Τραμπ – σύνταγμα σημειώσατε… τι;

06:19 6/4/2025 - Πηγή: Το Ποντικι

«Δεν αστειεύεται» για ενδεχόμενη τρίτη δική του θητεία στην προεδρία των ΗΠΑ

Δεσμεύτηκε να επιβάλει δασμούς στους παγκόσμιους ανταγωνιστές

Συγκρίνει τον εαυτό του με μονάρχη και θαυμάζει αυταρχικούς ηγέτες

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να διεκδικήσει τρίτη προεδρική θητεία, δηλώνοντας στο NBC News πως «δεν αστειεύεται» για αυτήν την πιθανότητα, ενώ άφησε να εννοηθεί πως υπάρχουν «μέθοδοι» για να παρακαμφθεί το όριο

των δύο θητειών που θέτει το σύνταγμα των ΗΠΑ.

Σε συνέντευξή του στην εκπομπή «Meet the Press» ο Τραμπ ισχυρίστηκε πως «πολλοί άνθρωποι» επιθυμούν να τον δουν να υπηρετεί τρίτη θητεία, εξέφρασε την ενόχλησή του για τον Βλαντίμιρ Πούτιν και δεσμεύτηκε να επιβάλει δασμούς στους παγκόσμιους ανταγωνιστές των ΗΠΑ. «Πολλοί το θέλουν» είπε στη δημοσιογράφο Κρίστεν Γουέλκερ, αναφερόμενος στην πιθανότητα τρίτης θητείας. «Αλλά έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας. Είμαι συγκεντρωμένος στο παρόν».

Οποιαδήποτε προσπάθεια του Τραμπ να διεκδικήσει τρίτη θητεία θα προσέκρουε στην 22η Τροπολογία του αμερικανικού συντάγματος, η οποία ορίζει ρητά ότι «κανένα πρόσωπο δεν μπορεί να εκλεγεί στο αξίωμα του Προέδρου περισσότερες από δύο φορές».

Μετά τη δημοσίευση της συνέντευξης ο Λευκός Οίκος επανέλαβε πως ο Τραμπ επικεντρώνεται στη δεύτερη θητεία του και πρόσθεσε ότι είναι «πολύ νωρίς» για να συζητηθεί μια τέτοια προοπτική.

Ο Στίβεν Τσιάνγκ, διευθυντής επικοινωνίας του Τραμπ, δήλωσε πως «οι Αμερικανοί στηρίζουν συντριπτικά τον Πρόεδρο Τραμπ και τις πολιτικές του “America First”», προσθέτοντας ότι ο Πρόεδρος είναι επικεντρωμένος στο να «διορθώσει όλες τις ζημιές» που προκάλεσε η διακυβέρνηση Μπάιντεν και να «ξανακάνει την Αμερική σπουδαία».

Βέβαια ο Τραμπ έχει επανειλημμένα αφήσει αιχμές και στο παρελθόν για μια τρίτη θητεία σε ομιλίες και συγκεντρώσεις του, συχνά σε χαλαρό ή χιουμοριστικό τόνο, όμως αυτή ήταν η πρώτη φορά που έδειξε να το εξετάζει σοβαρά. Σύμμαχοί του συνεχίζουν να ενισχύουν τη ρητορική αυτή, ενώ ο ίδιος έχει συγκρίνει τον εαυτό του με μονάρχη, εκφράζει τον θαυμασμό του για αυταρχικούς ηγέτες και υιοθετεί πρακτικές διακυβέρνησης που ειδικοί έχουν χαρακτηρίσει ως αυταρχικές.

Τρεις ημέρες μετά την ορκωμοσία του Τραμπ για τη δεύτερη θητεία του, ο Ρεπουμπλικανός βουλευτής Άντι Ογκλς από το Τενεσί κατέθεσε πρόταση συνταγματικής τροπολογίας που θα επέτρεπε στον Τραμπ να διεκδικήσει τρίτη θητεία. Μια τέτοια τροποποίηση είναι εξαιρετικά δύσκολη, καθώς απαιτεί έγκριση από τα δύο τρίτα του Κογκρέσου και επικύρωση από τα τρία τέταρτα των Πολιτειών.

Στη συνέντευξη η Γουέλκερ επισήμανε ότι ο Τραμπ έχει κάνει πολλές φορές χιούμορ για το ενδεχόμενο τρίτης θητείας. Εκείνος απάντησε με έμφαση: «Όχι, όχι, δεν αστειεύομαι». Όταν ρωτήθηκε αν έχει δεχθεί συγκεκριμένες προτάσεις για να το επιτύχει, ο Τραμπ απάντησε αρνητικά, αλλά πρόσθεσε ότι «υπάρχουν μέθοδοι» που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν.

Η Γουέλκερ του υπέδειξε μία πιθανή στρατηγική: να ηγηθεί του ψηφοδελτίου το 2028 ο Τζέι Ντι Βανς ως υποψήφιος Πρόεδρος και στη συνέχεια να παραδώσει την εξουσία στον Τραμπ. Ο Πρόεδρος αναγνώρισε πως «αυτός είναι ένας τρόπος» για να συμβεί. «Υπάρχουν και άλλες επιλογές», δήλωσε ο Ντόναλντ Τραμπ, χωρίς όμως να διευκρινίσει ποιες θα μπορούσαν να είναι αυτές.

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ απέφυγε να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες, ενώ ο Ντέρεκ Τ. Μιούλερ, καθηγητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο της Νορτρ Νταμ και ειδικός στο εκλογικό δίκαιο, επισήμανε ότι υπάρχει διχογνωμία σχετικά με το άρθρο της 22ης Τροπολογίας, το οποίο αφορά την εκλογή Προέδρου, χωρίς να προβλέπει ρητά το ενδεχόμενο ανόδου στην εξουσία με άλλον τρόπο. Ωστόσο σημείωσε ότι αυτό θα μπορούσε να περιπλεχθεί από τη 12η Τροπολογία.

«Η 12η Τροπολογία αναφέρει ότι κανένα πρόσωπο που είναι συνταγματικά μη επιλέξιμο για το αξίωμα του Προέδρου δεν μπορεί να είναι επιλέξιμο για τη θέση του αντιπροέδρου», τόνισε ο Μιούλερ, εκφράζοντας σοβαρές αμφιβολίες ότι αυτή η νομική ερμηνεία θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για μια τρίτη θητεία του Τραμπ. «Θα έπρεπε να συνδυαστούν πάρα πολλές προϋποθέσεις για να γίνει αυτό ρεαλιστικά βιώσιμο, πέρα από τη νομική πολυπλοκότητα του ζητήματος», πρόσθεσε.

Τι προβλέπει η 22η Τροπολογία

Η 22η Τροπολογία του αμερικανικού συντάγματος απαγορεύει ρητά την εκλογή ενός Προέδρου για περισσότερες από δύο θητείες. Συγκεκριμένα, αναφέρει: «Κανένα πρόσωπο δεν μπορεί να εκλεγεί στο αξίωμα του Προέδρου περισσότερες από δύο φορές». Επιπλέον ορίζει ότι όποιος έχει υπηρετήσει ως Πρόεδρος για περισσότερο από δύο χρόνια χωρίς να έχει εκλεγεί – όπως ένας αντιπρόεδρος που αναλαμβάνει την προεδρία – δεν μπορεί να εκλεγεί περισσότερες από μία φορές.

Παρά τις συζητήσεις γύρω από μια πιθανή συνταγματική αλλαγή που θα επέτρεπε στον Τραμπ να παραμείνει στην εξουσία και μετά τη λήξη της δεύτερης θητείας του στις αρχές του 2029, δεν είναι όλοι οι Ρεπουμπλικανοί σύμμαχοί του σύμφωνοι.

Μετά τις δηλώσεις του Προέδρου τον Φεβρουάριο, στις οποίες αναφέρθηκε στον εαυτό του ως «βασιλιά», ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Μαρκγουέιν Μάλιν από την Οκλαχόμα ξεκαθάρισε ότι δεν θα υποστήριζε μια αντισυνταγματική τρίτη θητεία. «Δεν πρόκειται να αλλάξω το σύνταγμα, εκτός αν το επιλέξει ο αμερικανικός λαός», δήλωσε στο NBC.

Η τροποποίηση των ορίων των προεδρικών θητειών θα απαιτούσε την έγκριση των δύο τρίτων της Γερουσίας και της Βουλής των Αντιπροσώπων, καθώς και την επικύρωση από τα τρία τέταρτα των πολιτειακών νομοθετικών σωμάτων. Προς το παρόν οι υποστηρικτές του Τραμπ δεν διαθέτουν την απαραίτητη κοινοβουλευτική πλειοψηφία για να πετύχουν κάτι τέτοιο μέσω της δημοκρατικής οδού.

Η 22η Τροπολογία ψηφίστηκε μετά την τετραετή θητεία του Φράνκλιν Ρούζβελτ, ο οποίος, αφού εξελέγη Πρόεδρος το 1932, επανεξελέγη το 1936, το 1940 και το 1944, παραμένοντας στον Λευκό Οίκο καθ’ όλη τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Ρούζβελτ πέθανε εν ενεργεία το 1945 και η 22η Τροπολογία επικυρώθηκε το 1951, καθιερώνοντας το ανώτατο όριο των δύο προεδρικών θητειών.

Πώς θα μπορούσε να την παρακάμψει;

Παρότι η 22η Τροπολογία του αμερικανικού συντάγματος ορίζει ρητά ότι ένας Πρόεδρος δεν μπορεί να εκλεγεί για τρίτη θητεία, δεν αναφέρει ξεκάθαρα ότι δεν μπορεί να υπηρετήσει τρίτη θητεία. Το νομικό αυτό κενό θα μπορούσε να αποτελέσει πεδίο εκμετάλλευσης από τον Τραμπ. Τι σημαίνει ουσιαστικά αυτό;

Σε άρθρο τους το 1999 για τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Μινεσότα, οι νομικοί Bruce G. Peabody και Scott E. Gant υποστήριξαν ότι το σύνταγμα δεν αποκλείει ρητά το ενδεχόμενο ένας Πρόεδρος που έχει ήδη υπηρετήσει δύο θητείες να επιστρέψει στον Λευκό Οίκο χωρίς να εκλεγεί ξανά απευθείας. Ένα πιθανό σενάριο θα μπορούσε να είναι η εκλογή του σε αξίωμα που βρίσκεται στη σειρά διαδοχής, όπως η αντιπροεδρία, και στη συνέχεια η ανάληψη της Προεδρίας, εάν ο Πρόεδρος παραιτηθεί ή καταστεί ανίκανος να ασκήσει τα καθήκοντά του.

Όπως επισήμανε η δημοσιογράφος Κρίστεν Γουέλκερ στον Τραμπ, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να σημαίνει ότι ο γερουσιαστής Τζέι Ντι Βανς ή άλλος σύμμαχος του Προέδρου θα μπορούσε να θέσει υποψηφιότητα για την προεδρία το 2028 με τον Τραμπ υποψήφιο αντιπρόεδρο. Αν ο εκλεγμένος Πρόεδρος στη συνέχεια παραιτείτο, ο Τραμπ θα μπορούσε να αναλάβει την Προεδρία. Ο ίδιος ο Τραμπ δεν επιβεβαίωσε αυτό το σενάριο, απαντώντας αόριστα: «Αυτός είναι ένας τρόπος. Αλλά υπάρχουν κι άλλοι. Υπάρχουν κι άλλοι»…

Ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν έχει ποτέ δοκιμαστεί στην πράξη και αναμφίβολα θα πυροδοτούσε νομικές προκλήσεις, καθώς επικριτές του θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ότι αντιβαίνει στην 12η Τροπολογία. Αυτή ορίζει, όπως αναφέραμε παραπάνω, ότι «κανένα πρόσωπο που είναι συνταγματικά μη επιλέξιμο για το αξίωμα του Προέδρου δεν μπορεί να είναι επιλέξιμο για το αξίωμα του Αντιπροέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών».

Ωστόσο, οι Peabody και Gant επισήμαναν ότι, αν και οι πολιτικές και κοινωνικές προσδοκίες θα αποθάρρυναν έναν Πρόεδρο από το να υπηρετήσει τρίτη θητεία, η πιθανότητα μιας τέτοιας εξέλιξης «θα μπορούσε κάποτε να δοκιμαστεί και τελικά να γίνει αποδεκτή».

Στροφή απέναντι στον Πούτιν

Παράλληλα, στην ίδια συνέντευξη ο Τραμπ εμφανίστηκε για πρώτη φορά πιο επικριτικός προς τον Πούτιν, απειλώντας να επιβάλει «δευτερεύοντες δασμούς» στο ρωσικό πετρέλαιο, εάν η Μόσχα εμποδίσει τις διαπραγματεύσεις για εκεχειρία στην Ουκρανία. Οι δηλώσεις του σηματοδοτούν την αυξανόμενη ανυπομονησία του όσον αφορά τις συνομιλίες για τερματισμό της σύγκρουσης. Ο Τραμπ δήλωσε ότι θα μπορούσαν να επιβληθούν δασμοί 25% έως 50% στο ρωσικό πετρέλαιο «ανά πάσα στιγμή» και πως προγραμματίζει επικοινωνία με τον Ρώσο Πρόεδρο μέσα στην εβδομάδα.

«Αν η Ρωσία κι εγώ δεν καταλήξουμε σε συμφωνία για να σταματήσει η αιματοχυσία στην Ουκρανία και αν θεωρήσω ότι η Ρωσία ευθύνεται – κάτι που μπορεί και να μην ισχύει –, τότε θα επιβάλω δευτερεύοντες δασμούς στο πετρέλαιο – σε όλο το ρωσικό πετρέλαιο», δήλωσε ο Τραμπ.

Η προσέγγιση αυτή προκαλεί αίσθηση, δεδομένου ότι ο Τραμπ έχει στο παρελθόν κρατήσει στάση φιλική προς τον Πούτιν, αμφισβητώντας μάλιστα ότι η Ρωσία ξεκίνησε τον πόλεμο και χαρακτηρίζοντας ψευδώς «δικτάτορα» τον Πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Την ίδια στιγμή οι δηλώσεις του Προέδρου αναδεικνύουν την πρόθεσή του να χρησιμοποιήσει τους δασμούς ως μέσο πίεσης προς τρίτες χώρες, προκειμένου να προωθήσει τους πολιτικούς και οικονομικούς του στόχους. Στην τηλεφωνική επικοινωνία με τη δημοσιογράφο Γουέλκερ, ο Τραμπ ανέφερε ότι θα μπορούσε να επιβάλει δευτερεύοντες δασμούς και στο Ιράν, εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία που να διασφαλίζει ότι η Τεχεράνη δεν θα αποκτήσει πυρηνικά όπλα.

Συμφωνία με το Ιράν ή βομβαρδισμοί

Σε ό,τι αφορά τις διαπραγματεύσεις για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, ο Τραμπ επιβεβαίωσε ότι οι συνομιλίες συνεχίζονται, αλλά προειδοποίησε πως, εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα καταφύγουν σε στρατιωτική δράση. «Αν δεν καταλήξουν σε συμφωνία, θα υπάρξουν βομβαρδισμοί. Θα είναι βομβαρδισμοί όπως δεν έχουν ξαναδεί ποτέ», τόνισε.

Νωρίτερα τον Μάρτιο, ο Τραμπ απέστειλε επιστολή στον ανώτατο ηγέτη του Ιράν Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, προτρέποντάς τον σε απευθείας διαπραγματεύσεις για τον περιορισμό του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Στην επιστολή ο Τραμπ ανέφερε ότι προτιμά τη διπλωματία έναντι της στρατιωτικής επέμβασης.

Η απειλή των δευτερευόντων δασμών στο ρωσικό και ιρανικό πετρέλαιο αποτελεί μία ακόμη ένδειξη της πρόθεσης του Τραμπ να χρησιμοποιήσει την οικονομική πίεση ως διαπραγματευτικό εργαλείο.

Δασμοί και στη Βενεζουέλα

Την περασμένη εβδομάδα ο Πρόεδρος υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα που επιβάλλει δασμούς σε χώρες που αγοράζουν πετρέλαιο από τη Βενεζουέλα, κατηγορώντας το Καράκας ότι «σκοπίμως και δολίως» στέλνει εγκληματίες και δολοφόνους στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Τραμπ χαρακτήρισε αυτούς τους νέους δασμούς ως «δευτερεύοντες δασμούς», όρος που παραπέμπει στις λεγόμενες «δευτερεύουσες κυρώσεις» – δηλαδή τις κυρώσεις που στοχεύουν χώρες ή φορείς που συναλλάσσονται με κράτη ήδη υπό καθεστώς κυρώσεων.

Ωστόσο, ειδικοί σε θέματα διεθνούς εμπορίου και κυρώσεων εκφράζουν αμφιβολίες για το κατά πόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν την ικανότητα να εφαρμόσουν αυτούς τους νέους δασμούς, δεδομένου ότι οι ήδη υπάρχουσες δευτερεύουσες κυρώσεις σε χώρες όπως η Ρωσία και το Ιράν δεν έχουν εφαρμοστεί με συνέπεια.

Διαβάστε επίσης:

Μητσοτάκης για δασμούς Τραμπ: Ο εμπορικός πόλεμος θα βλάψει τους πάντες – Κρίσιμη η σταθερότητα

Ποιους ελληνικούς κλάδους πλήττουν οι δασμοί Τραμπ – Φόβοι για νέο κύμα ακρίβειας

Βουτιά στα χρηματιστήρια μετά τους δασμούς του Τραμπ – Πτώση σχεδόν τριών μονάδων στο Τόκιο