Τα βρετανικά λάθη στο Κυπριακό

08:11 11/7/2020 - Πηγή: Το Ποντικι

ΚΟΣΜΟΣΈντυπη Έκδοση

Ένα από τα πολυπλοκότερα διεθνή προβλήματα, το δίχως άλλο, είναι το λεγόμενο Κυπριακό, που δυστυχώς συνεχίζεται ώς τις μέρες μας υπό καθεστώς συνεχών απειλών εκ μέρους της Τουρκίας, ενός κράτους πειρατικού που δρα και λειτουργεί έξω από κάθε έννοια διεθνούς δικαίου. Φαίνεται να δικαιώνεται ιστορικά η άποψη του Βρετανού ιστορικού sir Jon Hill, ο οποίος ισχυρίζεται ότι «η ιστορία τρεισήμισι χιλιάδων ετών αποδεικνύει ότι όποιος θέλει να γίνει και να παραμείνει μεγάλη δύναμη στη Μέση Ανατολή, πρέπει να

έχει υπό τον έλεγχό του την Κύπρο». Για καλή ή κακή τύχη, η Κύπρος κατέχει μια μοναδική ιστορικά γεωστρατηγική θέση, τέτοια ώστε να παίζει πολυσήμαντο ρόλο στη Μικρά Ασία, τη Μέση Ανατολή και σε μέρος της βόρειας Αφρικής. Η θέση της αυτή της χάρισε το αρνητικό προνόμιο να δέχεται τη μιαν εισβολή μετά την άλλη τα τελευταία τρεισήμισι χιλιάδες χρόνια. Και είναι, παρόλα αυτά, εντυπωσιακό το ότι το νησί αυτό διατήρησε στο ακέραιο την εθνική ελληνική του ταυτότητα. Στην Κύπρο, χιλιετίες τώρα, παρά τους αμέτρητους κατακτητές, ομιλείται η ελληνική γλώσσα και κυριαρχούν τα ελληνικά ήθη.

Ο αγώνας της Ανεξαρτησίας
Μετά τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και του ελληνικού Εμφύλιου που ακολούθησε, η Μεγάλη Βρετανία μεταβίβασε στις ΗΠΑ την επιρροή της στην περιοχή. Η ελληνική κυβέρνηση, υπό τον Παπάγο, δεν ήταν ιδιαίτερα πρόθυμη να ανταποκριθεί στις προτροπές της Εκκλησίας για Ένωση αλλά ούτε και στα σχέδια του Μακάριου να φέρει το 1953 το θέμα της Aνεξαρτησίας της Κύπρου στα Ηνωμένα Έθνη. Ο Παπάγος δεν επιθυμούσε να γίνει δυσάρεστος στο Λονδίνο. Ωστόσο, για λόγους εθνικής αξιοπρέπειας, αναγκάστηκε να ενοχλήσει τον Τσόρτσιλ προτείνοντας εγκατάσταση βρετανικών βάσεων στα ελληνικά νησιά με αντάλλαγμα την ένωση της Κύπρου με τη μητέρα Ελλάδα. Ο Ήντεν, υπουργός των Εξωτερικών, κάγχασε ειρωνικά στον Παπάγο αντί απαντήσεως. Όταν ο Παπάγος απείλησε ότι θα φέρει το θέμα στα Ηνωμένα Έθνη, έλαβε την πληρωμένη απάντηση ότι η Κύπρος αφορά επίσης και την Τουρκία. Στη συνέχεια, η Άγκυρα, με αγγλική καθοδήγηση, πρόβαλε τα δικά της επιχειρήματα τονίζοντας ότι η Κύπρος ιστορικά, εθνολογικά, οικονομικά και γεωγραφικά αποτελεί τμήμα της Μικράς Ασίας.

Το 1955, οι Βρετανοί κάλεσαν τους υπουργούς Ελλάδος και Τουρκίας στο Λονδίνο για συνομιλίες σχετικά με το Κυπριακό. Οι Τούρκοι τότε δήλωσαν ότι αν αλλάξει το status της Κύπρου, δεν θα ισχύει πλέον η Συνθήκη της Λωζάννης. Την ίδια χρονιά, η μυστική οργάνωση ΕΟΚΑ, υπό τον Γρίβα, άρχισε αντιστασιακό αγώνα εναντίον των Βρετανών. Πολιτικός αρχηγός της ΕΟΚΑ ήταν ο Μακάριος. Η ΕΟΚΑ αγωνιζόταν για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα και αναγνώριζε τρεις βασικούς εχθρούς: τους Βρετανούς, τους Τούρκους και τους κομμουνιστές. Είναι αξιοσημείωτο ότι σε αυτούς δεν συμπεριλαμβάνονταν οι Τουρκοκύπριοι, οι όποιοι, ωστόσο, δεν έβλεπαν θετικά τα περί ενώσεως.

ΕΟΚΑ και ΤΜΤ
Οι Βρετανοί δεν έχασαν την ευκαιρία να υποδαυλίσουν αυτή τη διαφορά και να στρέψουν τη μια κοινότητα εναντίον της άλλης προς δικό τους συμφέρον. Έτσι, δημιουργήθηκε η Volkan, η αντίστοιχη ΕΟΚΑ των Τουρκοκυπρίων, η οποία το 1957 μετονομάστηκε σε ΤΜΤ. Οι ηγέτες, ωστόσο, αυτής της οργάνωσης προέρχονταν από την Τουρκία. Επικεφαλής της ήταν ο Ραούφ Ντενκτάς ο οποίος υπήρξε υποστηρικτής του διαχωρισμού των δυο κοινοτήτων. Αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής ήταν η επικράτηση του συνθήματος «Διχοτόμηση ή Θάνατος».

Το 1958 έχουμε και τις πρώτες συγκρούσεις μεταξύ ΕΟΚΑ και ΤΜΤ. Αυτή η νέα πραγματικότητα δεν άργησε να εκτρέψει την πολιτική κατάσταση. Ακολούθησε μια περίοδος ακραίων εκδηλώσεων, τις οποίες υπέθαλπαν και οι ίδιοι οι Βρετανοί. Αυτή η επικίνδυνη και εγκληματική πολιτική των Βρετανών είχε επιπτώσεις και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Με τις ταραχές στην Κύπρο, το τουρκικό κράτος οργάνωσε τον διωγμό των Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη, την Ίμβρο και την Τένεδο. Η αμερικανική εμπλοκή, ωστόσο, υποχρέωσε τους Βρετανούς, τους Έλληνες και τους Τούρκους να χαμηλώσουν τους τόνους χάριν του μέλλοντος της Νατοϊκής συμμαχίας στην ευαίσθητη αυτή περιοχή. Τις αντιρρήσεις των Βρετανών στα αμερικανικά σχέδια έκαμψε και το διόλου ευκαταφρόνητο κόστος των στρατιωτικών επιχειρήσεων εναντίον της ΕΟΚΑ. Το Λονδίνο αποφάσισε τελικά να αποδεχτεί τον νέο, περιορισμένο του ρόλο με την παρουσία μερικών βρετανικών βάσεων στην Κύπρο. Η νέα αυτή πραγματικότητα στο νησί δημιούργησε νέα ένταση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, μιας και οι νέες συνθήκες της Ζυρίχης και του Λονδίνου εξασφάλιζαν τα συμφέροντα της Νατοϊκής συμμαχίας αφήνοντας ανοιχτή την ενδοκυπριακή πληγή, με μια συμφωνία η οποία αφρόνως προέβλεπε τουρκικές και ελληνικές δυνάμεις πάνω στο νησί με κίνδυνο μια γενικευμένη σύρραξη μεταξύ των δυο χωρών…