Τραμπ, ένδεια και λαϊκισμός

08:03 17/1/2021 - Πηγή: Το Ποντικι

ΚΟΣΜΟΣΈντυπη Έκδοση

Αν μιλούσαμε για πολιτικά φαινόμενα 20 ή 30 χρόνια πίσω, οι εξηγήσεις θα ήταν πιο προφανείς και πιο απλές. Τα σημάδια θα ήταν μπροστά μας και, με βάση τον διπολισμό του Ψυχρού Πολέμου, την αιώνια διαμάχη Ανατολής και Δύσης, θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε ευκολότερα το τι συμβαίνει στο κοινωνικό γίγνεσθαι και άρα και στα πολιτικά δρώμενα.
Τώρα η πραγματικότητα είναι πολυεπίπεδη, πολυσύνθετη και δεν έχει προφανείς απαντήσεις. Το φαινόμενο Τραμπ, ως επιτομή του νεολαϊκισμού,

δεν τελειώνει μαζί με την Προεδρία του. Συνεχίζεται και γίνεται ισχυρότερο. Το «πραξικόπημα» με την εισβολή στο Καπιτώλιο σηματοδοτεί έναν κίνδυνο που δεν έχουμε αναλύσει επαρκώς ούτε υπάρχει η συνολική πρόθεση να τον αντιμετωπίσουμε ενδελεχώς.

Έχει ταξικά χαρακτηριστικά;
Ο Ντόναλντ Τραμπ, αφού έβαλε φωτιά στον όχλο, μπήκε στο αυτοκίνητό του και πήγε πίσω στον Λευκό Οίκο. Παρακολουθούσε από την τηλεόρασή του στην ιδιωτική του τραπεζαρία την εισβολή στο Καπιτώλιο έχοντας μία και μοναδική αγωνία: την εικόνα του και πόσο αυτή είχε πληγεί στους «φθηνούς και φτωχούς» υποστηρικτές του.
Περιτριγυρισμένος από ελάχιστους πιστούς συνεργάτες, παρακολουθούσε τους ταραχοποιούς να εισβάλλουν στο Καπιτώλιο – εικόνες που συγκλόνισαν τον κόσμο και οι οποίες θα σηματοδοτούσαν το βίαιο τέλος της τετραετούς Προεδρίας του. Το οξύμωρο, αν και αναμενόμενο; Δεν ήταν το χάος και η βία που εξόργισαν τον Τραμπ – ούτε οι νεκροί, συμπεριλαμβανομένου ενός αστυνομικού που πέθανε από εγκεφαλική αιμορραγία ύστερα από χτυπήματα που δέχτηκε στο κεφάλι με πυροσβεστήρα.
Όπως ανέφερε πηγή του Λευκού Οίκου στη «Mail on Sunday», ο Τραμπ ήταν οργισμένος από ντροπή, επειδή ο όχλος των «λευκών σκουπιδιών» στην οθόνη της τηλεόρασης τον έκανε να δείχνει κακός. «Όταν εισέβαλαν στο Καπιτώλιο, το απολάμβανε. Αυτοί ήταν οι “άνθρωποί του”. Όμως, όταν είδε φωτογραφίες του ημίγυμνου άνδρα με το γούνινο καπέλο, άρχισε να διαμαρτύρεται πως έδειχναν “φτηνοί και φτωχοί”. Ακόμη και σε μία από τις χειρότερες στιγμές της αμερικανικής ιστορίας, σκεφτόταν μόνο την εικόνα του. Δεν κατάλαβε το μέγεθος της καταστροφής».
Αν και ο Τραμπ γνωρίζει ότι ενεργοποιεί τα κατώτερα ένστικτα των λαϊκών στρωμάτων λευκών και μειονοτήτων με αίσθημα ανωτερότητας και μίσος για οτιδήποτε θεωρείται αριστερό, η εικόνα δεν του αρέσει. Άλλωστε οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η ψυχική κατάσταση του εγωπαθούς «δισεκατομμυριούχου» είναι ασταθής, διαταραγμένη και φλερτάρει συνεχώς με τη δική του πραγματικότητα, η οποία απέχει από την αλήθεια.
Γι’ αυτό συναναστρέφεται μόνο με πλούσιους φίλους του, αυτούς κάνει παρέα, αυτούς στηρίζει, αυτούς θεωρεί αξιόπιστους. Οι υπόλοιποι είναι η αναγκαία «πλέμπα» που τροφοδοτεί τον άρρωστο μεσσιανισμό του.

Ώρα αποφάσεων
Την Τρίτη η ομοσπονδιακή αστυνομία (FBI) εκτίμησε ότι σχεδιάζονται ένοπλες κινητοποιήσεις στα Καπιτώλια και των 50 Πολιτειών των ΗΠΑ, καθώς και στην πρωτεύουσα Ουάσιγκτον, εν όψει της ορκωμοσίας του Τζο Μπάιντεν στις 20 Ιανουαρίου. Ο Τραμπ κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης μέχρι την ορκωμοσία και εμμέσως απειλεί ότι θα έχουμε νέα επεισόδια αν ο ίδιος απομακρυνθεί από την εξουσία.
Η επιδρομή στο Καπιτώλιο ήταν τελικά κέρδος για όλες τις πλευρές: οι Δημοκρατικοί απέδειξαν το αυταπόδεικτο και ο Τραμπ έκανε την πρώτη του συγκέντρωση με εντυπωσιακό τρόπο για το ποιος έχει πραγματικά μεγάλη δύναμη.
Και τώρα οι Ρεπουμπλικανοί πρέπει να αναλογιστούν αν τελικά αξίζει περισσότερο η δημοκρατία – με την απαραίτητη επικαιροποίηση – ή η διατήρηση μιας εξουσίας της οποίας το ιδεολογικό αποτύπωμα θα είναι γραμμένο σε φύλλα excel με αριθμούς.

Η τροφοδότηση του «όχλου των λευκών σκουπιδιών»

Η οικονομία αποτελεί τη μεγαλύτερη επιτυχία του Προέδρου Τραμπ. Το ίδιο και η κίνηση της Wall Street. H φτώχεια έφτασε στο χαμηλότερο δυνατό (10,5%, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία). Άρα τι πυροδοτεί τον λαϊκίστικο εξτρεμισμό του Τραμπ;
Μια προσεκτικότερη ανάλυση των στοιχείων καταδεικνύει ότι το βασικό ζήτημα είναι η κατάλυση του κοινωνικού κράτους, η ενίσχυση των πλουσίων, που μεγαλώνει το χάσμα ανάμεσα σε απόλυτη φτώχεια και ευρωστία, και εν τέλει το ότι δεν υπάρχουν μηχανισμοί υποστήριξης από το κράτος.
Δεν είναι τυχαίο ότι το μεγαλύτερο απωθημένο του Προέδρου Τραμπ ήταν το Obamacare, καθώς ενοχλούσε τις ασφαλιστικές εταιρείες και έδινε ισχύ και ρόλο στο κράτος. Μ’ αυτά και μ’ αυτά η φτώχεια στις ΗΠΑ τώρα κινείται κοντά στο 17% και αναμένεται να αυξηθεί λόγω της πανδημίας και των επικίνδυνα λανθασμένων χειρισμών της κυβέρνησης Τραμπ.
Σήμερα στις ΗΠΑ, όπως και στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι τράπεζες τροφίμων υπάρχουν παντού. Ένας στους έξι Αμερικανούς τρέφεται από εκεί επειδή απλά δεν μπορεί να αγοράσει τα βασικά του τρόφιμα. Οι μειονότητες πλήττονται περισσότερο, ενώ υπάρχουν καταγεγραμμένα 18 εκατομμύρια παιδιά κάτω από το όριο της φτώχειας.
Η κατάρρευση του κοινωνικού κράτους και η ακραία φτώχεια στις πόλεις - φαντάσματα, όπου ακμάζουν η εγκληματικότητα και τα ναρκωτικά, ταιριάζουν με την ανάγκη για τη μετα-αλήθεια που πυροδοτεί τον «όχλο των λευκών σκουπιδιών», όπως αποκάλεσε τους οπαδούς του ο Τραμπ κατά την πραξικοπηματική εισβολή στο Καπιτώλιο. Ότι δηλαδή φταίνε οι ξένοι, οι μετανάστες, οι μαύροι και όλοι όσοι δεν είναι «πατριώτες». Και όλοι αυτοί που δεν έχουν ελπίδα μετατρέπονται σε παραστρατιωτική απειλή - πιόνι στα χέρια του.
Οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι, η αλήθεια ψέμα και η ελπίδα καταρρέει. Μαζί της καταρρέει η πίστη στην επιστήμη, στη λογική, στην εκπαίδευση και στη συλλογικότητα. Και έτσι δημιουργεί ένα κίνημα κατά των κοινωνικών ελίτ, που πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν στις ΗΠΑ και αλλού. Ενδιαφέρον παράδειγμα η ταινία «Hilly Billies».
Η δημοκρατία στις ΗΠΑ και σε όλο τον δυτικό κόσμο απειλείται. Αυτό δεν σημαίνει ότι το ίδιο το πολιτικό σύστημα δεν έχει ευθύνες και δεν πρέπει να αλλάξει. Ο Τραμπ δεν ξεγέλασε κανέναν. Απλά «χάιδεψε» το κτήνος των ταπεινών ενστίκτων και έδωσε φωνή στα άκρα. Όπως συνέβη στη Βρετανία με το Brexit.
Και εδώ ανακύπτει το ερώτημα: Τι μέλλει γενέσθαι, πώς θα εμποδίσουμε τους παγκόσμιους λογιστές να διοικούν τον κόσμο, να διαφεντεύουν την κοινωνία και να «ματώνουν» το κοινό μας μέλλον;