Τα Δεκεμβριανά του Νοεμβρίου

08:49 13/12/2015 - Πηγή: Το Ποντικι

ΕΛΛAΔΑΈντυπη Έκδοση Τα Δεκεμβριανά τελούν, δεκαετίες τώρα, υπό την «υψηλή… κομματική προστασία» του ΚΚΕ. Είναι, ωστόσο, ένα μικρό κόμμα – του οποίου η ιστορική ύπαρξη στηρίζεται σ’ εκείνα τα γεγονότα – αρμόδιο καθ’ οιονδήποτε τρόπο να αποφανθεί για το τι πραγματικά συνέβη τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο; Είναι ποτέ δυνατόν η Ιστορία να καταγράφεται με αυστηρά δογματικά - κομματικά κριτήρια (συντηρώντας με αυτόν τον τρόπο μιαν άλλη εκδοχή τής εν Ελλάδι κομματοκρατίας) και μια συγκεκριμένη ιστορική περίοδος να ανήκει σε έναν

κομματικό μηχανισμό με συνδικαλιστικούς όρους – ως κεκτημένο; Κι όμως, αυτά συμβαίνουν στην Ελλάδα, κι αυτός ο μαύρος μεσαίωνας, όπου η Ιστορία καταγράφεται με κομματικούς όρους, αποτελεί για τη χώρα μας «πιστοποιητικό προοδευτικότητας»… Τα Δεκεμβριανά συντηρούν πεισματικά τον πιο επώδυνο εθνικό διχασμό, μια συγκρουσιακή λογική, η οποία διατηρείται ώς τις μέρες μας σε κάθε δημόσια σχετική τοποθέτηση και σε κάθε κοινοβουλευτική αντιπαράθεση. Πρόκειται για μιαν ακραία και πρωτοφανή περίπτωση – μια συμφωνία εξουσίας όπου «παραχωρείται» σε ένα κόμμα μια ιστορική περίοδος προς… εκμετάλλευσιν με τη λογική του μοιράσματος της πίτας της εξουσίας! Έτσι βολεύτηκαν όλοι – εκτός από την ιστορική αλήθεια. Παραχωρώντας μια ιστορική περίοδο, η Δεξιά περνούσε από «πλυντήριο» όλες τις ακρότητες που διέπραξε σε βάρος αθώων πολιτών για τα φρονήματά τους και η Αριστερά συντηρούσε άθικτο το ηρωικοθρησκευτικό της προφίλ και τις προφητείες των δικών της Παϊσίων. Έχοντας σπάσει πλέον αυτά τα κομματικά στεγανά ερμηνείας της Ιστορίας, με μεγάλο κοινωνικό και πολιτικό κόστος (ήταν απαγορευτική στη διάρκεια της μεταπολίτευσης οποιαδήποτε διαφορετική προσέγγιση από αυτήν που επέβαλλαν με αυστηρότατους όρους τα εκάστοτε «προοδευτικά» κομματικά ιερατεία), η ελληνική κοινωνία έχει την ευκαιρία να αποτιμήσει τα τραγικά αυτά γεγονότα ελεύθερα, ως μέρος της ιστορικής της κληρονομιάς. Σκληρές διαπραγματεύσειςΤρεις εβδομάδες μετά την αποχώρηση των Γερμανών από την Αθήνα και τους λυτρωτικούς πανηγυρισμούς, η κατάσταση στην πρωτεύουσα έδειχνε περισσότερο δυσοίωνη από ποτέ. Η ώρα της αλήθειας είχε φτάσει και ο πατριωτισμός στον οποίο όμνυαν όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές παρέδωσε τη σκυτάλη στον τυφλό αγώνα της μοιρασιάς της εξουσίας. Έως τότε, καμιά πλευρά δεν είχε – φανερά τουλάχιστον – εκδηλώσει κάποιου είδους επιθετικότητα, και οι δυο κρατούσαν στάση νευρικής αναμονής και έντονης εκατέρωθεν καχυποψίας. Από τη μεριά τους, ο Σιάντος και ο Παρτσαλίδης επέβαλαν πολιτική συνεργασίας στον ΕΛΑΣ, όπως και ο Μακμίλλαν και ο Λήπερ στις ελληνικές αρχές. Οι Αμερικανοί, από την πλευρά τους, κρατούσαν στάση «ενδιαφερόμενου ουδέτερου» και, αντίστοιχα, οι σοβιετικές αρχές παρακολουθούσαν τις εξελίξεις με «κατηφή αμεροληψία». Η πολιτική των Αμερικανών ήταν να μην αναμειγνύονται, και αυτή η στάση κράτησε ώς τον Δεκέμβριο, όταν υποστήριξαν την ιδέα της αντιβασιλείας. Επίσης, για τους Σοβιετικούς, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ενθάρρυναν καθ’ οιονδήποτε τρόπο το ΕΑΜ, το αντίθετο μάλιστα, αφού ο Τζήμας, που είχε επισκεφτεί το Βελιγράδι στις 27 Οκτωβρίου, γύρισε πίσω με την είδηση ότι ο Τίτο δεν ήταν σε θέση να υποστηρίξει καμιάν επιθετική ενέργεια. Να τονίσουμε ότι ο βασικός κίνδυνος σύγκρουσης ελλόχευε στην Αθήνα. Το ΕΑΜ διατηρούσε τρόπον τινά το ένα τέταρτο των εδαφών και είχε υπό τον έλεγχό του περίπου το ένα τρίτο των πολιτών. Η κυβέρνηση του Παπανδρέου, από την άλλη, είχε εξουσία στην Αθήνα, την Πάτρα και τη Θεσσαλονίκη. Ωστόσο, όλοι τότε ήξεραν ότι η μοίρα της χώρας θα παιζόταν στην Αθήνα. Το (πραγματικό) μήλον της έριδος Στην ουσία, ένα ζήτημα ήταν το σοβαρό και επείγον που έπρεπε να λυθεί, και αυτό ήταν η ύπαρξη δυο ενόπλων δυνάμεων που αναγνώριζαν δυο διαφορετικές εξουσίες. Το θέμα του βασιλιά εκείνη τη χρονική περίοδο δεν υφίστατο, μια και απουσίαζε, ενώ για την αντιμετώπιση των Ταγμάτων Ασφαλείας και όλων όσοι κατηγορούνταν για συνεργασία με τον κατακτητή δεν υπήρχαν βασικές διαφορές σε επίπεδο αρχών ανάμεσα στον Παπανδρέου και το ΕΑΜ. Το βασικό ζήτημα ήταν ο αφοπλισμός των δύο πλευρών και η έντονη, εκατέρωθεν, καχυποψία. Ο Παπανδρέου, από την πλευρά του, είχε επιφορτιστεί με το εξαιρετικά δύσκολο καθήκον να πείσει τους υπουργούς του ΕΑΜ να επιτραπεί ο αφοπλισμός του ΕΛΑΣ και όλων των ένοπλων βοηθητικών οργανώσεών του, καθώς και της Εθνικής Πολιτοφυλακής και της ΟΠΛΑ. Στη συμφωνία περιλάμβανε ακόμα και μιαν επιλεκτική στρατολόγηση κάποιων μελών του ΕΛΑΣ στην κυβέρνηση. Τώρα από τη μεριά του ΕΑΜ, το βασικό θα ήταν να συμφωνηθεί με τον Παπανδρέου και τους Βρετανούς η διάλυση της Τρίτης Ορεινής Ταξιαρχίας και άλλων κυβερνητικών δυνάμεων, καθώς και του ΕΛΑΣ, και να ανασυσταθεί ένας νέος στρατός επί ίσοις όροις. Ή να διατηρηθεί η ισορροπία δυνάμεων ανάμεσα στις δυο πλευρές και να ενσωματωθούν υπό ενιαία διοίκηση. Ο μοιραίος μηνάς Νοέμβριος Ο Νοέμβριος ήταν ο πιο κρίσιμος μήνας διαπραγματεύσεων των πιο πάνω θέσεων και διαφορών, οι οποίες γίνονταν υπό καθεστώς αμοιβαίας καχυποψίας, όπως έχουμε ήδη τονίσει, ενώ το διακύβευμα ήταν αν θα δοθεί λύση με βία ή δίχως βία. Σε ποιο σημείο οι διαπραγματεύσεις αυτές μέσα στον μήνα Νοέμβριο ναυάγησαν και με ποιας πλευράς την ευθύνη, είναι κάτι εξαιρετικά δύσκολο να διασαφηνιστεί. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι η σύγκρουση κατέστη αναπόφευκτη με την άφιξη της Τρίτης Ορεινής Ταξιαρχίας στην Αθήνα στις 9 Νοεμβρίου, άλλοι πάλι ισχυρίζονται ότι είχε απολεσθεί κάθε προοπτική ειρηνικής διευθέτησης των διαφορών ήδη από τις διαπραγματεύσεις στο Κάιρο, τον Αύγουστο του 1943. Η απάντηση ή ένα μεγάλο της μέρος σίγουρα βρίσκεται μέσα στις διακυμάνσεις των διαπραγματεύσεων του Νοεμβρίου του 1944. Ωστόσο, το δίχως άλλο, κρίσιμη ημερομηνία για τα γεγονότα που ακολούθησαν, υπήρξε η νύχτα της 27ης προς την 28η Νοεμβρίου. Τη νύχτα εκείνη, στη συνεδρίαση του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ δρομολογήθηκε η παραίτηση των ΕΑΜικών υπουργών και αποφασίστηκε το μεγάλο συλλαλητήριο στις 3 Δεκεμβρίου όπως και η γενική απεργία την επομένη. Στις 30 Νοεμβρίου, ο Παπανδρέου έστειλε τελεσίγραφο στην ηγεσία του ΚΚΕ, από το οποίο ζητούσε να σεβαστεί τη συμφωνία που είχε κάνει και να προχωρήσει στη διάλυση της Εθνικής Πολιτοφυλακής, όπως προβλεπόταν. Ο Παπανδρέου τότε εμφανιζόταν αφελώς ιδιαιτέρα αισιόδοξος ότι είχε πετύχει συμφωνία με τον εκπρόσωπο του ΚΚΕ Γ. Ζέβγο για τη διαδικασία της αποστράτευσης. Τότε, αντί άλλης εξέλιξης, σημειώθηκαν επιθέσεις σε σταθμούς χωροφυλακής στα προάστια της Αθήνας. Την 1η Δεκεμβρίου διατάσσεται ο αφοπλισμός των αντάρτικων σωμάτων και σε απάντηση το ΕΑΜ διέταξε το Α’ Σώμα Στρατού του ΕΛΑΣ να θέσει σε εφαρμογή το σχέδιο κατάληψης της Αθήνας. Την ίδια στιγμή, οι υπουργοί του ΕΑΜ στην κυβέρνηση κατέθεταν τις παραιτήσεις τους. Αμέσως, ο Σιάντος διέταξε τον Σαράφη να προωθήσει περισσότερες δυνάμεις προς την Αθήνα και να επιτεθεί στον ΕΔΕΣ στην Ήπειρο. Είναι πλέον ιστορικά διακριβωμένο ότι η απόφαση για βίαιη επίλυση των θεμάτων των διαπραγματεύσεων είχε παρθεί πριν από τις 3 Δεκεμβρίου, όταν έπεσε ο πρώτος πυροβολισμός εναντίον της διαδήλωσης…ΔεκεμβριανάΚΚΕιστορίαIssue: 1894Issue date: 10-12-2015Has video: