Στο τραπέζι τα ευρωχρέη

07:14 27/5/2016 - Πηγή: Το Ποντικι

ΠΟΛΙΤΙΚΗΈντυπη Έκδοση

Πολλαπλά τα οφέλη για τις οικονομίες, οξυγόνο για την Ελλάδα

Στροφή με νόημα και ελπίδα γίνεται αυτό το διάστημα στα γρανάζια της Ευρώπης, με αιτία ή απλώς... αφορμή το ελληνικό πρόβλημα και την επιμονή της ελληνικής κυβέρνησης για σαφή λύση στο θέμα του δημοσίου χρέους, για την οποία πιέζει ασφυκτικά και το ΔΝΤ την τελευταία πενταετία.

Όμως, το πρόβλημα της χώρας

μας με το χρέος δεν είναι το μοναδικό στην ευρωζώνη. Είναι ένα μικρό μέρος από τις δεκάδες σοβαρές και επικίνδυνες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κράτη και οι κοινωνίες του ευρωπαϊκού Νότου, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, αλλά ακόμη και της πειθαρχημένης Φινλανδίας, που δεν έμεινε αλώβητη. Και μάλιστα σε περίοδο κατά την οποία πολλές «φωνές» οικονομολόγων κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για μια νέα παγκόσμια οικονομική κρίση.

Η επιμονή ΗΠΑ - ΔΝΤ
Σε ένα τέτοιο ευρωπαϊκό οικονομικό περιβάλλον, σε συνδυασμό με το ότι η πολιτική και οικονομική ένωση δεν έχει ολοκληρωθεί, το ζήτημα του αυξανόμενου χρέους των κρατών - μελών της ευρωζώνης αναδεικνύεται ως μείζον.
Γι’ αυτό οι ίδιοι οικονομολόγοι που προειδοποιούν για έναν νέο γύρο παγκόσμιας οικονομικής κρίσης συντάσσονται με τις απόψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και με την ανάγκη άμεσης λύσης για το ελληνικό δημόσιο χρέος. Εκτιμούν μάλιστα ότι στο πίσω μέρος του «μυαλού» του ΔΝΤ βρίσκεται η αμοιβαιοποίηση του χρέους όλης της ευρωζώνης.
Η λύση αυτή είναι απολύτως επιθυμητή (κυρίως) για τις οικονομίες και τις κοινωνίες του ευρωπαϊκού Νότου. Υπενθυμίζεται ότι αυτή ήταν η λύση που εφάρμοσαν οι ΗΠΑ με το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης, η οποία προκάλεσε ντόμινο και έφτασε στα ευρωπαϊκά κράτη. Γι’ αυτό πάγια θέση της αμερικανικής κυβέρνησης από το 2010, όσον αφορά το ευρωπαϊκό πρόβλημα, ήταν αυτή. Δηλαδή, η αμοιβαιοποίηση του χρέους.
Το είχε διατυπώσει ευθαρσώς πολλές φορές ο τότε υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τίμοθι Γκάιτνερ και τα τελευταία χρόνια ο Τζακ Λιου. Μάλιστα, ο Γκάιτνερ είχε συμμετάσχει στο Eurogroup της 16ης Σεπτεμβρίου 2011 και είχε εξηγήσει τους λόγους για τους οποίους θα πρέπει η Ευρώπη να λάβει αυτές τις αποφάσεις, και τους κινδύνους εφόσον δεν τις λάβει. Το αποτέλεσμα τότε ήταν να φύγει με... κλωτσιές από τη συνεδρίαση. Λέγεται μάλιστα ότι ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Β. Σόιμπλε του είπε: «Αφού εσύ ξέρεις τη λύση, πήγαινε να την εφαρμόσεις στη χώρα σου».
Αυτό λοιπόν που ουσιαστικά ζητάει το ΔΝΤ από την Ευρώπη είναι να κάνει αυτό που έκαναν οι ΗΠΑ. Ο επικεφαλής της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι συμφωνεί με αυτή την εκδοχή της λύσης. Η Γερμανία διαφωνεί. Ο Νότος το επιθυμεί. Η Γαλλία (κρυφά) το εύχεται…

ΕΚΤ και Γερμανία
Τι σημαίνει πρακτικά η αμοιβαιοποίηση του χρέους; Σημαίνει ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα αγοράζει είτε απευθείας από τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης (πρωτογενής αγορά) είτε από τη δευτερογενή αγορά ομολόγων το χρέος των χωρών (κρατικά ομόλογα). Θα αγοράζει επίσης χρέη (ομόλογα) εταιρειών και μετοχές. Και μάλιστα μερικώς το κάνει ήδη. Το αποτέλεσμα θα είναι άμεσο. Τα επιτόκια που θα πληρώνει το κράτος-μέλος για το χρέος του θα είναι σχεδόν μηδενικά.
Επιπλέον, η ΕΚΤ θα μπορεί να παρατείνει τη λήξη ομολόγων για όσο διάστημα εκείνη κρίνει, απομακρύνοντας την πίεση από κυβερνήσεις και κοινωνίες. Αυτό σημαίνει ότι η ΕΚΤ, εφόσον το κρίνει σκόπιμο, θα μπορούσε να «σπρώχνει» τις λήξεις των ομολόγων χρονικά προς τα πίσω (ακόμα και στο διηνεκές) και το κράτος-μέλος να πληρώνει μόνο το (πολύ χαμηλό) επιτόκιο.
Με αυτήν την πραγματική ποσοτική χαλάρωση τονώνεται η ανάπτυξη με άμεση θετική επίδραση και στην απασχόληση και απομακρύνονται έτσι οι δυσβάσταχτες συνέπειες που έχει η λιτότητα στις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Παράλληλα, θα ενισχυθεί ο πληθωρισμός, φτάνοντας το 2%, που είναι ο στόχος της ΕΚΤ, με αποτέλεσμα να βγουν τα λεφτά των επιχειρήσεων από τα συρτάρια και να πάνε σε επενδύσεις. Στόχος είναι να σπάσει ο φαύλος κύκλος που έχει δημιουργήσει ο αποπληθωρισμός.
Γιατί η Γερμανία σφύριζε αδιάφορα σε αυτές τις προτάσεις; Διότι θα κληθεί να αναλάβει το ένα τρίτο του κόστους αυτής της πολιτικής. Η λύση αυτή βαραίνει τα κράτη-μέλη στο ποσοστό που η οικονομία τους συμβάλλει στην ευρωζώνη. Η γερμανική οικονομία συμβάλλει κατά περίπου 30% και ως εκ τούτου ανάλογο θα είναι και το κόστος. Επιπλέον, η Γερμανία ευνοήθηκε τα χρόνια της κρίσης, αποκομίζοντας πλεονάσματα που ήταν και πάνω από το επιτρεπτό ευρωπαϊκό «όριο», το οποίο είχε στιγματίσει η Λαγκάρντ ως υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας.
Με αυτή την ποσοτική χαλάρωση το ευρωπαϊκό νόμισμα θα αδυνάτιζε ακόμα περισσότερο, κάτι που θα ωφελούσε τους πιο αδύναμους κρίκους της ευρωζώνης, αλλά άφηνε αδιάφορη τη Γερμανία. Ποιος λοιπόν Γερμανός πολικός θα μπορούσε να πείσει το κοινοβούλιό του ότι θα αλλάξει πολιτική για το... καλό της Ευρώπης; Ιδιαίτερα όταν ο μέγιστος φόβος των Γερμανών είναι ο πληθωρισμός.
Αντί λοιπόν για κάποιον πολιτικό, το θέμα φέρνουν στο τραπέζι ο κίνδυνος νέας οικονομικής κρίσης, το πρόβλημα του προσφυγικού, το Grexit, το Brexit και η πίεση που δέχτηκαν οι γερμανικές εταιρείες και τράπεζες. Και μάλιστα, σύμφωνα και με τα αμερικανικά ΜΜΕ, οι πιέσεις αυτές ήρθαν διά... χειρός κυβερνήσεως ΗΠΑ. Η Siemens, η Volkswagen και η Deutsche Bank είναι τρία από τα πιο τρανταχτά παραδείγματα. H Deutsche Bank, που είναι όχι μόνο γερμανικός αλλά παγκόσμιος κολοσσός, πνίγηκε στα πρόστιμα, της ασκήθηκε εξονυχιστικός έλεγχος και υποβαθμίστηκε από τον οίκο αξιολόγησης Moody’s.

Ο ρόλος του ESM
Η πρόσφατη δήλωση-πρόταση του Κλάους Ρέγκλινγκ, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Ταμείου (ESM), να εξοφλήσει ο ESM μέρος του χρέους της Ελλάδας προς το ΔΝΤ έπεσε σαν βόμβα στην Ευρώπη. Ήταν μία δήλωση-αφετηρία για την αμοιβαιοποίηση του κρατικού χρέους ολόκληρης της ευρωζώνης.
Βεβαίως, ο Ντράγκι δεν περίμενε ποτέ τη συγκατάθεση των Γερμανών αξιωματούχων. Όταν το ευρωπαϊκό σύστημα έφτανε στο χείλος του γκρεμού, προτιμούσε τις συγκρούσεις και τις αναταράξεις των ισορροπιών του τρόμου και έπαιρνε αποφάσεις. Έτσι, ήδη έχει αποφασίσει να αγοράζει το 30% των ομολόγων που εκδίδει ο ESM. Αυτό σημαίνει ότι ήδη έχει γίνει αμοιβαιοποίηση κατά... 30%!
Για όλους αυτούς τους λόγους, πρόσωπα που γνωρίζουν από κοντά το θέμα λένε ότι το ΔΝΤ δεν θα υποχωρήσει και παραπέμπουν στις επιθετικές δηλώσεις του. Από την άλλη πλευρά βρίσκεται ο Σόιμπλε, ο οποίος φαίνεται να πιέζεται από τη Μέρκελ για να βρεθεί λύση, αλλά και από ορισμένους Γερμανούς κεφαλαιοκράτες που φαίνεται να τον πιέζουν να μη δεχτεί τη λύση του ΔΝΤ. Η απόφαση πάντως είναι καθαρά πολιτική.