Ιράν και των πληρεξουσίων του», είπε.

Κάλεσμα για διενέργεια εκλογών και για νέο Σύνταγμα

Ο Marwan al-Muasher, αντιπρόεδρος για τις μελέτες στο Carnegie Endowment for International Peace, με έδρα τις ΗΠΑ, είπε ότι η αποχώρηση του Άσαντ θα μπορούσε να δώσει την ευκαιρία στους Σύρους να δημιουργήσουν μια πολιτική διακυβέρνηση χωρίς αποκλεισμούς μέσω μιας εύρυθμης μετάβασης που θα αποφύγει ένα κενό εξουσίας που θα επέτρεπε σε εξτρεμιστικές ομάδες να αποκτήσει υπεροχή.

Ο Hadi Al-Bahra, ο επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης της Συρίας στο εξωτερικό, δήλωσε στο Reuters στο περιθώριο του Φόρουμ της Ντόχα την Κυριακή ότι η Συρία πρέπει να έχει μια μεταβατική περίοδο 18 μηνών για να δημιουργήσει ένα «ασφαλές, ουδέτερο και ήσυχο περιβάλλον» για ελεύθερες εκλογές.

Ο Al-Bahra, Πρόεδρος του Συριακού Εθνικού Συνασπισμού, είπε ότι η Συρία θα πρέπει να συντάξει ένα σύνταγμα εντός έξι μηνών, για το οποίο οι πρώτες εκλογές θα είναι δημοψήφισμα. Είπε ότι η αντιπολίτευση ζήτησε από τους κρατικούς υπαλλήλους να παρουσιαστούν στην εργασία τους μέχρι τη μετάβαση στην εξουσία και τους διαβεβαίωσε ότι δεν θα υποστούν κακό.

Ωστόσο, η πολιτική αντιπολίτευση της Συρίας έχει μικρή επιρροή στο έδαφος στη Δαμασκό, όπου κυριαρχούν ένοπλες ομάδες, και πολλοί παρατηρητές της Συρίας παραμένουν σκεπτικιστές.

Ο ηγέτης του HTS, Αμπού Μοχάμεντ αλ-Γκολάνι, μίλησε σε τεράστια πλήθη στο μεσαιωνικό τέμενος των Ομαγιάντ στην κεντρική Δαμασκό την Κυριακή, υποσχόμενος ένα νέο κεφάλαιο για την περιοχή και ότι η Συρία θα γίνει «φάρος για το ισλαμικό έθνος».

Υπάρχουν, ωστόσο, ερωτήματα σχετικά με το εάν η μορφή αυστηρής ισλαμιστικής ιδεολογίας του Γκολάνι θα γινόταν αποδεκτή σε ολόκληρη τη Συρία, μια χώρα όπου επικρατεί μια μετριοπαθής και φιλελεύθερη μορφή Ισλάμ και με μεικτό πληθυσμό Χριστιανών, Αλαουιτών, Δρούζων και Κούρδων.

Τόσο οι δυτικοί όσο και οι αξιωματούχοι της Μέσης Ανατολής εξέφρασαν ανησυχία για την ενότητα της Συρίας, με βασικά εδάφη, συμπεριλαμβανομένων εκείνων κατά μήκος των συνόρων με το Ιράκ και την Τουρκία, υπό τον έλεγχο διαφορετικών αιρέσεων και εθνοτικών ομάδων: αυτές οι διαιρέσεις, που εδραιώθηκαν από μια αιματηρή εξέγερση του 2011, υπάρχουν μια αυξανόμενη απειλή για την εθνική σταθερότητα.

Οι αναλυτές και οι διπλωμάτες που μίλησαν στο Reuters προειδοποίησαν για τον κίνδυνο μιας σύγκρουσης ελεύθερη για όλους – παρόμοια με την ανατροπή του Καντάφι στη Λιβύη ή του Σαντάμ στο Ιράκ – στην οποία πολεμούν ένοπλες ομάδες από διαφορετικές ισλαμιστικές, εθνοτικές και ιδεολογικές αποχρώσεις για υπεροχή επί της επικράτειας. Ένα τέτοιο αποτυχημένο κράτος στη Συρία θα είχε σημαντικό αντίκτυπο στους γείτονες Λίβανο, Τουρκία, Ιράκ και Ιορδανία, είπαν.

Η διαφορετική στόχευση των ομάδων ανταρτών και ο ρόλος της Τουρκίας

Η αντιπολίτευση της Συρίας περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα από μετριοπαθείς ομάδες όπως το SNA έως στοιχεία τζιχαντιστών εντός του HTS, το καθένα με το δικό του όραμα για το μέλλον της Συρίας, που κυμαίνεται από την κοσμική δημοκρατία έως την ισλαμική διακυβέρνηση.

«Κάθε μία από αυτές τις ανταρτικές ομάδες διεκδικεί την υπεροχή, η καθεμία θέλει να είναι επικεφαλής. Ο καθένας πιστεύει ότι μπορεί να είναι ο Μπασάρ αλ Άσαντ και ο καθένας έχει πίστη σε ένα ξένο κόμμα που χρηματοδοτεί την ομάδα του», είπε ο αλ-Σάγκερ. «Θα συγκρουστούν αν δεν υπάρξει προσπάθεια από τον ΟΗΕ και κάποιες περιφερειακές χώρες με επιρροή να τους ενώσουν».

Οι δυνάμεις που υποστηρίζονται από την Τουρκία κυριαρχούν στο βορρά, ενώ οι κουρδικές ομάδες ευθυγραμμισμένες με τις ΗΠΑ, όπως οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), κυριαρχούν στη βορειοανατολική Συρία.

Σε ένδειξη των εντάσεων μεταξύ των ομάδων, το SNA που υποστηρίζεται από την Τουρκία κατέλαβε εκτάσεις εδάφους, συμπεριλαμβανομένης της πόλης Τελ Ρεφάατ, από τις υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ κουρδικές δυνάμεις κατά την έναρξη της πρόσφατης επίθεσης. Την Κυριακή, μια τουρκική πηγή ασφαλείας είπε ότι οι αντάρτες μπήκαν στη βόρεια πόλη Manbij αφού απώθησαν ξανά τους Κούρδους.

Ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές λένε ότι είναι δυνατή μια ομαλή μετάβαση, υποστηρίζοντας ότι οι εδραιωμένοι κυβερνητικοί θεσμοί στη Δαμασκό παραμένουν ικανοί να εκτελούν καθήκοντα.

Επισημαίνουν επίσης την εμπειρία των ανταρτών από τη διακυβέρνηση σε θύλακες σε ολόκληρη τη Συρία που έχουν καταφέρει σε ορισμένες περιπτώσεις για περισσότερο από μια δεκαετία. Η συμμαχία των ανταρτών, υπό την ηγεσία του HTS, ζήτησε επιείκεια για τα μέλη των δυνάμεων ασφαλείας όταν κατέλαβε το Χαλέπι, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Συρίας, στα τέλη του περασμένου μήνα και υποσχέθηκε στους μεγάλους μειονοτικούς πληθυσμούς ότι θα διατηρήσει τον τρόπο ζωής τους.

Ωστόσο, ο Χασάν Χασάν, ειδικός σε ισλαμιστικές ομάδες στη Μέση Ανατολή με έδρα την Ουάσιγκτον, είπε ότι οι ανησυχίες εξακολουθούν να υπάρχουν μεταξύ αυτών των μειονοτικών ομάδων τώρα που οι αντάρτες κατέλαβαν τη Δαμασκό.

«Υπάρχει αβεβαιότητα για το τι θα συμβεί στη συνέχεια, ιδιαίτερα για τη θρησκευτική επιρροή και πώς μπορεί να εξελιχθούν οι (ισλαμικοί) νόμοι», είπε.

Διαβάστε επίσης:

Ο πρωθυπουργός της Συρίας συμφώνησε να παραδώσει την εξουσία στις δυνάμεις των ανταρτών

Χωρίς τέλος η διαπόμπευση του Άσαντ: Αντάρτες τρώνε και γελούν στο σαλόνι του δίπλα στην προτομή του που «στόλισαν» με παπούτσια Adidas

Τουρκία και ΟΗΕ συζητούν τη μεταβατική διαδικασία στη Συρία