Τσακρής: Καθοριστικό ένα ισχυρό ΕΣΥ και μία δυνατή Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού

17:00 16/5/2021 - Πηγή: Το Ποντικι

Οι περισσότερες μεταλλάξεις αφορούν την ακίδα του κορωνοϊού και το ερώτημα που προκύπτει είναι αν την επηρεάζουν και δομικά, έτσι ώστε να μην αναγνωρίζεται επαρκώς από τα εξουδετερωτικά αντισώματα που παράγονται είτε μέσω της νόσησης, είτε μετά τον εμβολιασμό ή τη χορήγηση μονοκλωνικών αντισωμάτων.

Δηλαδή, αν κάποιος έχει ήδη μολυνθεί, θα είναι πιθανή η επαναμόλυνσή του με μεταλλαγμένο στέλεχος του ιού; Επίσης, θα επηρεαστεί η αποτελεσματικότητα των εμβολίων ή των μονοκλωνικών αντισωμάτων και σε ποιο βαθμό; Επιστημονικά, και τα δύο σενάρια δείχνουν πιθανά.

Την παραπάνω διαπίστωση

καταθέτει στο CNN Greece ο Αθανάσιος Τσακρής, καθηγητής Μικροβιολογίας, διευθυντής Εργαστηρίου Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής, αντιπρύτανης του ΕΚΠΑ και μέλος της Επιτροπής Λοιμωξιολόγων.

Επί 16 μήνες, ο καθηγητής κ. Τσακρής, βρίσκεται όπως και η υπόλοιπη Ομάδα των επιστημόνων στην πρώτη γραμμή της μάχης κατά της COVID-19, η οποία άλλαξε δραματικά όλο τον πλανήτη, όχι μόνο υγειονομικά, αλλά και οικονομικά και κοινωνικά και εργασιακά.

Στην συνέντευξη που ακολουθεί και η οποία έχει τη δική της δυναμική σήμερα, μόλις δύο 24ωρα από την άρση του πολύμηνου απαγορευτικού, με τους επιδημιολόγους να τονίζουν ότι χρειάζεται ακόμη μεγάλη προσοχή, ο κ. Τσακρής, αναφέρεται στις μεταλλάξεις του ιού και πώς θα πρέπει να μάθουμε να επιβιώνουμε μαζί τους και να προστατευόμαστε, όπως να μάθουμε να επιβιώνουμε και με τον ιό, ο οποίος δεν θα φύγει τόσο εύκολα από την ζωή μας, καθώς μία πανδημία, δεν τελειώνει απότομα, όπως σημειώνει. Αναφέρεται ακόμη στις πανδημίες και τις επιδημικές νόσους, οι οποίες εξαρτώνται από παράγοντες βιολογικούς, περιβαλλοντικούς, γεωγραφικούς, κλιματικούς, ακόμα και κοινωνικούς.

«Η καταστροφή των φυσικών οικοσυστημάτων διώχνει πολλά είδη, όπως οι νυχτερίδες, από τα οικοσυστήματά τους και τα φέρνει πιο κοντά στον άνθρωπο», σημειώνει εμφατικά. Ο κ. Τσακρής, αναφέρεται ακόμη στην αναγκαιότητα να θωρακίσουμε ισχυρά και αποτελεσματικά το δημόσιο σύστημα υγείας (ΕΣΥ), όπως και την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας.

Όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά ο συνομιλητής μας, «η πανδημία του SARS-CoV-2 έχει αναδείξει πόσο καθοριστικός είναι ο ρόλος ενός ισχυρού Εθνικού Συστήματος Υγείας, καθώς και μιας ενδυναμωμένης πρωτοβάθμιας περίθαλψης, με πρωτόκολλα που θα διασφαλίζουν μια καλά οργανωμένη εξωνοσοκομειακή περίθαλψη και σωστή διασύνδεση της με την κοινότητα».

Εν τω μεταξύ, καθώς αφήνουμε σιγά σιγά πίσω μας το lockdown και τη χαλάρωση των υγειονομικών μέτρων, με «όπλα» στην φαρέτρα μας τον εμβολιασμό και τα τεστ- αυτοδιαγνωστικά, μοριακά και rapid, η επιδημιολογική εικόνα του ιού εκτονώνεται μεν, όμως εξακολουθεί να απαιτεί την μέγιστη προσοχή μας και την αυξημένη ατομική και συλλογική ευθύνη.

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του καθηγητή Αθανάσιου Τσακρή, ο οποίος παρόλα αυτά δηλώνει αισιόδοξος, έχει ως εξής:

Καθοριστικό ένα ισχυρό ΕΣΥ και μία δυνατή ΠΦΥ

Κύριε καθηγητά, πώς αποτυπώνετε έπειτα από ένα και πλέον χρόνο την περιπέτεια της πανδημίας; Τι μας δίδαξε, πώς μας αφύπνισε και τι άλλο έχουμε να περιμένουμε από αυτή την σοβαρή υγειονομική κρίση που άλλαξε τόσο πολλά σε όλο τον πλανήτη;

Ήδη από τη δεκαετία του ’90, μετά την εμφάνιση του SARS, το 2003, και κυρίως της γρίπης Η1Ν1, το 2009, η διεθνής επιστημονική κοινότητα θεωρούσε πολύ πιθανή την εμφάνιση νέων ή αναδυόμενων ιών που θα προκαλούσαν μια πανδημία. Παρόλα αυτά κανένα σύστημα υγείας, ακόμα και ισχυρών χωρών, δεν ήταν επαρκώς προετοιμασμένο γι’ αυτή την πανδημία. Είναι λοιπόν προφανές, ότι οι πολιτικές που εφαρμόζονται για τον έλεγχο τέτοιων κρίσεων δημόσιας υγείας θα χρειαστούν σημαντικές βελτιώσεις και αναπροσαρμογές στο άμεσο μέλλον. Η πανδημία του SARS-CoV-2 έχει αναδείξει πόσο καθοριστικός είναι ο ρόλος ενός ισχυρού εθνικού συστήματος υγείας καθώς και μιας ενδυναμωμένης πρωτοβάθμιας περίθαλψης -με πρωτόκολλα που θα διασφαλίζουν μια καλά οργανωμένη εξωνοσοκομειακή περίθαλψη και σωστή διασύνδεσή της με την κοινότητα αλλά και τη νοσοκομειακή περίθαλψη- στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των κρίσεων υγείας. Και ταυτόχρονα, πόσο απαραίτητη είναι η διαμόρφωση μιας κουλτούρας προστασίας της ατομικής και της δημόσιας υγείας για την προστασία του πληθυσμού όχι μόνο για τον κορωνοϊό αλλά και απέναντι σε άλλες λοιμώξεις. Όσον αφορά την εξέλιξη της πανδημίας, ο SARS-CoV-2 μας υπενθύμισε ακόμη ότι μια πανδημία δεν τελειώνει απότομα. Όλα δείχνουν ότι ο ιός θα παραμείνει ανάμεσά μας και θα πρέπει να μάθουμε να συμβιώνουμε μαζί του σε μια νέα κανονικότητα. Και ακόμη ότι η εμφάνιση και εκδήλωση επιδημικών νόσων, αλλά και η εξέλιξή τους, εξαρτώνται από παράγοντες βιολογικούς, περιβαλλοντικούς, γεωγραφικούς, κλιματικούς, ακόμα και κοινωνικούς. Δεν είναι εύκολο να κάνουμε προβλέψεις λοιπόν, σε ένα φαινόμενο τόσο πολυπαραγοντικό. Το ζητούμενο είναι να αξιοποιήσουμε σε όλα τα επίπεδα τις γνώσεις και την εμπειρία που θα προκύψει από αυτή την περιπέτεια.

Πιθανή η επαναμόλυνση με μεταλλαγμένο στέλεχος

Καθώς προχωρούν οι εμβολιασμοί κατά της COVID-19, μεγαλώνει η προσδοκία για καλύτερες ημέρες και επιστροφή σε μια κανονική ζωή. Υπάρχουν, όμως, οι μεταλλάξεις. Πόσο πρέπει να μας ανησυχούν βραχυπρόθεσμα αλλά και σε έναν πιο ευρύ ορίζοντα; Και τι συμβαίνει με τις επαναμολύνσεις;

Η μεταλλαξιμότητα όπως και ο ανασυνδυασμός γενετικού υλικού είναι φυσιολογική εξελικτική διαδικασία για τους κορωνοϊούς. Ο SARS-CoV-2 δείχνει ότι ακολουθεί την αναμενόμενη συμπεριφορά των ενδημικών κορωνοϊών. Μπορεί μεν να μεταλλάσσεται με πιο αργό ρυθμό από τους ιούς της γρίπης, αλλά εξακολουθεί να έχει τη δυνατότητα, όποτε αντιμετωπίζει εξελικτική πίεση, μέσω μεταλλάξεων, διαγραφών αμινοξέων και ανασυνδυασμών του γενετικού υλικού του να αυξάνει τη μολυσματικότητά του, αποικίζοντας ευκολότερα τον ξενιστή του, όχι μόνο στον ανθρώπινο πληθυσμό, αλλά και σε άλλα θηλαστικά. Η ικανότητα μάλιστα του SARS-CoV-2, όπως και των ενδημικών κορωνοϊών, να μολύνει μέσω μεταλλάξεων πολλά διαφορετικά είδη θηλαστικών, συντελεί στο να μπορεί να αναπροσαρμόζεται σχετικά εύκολα όταν υπάρχει εξελικτική πίεση. Οι περισσότερες μεταλλάξεις αφορούν την ακίδα του ιού και το ερώτημα που προκύπτει είναι αν την επηρεάζουν και δομικά, έτσι ώστε να μην αναγνωρίζεται επαρκώς από τα εξουδετερωτικά αντισώματα που παράγονται είτε μέσω της νόσησης, είτε μετά τον εμβολιασμό ή τη χορήγηση μονοκλωνικών αντισωμάτων.

Δηλαδή, αν κάποιος έχει ήδη μολυνθεί, θα είναι πιθανή η επαναμόλυνσή του με μεταλλαγμένο στέλεχος του ιού; Επίσης, θα επηρεαστεί η αποτελεσματικότητα των εμβολίων ή των μονοκλωνικών αντισωμάτων και σε ποιο βαθμό;

Επιστημονικά, και τα δύο σενάρια δείχνουν πιθανά. Αλλά νομίζω ότι θα πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι. Μπορεί σε βάθος χρόνου τα εξουδετερωτικά αντισώματα που θα έχουμε αναπτύξει να μην είναι μεν απολύτως ικανά να αναγνωρίσουν τα μεταλλαγμένα στελέχη του κορωνοϊού που θα προκύπτουν, αλλά τα Β και Τ λεμφοκύτταρα μνήμης του ανοσοποιητικού μας συστήματος θα συμβάλλουν στο να είναι ηπιότερης μορφής οι τυχόν επαναμολύνσεις. Και αυτό είναι το μεγάλο ζητούμενο σε αυτή την πανδημία. Από την άλλη, στο θέμα των εμβολίων, οι σύγχρονες τεχνολογίες, που ήδη έχουν αλλάξει τις δυνατότητες αντιμετώπισης τέτοιων ιογενών νοσημάτων, διασφαλίζουν την ταχεία αναπροσαρμογή τους, ώστε να συνεχίζουν να διατηρούν έναν υψηλό βαθμό αποτελεσματικότητας.

H ινδική μετάλλαξη μεταδίδεται πολύ εύκολα

Τι έχουμε να περιμένουμε από την Ινδική μετάλλαξη (παραλλαγή), αλλά και από την Νοτιοαφρικανική, η οποία σύμφωνα με εκτιμήσεις ίσως ανακάμψει πιο επικίνδυνη από το φθινόπωρο;

Η μεγάλη εξάπλωση της επιδημίας στην Ινδία έφερε στο προσκήνιο την ινδική παραλλαγή του ιού. Και, όπως δείχνουν τα επιδημιολογικά δεδομένα, αυτή φαίνεται να έχει συμβάλει στην αναζωπύρωση της πανδημίας σε αρκετές περιοχές της ινδικής χερσονήσου. Όπως όλες οι παραλλαγές του SARS-CoV-2, έτσι και η ινδική παραλλαγή Β.1.617 περιλαμβάνει πολλές διαφορετικές μεταλλάξεις, αν και δύο από αυτές θεωρούνται σημαντικές, καθώς επηρεάζουν την μεταδοτικότητα του ιού, αλλά και σε κάποιο βαθμό την αποτελεσματικότητα των εμβολίων. Επιδημιολογικές αναλύσεις αλλά και οι πρώτες ενδείξεις από την γενετική διερεύνηση του ιού δείχνουν ότι πιθανόν η ινδική παραλλαγή μεταδίδεται ευκολότερα σε σχέση με προηγούμενες εκδοχές του SARS-CoV-2. Και αυτό γιατί η μετάλλαξη L452R στην περιοχή της ακίδας του ιού, που αλληλεπιδρά με τον υποδοχέα των αναπνευστικών μας κυττάρων, επηρεάζει την ικανότητά του να «ξεκλειδώνει» τα κύτταρά μας και να συνδέεται πιο σταθερά με αυτά. Πειραματικά δεδομένα έχουν δείξει ότι η παραλλαγή της Καλιφόρνιας B.1.427, που επίσης εμπεριέχει την μετάλλαξη L452R, είναι 20% πιο μεταδοτική από προηγούμενα στελέχη του ιού τα οποία επικράτησαν στο πρώτο επιδημικό κύμα- το ίδιο πιθανόν ισχύει και για την ινδική παραλλαγή, αν και τα πειραματικά ευρήματα είναι ακόμη σε εξέλιξη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ότι η συγκεκριμένη μετάλλαξη L452R φαίνεται ότι επιπλέον μπορεί να βοηθά τον ιό να διαφεύγει σε κάποιο βαθμό της ανοσιακής μας απόκρισης.

Όμως η ινδική παραλλαγή περιλαμβάνει και μία ακόμη σημαντική μετάλλαξη, την E484Q (είναι παρόμοια με εκείνη που απαντά στη νοτιοαφρικανική παραλλαγή), η οποία επίσης συμβάλει σε μειωμένη αποτελεσματικότητα εξουδετερωτικών αντισωμάτων που έχουμε αναπτύξει από προηγούμενες εκδοχές του SARS-CoV-2. Θα πρέπει όμως, να δούμε πώς αποτυπώνονται στην πραγματική ζωή και στην πανδημία όλες αυτές οι αρχικές παρατηρήσεις. Και κατά πόσο τέτοιες παραλλαγές, όπως η Ινδική και της Νοτίου Αφρικής, θα τις συναντάμε πιο συχνά στο άμεσο μέλλον, αντικαθιστώντας την Βρετανική παραλλαγή που αυτή τη στιγμή επικρατεί στην Ευρωπαϊκή ήπειρο. Επίσης, υπό διερεύνηση είναι ακόμη το κατά πόσο οι προσαρμογές των εμβολίων θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους και τις μεταλλάξεις της ινδικής ή άλλων παραλλαγών του ιού.

Η αλλαγή του κλίματος, υπεύθυνη για τις πανδημίες

Σύμφωνα με προβλέψεις αρκετών επιστημόνων, η επόμενη πανδημία εκτιμάτε ότι θα έρθει σε περίπου πέντε χρόνια και θα αφορά στέλεχος της γρίπης. Συμμερίζεστε αυτή την άποψη, και γενικότερα, εικάζετε ότι ο πλανήτης μας, συνεπεία της κλιματικής αλλαγής, έχει εισέλθει σε φάση υγειονομικών κρίσεων;

H κλιματική αλλαγή ευθυνόταν ήδη πριν από την πανδημία του SARS-CoV-2, ως επιβαρυντικός παράγων, για 1,4 εκατομμύρια πρόωρους θανάτους στην Ευρώπη. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα, είναι πολύ πιθανό τα 2/3 των Ευρωπαίων να εκτίθενται κάθε χρόνο σε καταστροφές που οφείλονται στις καιρικές συνθήκες· το αντίστοιχο ποσοστό ήταν μόλις 5% κατά την περίοδο 1981-2010. Η αλλαγή του κλίματος είναι ο κύριος «ένοχος» γι’ αυτό. Και φυσικά επηρεάζει και την εμφάνιση πανδημιών. Η καταστροφή των φυσικών οικοσυστημάτων διώχνει πολλά είδη, όπως οι νυχτερίδες, από τα οικοσυστήματά τους και τα φέρνει πιο κοντά στον άνθρωπο. Η εντατική γεωργία και κτηνοτροφία και οι χημικοί ρύποι διευκολύνουν την εξάπλωση ιών από ζώα σε άλλα ζώα και στη συνέχεια την «προσαρμογή» τους στον άνθρωπο.

Και ο σύγχρονος τρόπος ζωής (παγκοσμιοποίηση, αστικοποίηση, αυξημένη διασυνδεσιμότητα) δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες ταχείας εξάπλωσης νέων ή επανεμφανιζόμενων ιών. Και να μη ξεχνάμε ότι οι ιοί της γρίπης, όπως άλλωστε και οι κορωνοϊοί, μπορούν και αποικίζουν όχι μόνο τον άνθρωπο, αλλά και πολλά άλλα θηλαστικά και πτηνά. Αυτό είναι κάτι που συμβάλλει στον ανασυνδυασμό γενετικού υλικού και την εμφάνιση νέων ιικών στελεχών, ικανών να προκαλέσουν νέες πανδημίες στον πλανήτη.

Ειδήσεις σήμερα

Έμφραγμα: Τα επικίνδυνα συμπτώματα που δεν μας υποψιάζουν και οι περισσότεροι τα αγνοούν

Μνημόσυνο Καραϊβάζ: Το μήνυμα της συζύγου του, οι πληροφορίες της ΕΛ.ΑΣ. (Video)

Ηλιόπουλος: Απλήρωτα 10ωρα, μείωση μισθών, ενίσχυση της αυθαιρεσίας με το νέο εργασιακό