Βιβλίο: Η Αθήνα τον 19ο αιώνα

11:24 25/10/2021 - Πηγή: Το Ποντικι

Οι εφημερίδες υπηρετούν -ή καλύτερα υπηρετούσαν- την τέχνη του εφήμερου, όπως συνηθίζεται να λέγεται;

Τα νέα της ημέρας, αυτά που την επομένη ξεχνιούνται καθώς μια παχιά στρώση μελανιού τα καλύπτει με την θνησιγενή επικαιρότητα, που και αυτή καταβροχθίζει το αέναο σήμερα, το συνεχές παρόν, είναι για πέταμα όπως η διαβασμένη εφημερίδα;

Άραγε, έχει κανένα νόημα πλέον όλη αυτή η ειδησεογραφία του παρελθόντος, γεγονότων καθημερινών

και ασήμαντων που προορίζονται να ξεχαστούν αν όχι την ώρα που διαβάζονται, τότε λίγο αργότερα, καθώς δεν υπάρχει κάτι αξιομνημόνευτο στο ότι «Συνελήφθη χθες η διαβόητος ορνιθοκλέπτρια, κυρά Χριστίνα, ήτις κατά την συνοικείαν του Μεταξουργείου δεν άφηνε όρνιθα και ορνιθοπούλι»… Το συμβάν μας κοινοποιείται την Δευτέρα 24 Μαΐου του 1893 και αφορά μια κλοπή κότας την Κυριακή 23 Μάιου στο Μεταξουργείο!

Κι όμως, εκτός από την ιστορία της γλώσσας και του γραπτού δημοσιογραφικού λόγου της εποχής, η είδηση κρατά ζωντανό το ενδιαφέρον διαχρονικά καθώς μας χαρίζει μιαν ανάγλυφη εικόνα της εποχής, με κοτέτσια στις συνοικίες, με μια καθημερινότητα φτώχειας, όπου η πόλη δεν διαφέρει από το χωριό αλλά πιθανόν διαφοροποιεί τα ήθη, καθώς η γυναίκα δράστις δύσκολα θα γινόταν ανεκτή στο χωριό ως κλεφτοκοτού!

Είναι μια είδηση που περνά στον αθηναϊκό τύπο αλλά και μια μαρτυρία ενδεικτική των γεγονότων που απασχολούν την κοινή γνώμη. Ταυτόχρονα, αποτελεί ένα τεκμήριο σύγκρισης της ζωής στο Μεταξουργείο στο παρελθόν και το παρόν, με την βασική διαπίστωση ότι παραμένει ως τις μέρες μας μια παραδοσιακή λαϊκή συνοικία, πράγμα που εξακολουθεί να αποτελεί και την ταυτότητα της σύγχρονης πρόσληψης της συνοικίας .

Είναι μια είδηση με πολύ περιεχόμενο και χρησιμότητα. Πόσω μάλλον όταν δίπλα σε αυτή έχουμε μιαν αποθησαύριση της καθημερινότητας με γεγονότα της πόλης στη διάρκεια του 19ου αιώνα μέσα από μια τεράστια ποικιλία γεγονότων που αποτυπώνουν την εποχή και τα ήθη αυθεντικά δίχως ερμηνευτικές παρεμβολές, με την αθωότητα της πληροφορίας δίχως σκοπιμότητα. Πρόκειται για μια «ιστορία» που ενδεικτική της ζωής της πόλης καθώς η κλοπή μιας κότας απασχολεί τον ημερήσιο τύπο της πρωτεύουσας λίγα χρόνια πριν αναλάβει την διοργάνωση των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων στην σύγχρονη ιστορία!

Το  βιβλίο αυτό έρχεται να προστεθεί ως συνέχεια του «Αθήνα –  Ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία», των  Θανάση Γιοχάλα και Τάνιας  Καφετζάκη που εκδόθηκε επίσης από την Εστία. Πρόκειται λοιπόν για μια νέα έκδοση  όπου ο αναγνώστης – οδοιπόρος της Αθήνας, ξένος ή ντόπιος, συνδέει την ματιά του με το παρελθόν έτσι ώστε αυτό που βλέπει να αποκτά ξαφνικά την υπόσταση που χαρίζει η ιστορική συνέχεια που δεν στέκει στο δρόμο σαν νεκρό μνημείο ή βουβή μαρτυρία αλλά εντάσσεται στην ζωντανή συνείδηση της πόλης. 

Η Αθήνα είναι μια πόλη παράξενη όσο και απόλυτα απαιτητική στην κατανόησή της καθώς το όνομά της ταυτίζεται με την ιστορία του δυτικού πολιτισμού. Είναι μια πόλη γεμάτη μνήμες, και διαφορετικές εκδοχές αλλά και μακρόχρονες ιστορικές σιωπές που με την επανεκκίνησή της ως πρωτεύουσας του νεοελληνικού κράτους απέκτησε τα χαρακτηριστικά μιας ευρωπαϊκής πόλης. Μιας πόλης που η αφήγηση των τόπων, των κτιρίων, των δρόμων, των μνημείων, των αρχαιολογικών χώρων που προκαλούν δέος με το ιστορικό τους βάρος, μοιάζει να αναβλύζει από τα βάθη των αιώνων.

Πρόκειται μια πόλη γεμάτη αντιφάσεις που την καθιστούν συναρπαστική, μια πόλη που αγωνίστηκε με το δυσβάστακτα ένδοξο παρελθόν της να σταθεί στα πόδια της, να αποκτήσει την σύγχρονη ταυτότητά της. Αυτή η συναρπαστική οδοιπορία μέσα από την ειδησεογραφία του πρωτευουσιάνικου τύπου του 19ου αιώνα που μας ξεναγεί στις κεντρικές συνοικίες της πόλης με τα τόσο οικεία ονόματα, το εμπορικό της κέντρο, τις παλιές αγορές, τα καφενεία και τους κεντρικούς δρόμους, ζωντανεύει μέσα από ζεστά περιστατικά της καθημερινότητας, έτσι που θαρρείς πως ξαναμπαίνει σε λειτουργία όλος εκείνος ο παλιός θαυμαστός κόσμος της πρωτεύουσας, κοπου μας συνδέει «επί της διασταυρώσεως των οδών Ευριπίδου και Αθηνάς διήρχοντο εφ΄αμάξης δυο πολίται προχθές μ.μ. και ετραγώδουν ένεκα κρασοκατανύξεως…» ένα τραγούδι που κρατά μέχρι τις μέρες μας!

Το βιβλίο εικονογραφεί μέσα από τις πιο απίθανες και ευφάνταστες ειδήσεις που μόνο η πραγματικότητα μπορεί να δημιουργήσει, την μικροϊστορία της ζωής της πόλης των Αθηνών. Στο τέλος παρατίθεται και ένα πολύ ιδιαίτερο και χρήσιμο παράρτημα με τις πρώτες αθηναϊκές εφημερίδες και σχετικές πληροφορίες για τα πρακτορεία τύπου, τους εφημεριδοπώλες αλλά και τους δημοτικούς άρχοντες της πόλης και τα έργα τους καθώς και ένα χρονολόγιο των σημαντικότερων πολιτικών γεγονότων από το 1835 έως το 1897.

Όλη αυτή η πολύτιμη αποδελτίωση της μικροϊστορίας της καθημερινότητας, όλων αυτών των απίθανων γεγονότων αλλά και λεπτομερειών που καταγράφονται στον δημόσιο και ιδιωτικό βίο των κατοίκων μιας πόλης στη σκιά της Ιστορίας, συγκροτεί μια σπανιότατη σε πολυτιμότητα, μαρτυρία ζωής που προστίθεται στην μεγάλη Ιστορία της Αθήνας.

Θανάσης Γιοχάλας – Ζωή Βαΐου

Η Αθήνα τον 19ο αιώνα

Εικόνες μιας οδοιπορίας μέσω του τύπου

Εκδόσεις : Εστία

Σελ.: 443

Διαβάστε επίσης:

Βιβλίο: Αρχαιολογία και πολιτική

Βιβλίο: Σικελικό Ειδύλλιο

Βιβλίο: Εργαστήριον η Ελλάς