Σκεπτικισμός από νέα έκθεση για την πολυφωνία των ΜΜΕ στην Ελλάδα

15:27 6/5/2022 - Πηγή: Το Ποντικι

Η ανησυχία και ο σκεπτικισμός για την κατάσταση της ελευθεροτυπίας στην Ελλάδα, εντείνονται.

Έρευνα του  Παρατηρητηρίου για την Πολυφωνία των ΜΜΕ (Media Pluralism Monitor), το οποίο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Και έρχεται στο προσκήνιο με χρονική διαφορά μερικών ωρών

από την- παγκόσμιας εμβέλειας- έρευνα των «Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα» στην οποία η Ελλάδα εμφανίζεται στην 108η θέση ανάμεσα σε 180 χώρες σε θέματα Ελευθερίας του Τύπου.

Η έρευνα του ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου, πραγματοποιήθηκε με στόχο τη διαπίστωση πιθανών κινδύνων για την πολυφωνία των ΜΜΕ στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε υποψήφιες προς ένταξη χώρες (Αλβανία, Μαυροβούνιο, Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, Σερβία και Τουρκία).

Διενεργήθηκε το 2021 και αναπτύχθηκε σε τέσσερις βασικούς άξονες και συνολικά 20 τομείς.

Ένας στους 20 δείκτες με χαμηλό βαθμό κινδύνου

Ειδικά για την Ελλάδα τα πορίσματα φαίνεται να είναι προβληματικά. Από τους συνολικά 20 τομείς μόνον σε έναν παρουσιάζεται χαμηλός βαθμός κινδύνου.

Ο χαμηλότερος βαθμός κινδύνου για την πολυφωνία στην Ελλάδα εντοπίζεται στον θεματικό άξονα της «Θεμελιώδους Προστασίας» – το θεσμικό περιβάλλον δηλαδή –  και ο υψηλότερος καταγράφεται στον άξονα της «Πολυφωνίας στην Αγορά των Μέσων Ενημέρωσης».

Το επίπεδο του κινδύνου εμφανίζεται ως μέτριο σε όλους τους θεματικούς άξονες του Παρατηρητηρίου, αναφέρει η έκθεση.

Για τους θεματικούς άξονες της «Πολιτικής Ανεξαρτησίας» και της Κοινωνικής Ενωμάτωσης», το επίπεδο κινδύνου βρίσκεται στο 57% και στο 63% αντίστοιχα.

Ορισμένοι επιμέρους δείκτες εντός των θεματικών αξόνων της «Πολιτικής Ανεξαρτησίας», της «Πολυφωνίας στην Αγορά των Μέσων Ενημέρωσης», και της «Κοινωνικής Ενωμάτωσης» εμφανίζουν υψηλό βαθμό κινδύνου.

Το επίπεδο του κινδύνου αξιολογείται επίσης ως υψηλό στους δείκτες: «Συγκέντρωση διαδικτυακών πλατφόρμων και εφαρμογή του δικαίου ανταγωνισμού», «βιωσιμότητα των μέσων ενημέρωσης» «επιρροή της ιδιοκτησίας και των εμπορικών συμφερόντων στη σύνταξη περιεχομένου», «ανεξαρτησία των μέσων από πολιτικές επιρροές», «συντακτική ανεξαρτησία», «ανεξαρτησία των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών μέσων», «πρόσβαση μειονοτικών ομάδων στα μέσα ενημέρωσης» και «πρόσβαση των γυναικών στα μέσα ενημέρωσης».

Η βαθμολογία από 0 μέχρι 33% αξιολογείται ως «χαμηλού κινδύνου», η βαθμολογία από 34 μέχρι 66% ως «μεσαίου κινδύνου» και η βαθμολογία από 67 μέχρι 100% ως «υψηλού κινδύνου».

Το επίπεδο του κινδύνου στον τομέα για την «προστασία της ελευθερίας της έκφρασης» είναι μέτριο (35%). Γίνεται δε ιδιαίτερη αναφορά στην περίπτωση δίωξης του δημοσιογράφου Στρατή Μπαλάσκα ο οποίος δικαιώθηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

«Η απόφαση Μπαλάσκας κατά Ελλάδας, της 5ης Νοεμβρίου 2020, προστίθεται στις αποφάσεις του ΕΔΔΑ, όπου διαπιστώθηκε παραβίαση του άρθρου 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ). Στην απόφαση αυτή, το ΕΔΔΑ έκρινε ότι τα ελληνικά δικαστήρια δεν είχαν σταθμίσει το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης του αιτούντος δημοσιογράφου με την προστασία της υπόληψης ενός δημόσιου προσώπου», επισημαίνεται στην έκθεση.

Στην 20σέλιδη αναφορά τονίζεται ότι ο κίνδυνος για την «προστασία του δημοσιογραφικού επαγγέλματος» αξιολογείται εξίσου ως μέτριος (42%).

Η βαθμολογία αποτυπώνει- όπως σημειώνεται στην έκθεση- την «επιδείνωση των συνθηκών εργασίας των δημοσιογράφων, ιδίως στο πλαίσιο της πανδημίας, περιστατικά βίας και απειλών κατά της σωματικής ακεραιότητας των δημοσιογράφων και περιστατικά αυθαίρετων συλλήψεων και κρατήσεων».

Σημείο προβληματισμού, εξάλλου για τους ερευνητές παραμένει, όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν, η έλλειψη διαθέσιμων στοιχείων αναφορικά με τα ψηφιακά μέσα και το διαδίκτυο, καθώς και η μη προσαρμογή του νομοθετικού πλαισίου στις ιδιαιτερότητες του ψηφιακού περιβάλλοντος.

Πολιτική ανεξαρτησία

Στον θεματικό άξονα της Πολιτικής Ανεξαρτησίας, ο κίνδυνος για τους δείκτες που αξιολογούν τα ψηφιακά μέσα κρίνεται μέτριος (34%). Τονίζεται ωστόσο ότι «ως προς την «ανεξαρτησία των μέσων από πολιτικές επιρροές», δεν δύναται να αξιολογηθεί η ύπαρξη τυχόν σχέσεων ιδιοκτησίας αμιγώς ψηφιακών μέσων από πολιτικά κομμάτα και βουλευτές, καθώς δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία αναφορικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς των ψηφιακών Μέσων».

Τα ευρήματα της έρευνας για την ανεξάρτητη αρχή που εποπτεύει τα ηλεκτρονικά ΜΜΕ, το ΕΣΡ, δίνουν τροφή για σκέψη. Ο κίνδυνος στην ανεξαρτησία και αποτελεσματικότητα της ρυθμιστικής αρχής των μέσων ενημέρωσης προσδιορίζεται σε ποσοστό 38% και αξιολογείται ως μέτριος.

Το ευρωπαϊκό παρατηρητήριο για το συγκεκριμένο ζήτημα αναφέρει: «Οι διαδικασίες επιλογής των μελών του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) παραμένουν ανεπαρκώς διαφανείς ενώ δεν αποκλείεται η επιλογή προσώπων βάσει πολιτικών σκοπιμοτήτων, καθώς τα απαιτούμενα προσόντα καθορίζονται μόνο σε γενικές γραμμές με νόμο. Επιπλέον, αν και οι αρμοδιότητες του ΕΣΡ προσδιορίζονται στη νομοθεσία, οι σχετικές διατάξεις δεν είναι πάντοτε σαφείς.

Το στοιχείο αυτό, με τις ελλείψεις σε προσωπικό και άλλους πόρους, δύναται να θέσει προσκόμματα στην αποτελεσματική εκπλήρωση του εποπτικού ρόλου της αρχής.

Ελλείψεις παρατηρούνται και σε επίπεδο διαφάνειας. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η τελευταία έκθεση πεπραγμένων της αρχής για τα έτη 2018 και 2019 δημοσιεύθηκε στις αρχές του 2021 (ΕΣΡ, 2021)».

Προσβασιμότητα μειονοτικών, κοινωνικών ομάδων και γυναικών

Στον άξονα της «Κοινωνικής ενωμάτωσης» ο βαθμός επικινδυνότητας είναι υψηλός (76%) σύμφωνα με την έρευνα. Προκύπτει από την πρόσβαση των μειονοτικών ομάδων στα μέσα ενημέρωσης- «αξιολογείται αρνητικά η έλλειψη μέτρων για τη διευκόλυνση της πρόσβασης των προσώπων που ανήκουν σε αναγνωρισμένες μειονοτικές ομάδες (δηλαδή τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης) στα δημόσια ραδιοτηλεοπτικά μέσα»- αλλά και των ατόμων με αναπηρίες.

Μέτριος, επίσης, καταγράφεται ο κίνδυνος που αφορά στην προσβασιμότητα των τοπικών κοινωνιών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ υψηλός (74%) καταγράφεται ο εκείνος για τη «συμμετοχή και πρόσβαση των γυναικών στα μέσα ενημέρωσης» (με ειδική αναφορά στην ΕΡΤ).

Η μεγάλη εικόνα

Σε συνολικό επίπεδο η έρευνα έδειξε ότι , ο χώρος της Πολιτικής Ανεξαρτησίας βρίσκεται σε υψηλό κίνδυνο σε επτά χώρες (Βουλγαρία, Ουγγαρία, Μάλτα, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβενία ​​και Τουρκία). Εικόνα αμετάβλητη σε σχέση με την εκείνη της αμέσως προηγούμενης.

17 χώρες (ανάμεσα τους η Ελλάδα) , συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων υποψήφιων για ένταξη στην ΕΕ (Αλβανία, Μαυροβούνιο, Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας και Σερβία), βαθμολογούνται ως μεσαίου κινδύνου.

Μόλις οκτώ χώρες (Βέλγιο, Δανία, Εσθονία, Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία, Πορτογαλία και Σουηδία) εμφανίζουν χαμηλή επικινδυνότητα στον άξονα της Πολιτικής Ανεξαρτησίας .

Και  για τις 32 χώρες που εξετάστηκαν, οι περισσότεροι από τους κινδύνους στον τομέα της Πολιτικής Ανεξαρτησίας σχετίζονται με την έλλειψη καονιστικών  ή αυτορρυθμιστικών  πλαισίων για τη δημοσιογραφική  αυτονομία. Οι κίνδυνοι συνδέονται περαιτέρω με τη γενική έλλειψη πολιτικής ανεξαρτησίας των ΜΜΕ, ενώ οι συγκρούσεις συμφερόντων μεταξύ κυβερνητικών αξιωματούχων και ιδιοκτητών ΜΜΕ (ειδικά σε τοπικό επίπεδο) συχνά δεν ρυθμίζονται αποτελεσματικά.

Διαβάστε επίσης:

«Ψέματα»: Σκανάρει κάθε λεπτομέρεια στα πρόσωπα, στα σώματα, στα συναισθήματα η νέα σειρά του Alpha (Photos/Video)

Netflix – Cobra Kai: Πότε κάνει πρεμιέρα η 5η σεζόν (Video)

Πορτοσάλτε: Μαζί τα καταναλώσαμε τα 43 δισ. – Η Ελλάδα είναι κομμουνιστική χώρα με δεξιά τσέπη (video)