Το τέλος της Δυναστείας - 1974: Το χρονικό του δημοψηφίσματος

08:09 19/12/2020 - Πηγή: Το Ποντικι

ΕΛΛAΔΑΈντυπη Έκδοση

 

Στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας η Μεταπολίτευση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «χρυσή εποχή» καθώς η χώρα ποτέ δεν υπήρξε πιο πλούσια, πιο ισχυρή και πιο ευτυχής, ζώντας την καλύτερη και ποιοτικότερη δημοκρατία της ιστορίας της. 
Η Μεταπολίτευση ξεκινά με την πτώση της χούντας. Η 24η Ιουλίου του 1974, μια σημαντική μέρα καθώς η Ελλάδα άλλαζε μια για πάντα σελίδα στην ιστορία της, ήταν η μέρα που οι στρατιωτικοί παρέδωσαν την

εξουσία στους πολιτικούς, μετά την κατάρρευση της επτάχρονης δικτατορίας, υπό το βάρος της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Ήταν η μέρα που άρχισε να δρομολογείται μια νέα εποχή για την Ελλάδα και τους Έλληνες. Μια από τις σημαντικότερες ενέργειες εκείνης της πρώτης και πολύ δύσκολης χρονιάς που έμελλε να διαμορφώσει και να καθορίσει το πολιτικό σύστημα, ήταν η απόφαση της 22ας Νοεμβρίου 1974 να προκηρυχθεί δημοψήφισμα για τη μορφή του πολιτεύματος – μεταξύ Βασιλευομένης και Αβασίλευτης Δημοκρατίας. Τον Ιούλιο του 1974 η κυβέρνηση που σχημάτισε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επανέφερε σε ισχύ το Σύνταγμα της 1ης Ιανουαρίου 1952 χωρίς τις θεμελιώδεις διατάξεις, δηλαδή αυτές που αφορούσαν τη βάση και τη μορφή του πολιτεύματος ως Βασιλευόμενη Δημοκρατία. Για τη μορφή του πολιτεύματος θα αποφάσιζε ο λαός με δημοψήφισμα εν καιρώ. Ωστόσο, το «εν καιρώ» στην προκειμένη περίπτωση της νεογέννητης δημοκρατίας δεν μπορούσε να είναι βιβλικό. Έτσι ορίστηκε η 8η Δεκεμβρίου του ίδιου έτους ως ημέρα του δημοψηφίσματος που έμελλε να αλλάξει διά παντός τη μορφή του πολιτεύματος της χώρας. 
Η απόφαση του δημοψηφίσματος υπήρξε ιστορικής σημασίας καθώς θα κρίνονταν δυο θεμελιώδη ζητήματα: το πρώτο ήταν θεσμικής φύσεως αφού θα αποφασιζόταν ο τρόπος ανάδειξης του αρχηγού του κράτους, αν, δηλαδή, θα είναι αιρετός ή κληρονομικός, και το δεύτερο σε πολιτικό επίπεδο θα έκρινε αν θα επέστρεφε ή όχι ο βασιλιάς Κωνσταντίνος ο Β΄, που βρισκόταν εξόριστος από τη χούντα εκτός Ελλάδας. Σημειωτέον ότι μέχρι το δημοψήφισμα, αρχηγός του κράτους συνέχισε να είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας του στρατιωτικού καθεστώτος, στρατηγός Φαίδων Γκιζίκης. Μέχρι εκείνη την εποχή στην ιστορία του νεοελληνικού κράτους είχαν πραγματοποιηθεί άλλες οκτώ παρόμοιες διαδικασίες (1862, 1920, 1924, 1926, 1935, 1946, 1968 και 1973) . 

Το προεκλογικό σκηνικό 
Στις 15 ημέρες του προεκλογικού αγώνα επικράτησε πάθος και χρησιμοποιήθηκε ως μέσον η τηλεόραση, η οποία πρόβαλε διάφορες ομιλίες των υποστηρικτών της βασιλείας, μεταξύ των οποίων και την ομιλία του Κωνσταντίνου. Αξίζει σήμερα να θυμηθούμε μερικούς από εκείνους που αποτέλεσαν την ομάδα κρούσης του αντιβασιλικού μετώπου: πρόκειται για τους Μάριο Πλωρίτη, Λεωνίδα Κύρκο, Φαίδωνα Βεγλερή, Γεώργιο Κουμάντο, Αλέκο Παναγούλη και τον μετέπειτα πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη.
Χαρακτηριστική είναι η άμεση παρέμβαση του αείμνηστου δημοσιογράφου Μάριου Πλωρίτη την επομένη της τηλεοπτικής ομιλίας του Κωνσταντίνου: «Προχθές το βράδυ σας μίλησε ο απόγονος μιας ξένης δυναστείας, εκπλιπαρώντας την ψήφο σας για τη βασιλεία - δηλαδή για τον εαυτό του, για τα παιδιά του, για τη δυναστεία του. Σήμερα σας μιλά ένας απλός πολίτης, ένας από σας, ζητώντας την ψήφο σας για τη Δημοκρατία- δηλαδή για σας τους ίδιους, για τα παιδιά τα δικά σας, για την Ελλάδα» .

Εκλογές – αποτελέσματα – δηλώσεις 
Στο δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου το εκλογικό σώμα ψήφισε υπέρ του Αβασιλεύτου (3.245.111 ψήφοι υπέρ της Αβασίλευτης Δημοκρατίας, ποσοστό 69,18% και 1.445.875 ψήφοι υπέρ της Βασιλευομένης, ποσοστό 30,82%). Η Κρήτη έδωσε στην Αβασίλευτη το 90% των ψήφων της, ενώ σε τριάντα εκλογικές περιφέρειες το αντίστοιχο ήταν της τάξεως του 60-70%. Από την άλλη πλευρά, η Βασιλευομένη έφτασε στην Πελοπόννησο και τη Θράκη το 45%. Οι εκλογικές περιφέρειες όπου η Βασιλευομένη έλαβε τα ανώτατα ποσοστά είναι οι ακόλουθες: Λακωνία 59,52%, Ροδόπη 50,54%, Μεσσηνία 49,24, Ηλεία 46,88 και Αργολίδα 46,67%. Τέλος, η αποχή άγγιξε το 25,5%. Με το δημοψήφισμα που διεξήχθη στις 8 Δεκεμβρίου 1974 για το πολιτειακό, τερματίστηκε οριστικά το καθεστώς της Βασιλευομένης Δημοκρατίας στην Ελλάδα.
Με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δήλωσε ότι «ένα καρκίνωμα αποκόπηκε σήμερα από το σώμα του έθνους». Ο δε Κωνσταντίνος απηύθυνε την επομένη της ψηφοφορίας το ακόλουθο μήνυμα: «Έλληνες και Ελληνίδες. Πιστός στη διακήρυξή μου, επαναλαμβάνω ότι προέχει η εθνική ενότητα χάριν της ομαλότητος, της προόδου και της ευημερίας της χώρας και εύχομαι ολόψυχα οι εξελίξεις να δικαιώσουν το αποτέλεσμα που προέκυψε από τη χθεσινή ψηφοφορία».
Αμέσως μετά τις 15 Δεκεμβρίου υπέβαλε την παραίτησή του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, στρατηγός Φαίδων Γκιζίκης, και ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής τον ευχαρίστησε με προσωπική του επίσκεψη και εγγράφως για τις υπηρεσίες που προσέφερε στο έθνος. Στις 18 Δεκεμβρίου εξελέγη από τη Βουλή και ορκίστηκε ως προσωρινός Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Μιχαήλ Στασινόπουλος, βουλευτής Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας. 
 

ΔημοψήφισμαβασιλιάςΓλύξμπουργκIssue: 2156Issue date: 17-12-2020Has video: Exclude from popular: 0