Βιβλίο: Ο εφηβικός ουρανός δίχως αστέρια!

08:41 1/4/2019 - Πηγή: Το Ποντικι

"Π" ARTΒΙΒΛΙΟΈντυπη Έκδοση

Βασίλης Παπαθεοδώρου

Τη νύχτα που έσβησαν τ’ αστέρια

Εκδόσεις: Καστανιώτη

Σελ.: 232

Αν και δεν είμαι ο πλέον κατάλληλος για να τοποθετήσω το μυθιστόρημα του Βασίλη Παπαθεοδώρου στη νεανική λογοτεχνία αποκλειστικά, εύκολα θα υποστήριζα ότι ανήκει απλώς στην καλή λογοτεχνία. Και σίγουρα δεν απευθύνεται μόνο σε ένα εφηβικό κοινό. Αντίθετα, μιλά για τους εφήβους εντάσσοντάς τους στο ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο βιώνουν, αλλά και συνδιαμορφώνουν ταυτόχρονα με τους ενήλικες, την πραγματικότητα.

Οι έφηβοι, δίχως την ασπίδα

της εμπειρίας και με την αγωνία τους να αυτοπροσδιοριστούν, έρχονται σε επαφή με τη βιαιότητα του κόσμου που τους περιβάλλει, αναζητώντας ρόλους που συχνά «ξεπατικώνουν» από κακοφορμισμένα πρότυπα και αναφομοίωτες ιδέες. Κυρίως, συνειδητοποιούν την αγριότητα της ανθρώπινης φύσης που θεριεύει μέσα τους τη δίψα για ζωή, την πίεση να φιλοτεχνήσουν και να προβάλλουν το είδωλό τους. Ταυτόχρονα, έρχονται αντιμέτωποι με την εσωτερική τους βία που ζητά διέξοδο ή ένα ξέσπασμα καθώς οι προσδοκίες τους κακοφορμίζουν. Νιώθουν προδομένοι και αποξενωμένοι από την οικογένεια, από φίλους και συγγενείς, απ’ το σχολείο και την κοινωνία. Ό,τι πιστεύουν διαψεύδεται και μένουν έκθετοι και μόνοι.

Ωστόσο, η Λένα Μανιέ, η νεαρή ηρωίδα του μυθιστορήματος, η οποία εξαφανίζεται μυστηριωδώς μια χειμωνιάτικη νύχτα, μοιάζει να πληρώνει επιπλέον ένα ακόμα πιο σκληρό τίμημα: το να είναι ο εαυτός της και όχι αυτό που θέλει ή νομίζει ότι είναι ο οικογενειακός και κοινωνικός περίγυρός της. Πληρώνει την κλίση της στην ανεξαρτησία, την αυτοδιάθεση, την ελευθερία της, στο δικαίωμα να καθορίσει τη ζωή της. Γίνεται ο καθρέφτης της υποκρισίας των άλλων με το να έχει δική της γνώμη, να είναι ξεχωριστή, να κρατά τον εαυτό της σε απόσταση. «Εγκλήματα» που δεν γίνονται ανεκτά στις νεανικές κοινότητες που νιώθουν ασφάλεια μέσα στο απρόσωπο της αγέλης.

Η Λένα Μανιέ κρατά τις αποστάσεις που αποκαλύπτουν τις υποκρισίες, τα ψέματα και τις μικρότητες…

Την ιστορία της τη μαθαίνουμε στην απουσία της, καθώς για λογαριασμό της μιλούν εννιά πρόσωπα - αφηγητές, ξεχωριστά και συνθετικά ταυτόχρονα, όπου κάθε προσωπική διήγηση διαδέχεται την άλλη, σαν μια συλλογική προσπάθεια να ξεφύγουν από το δράμα, να πάρουν αποστάσεις από το γεγονός, να διασώσουν τη δική τους προστατευτική υποκρισία και ψέμα. Μέσα από τις αφηγήσεις τους για τη Λένα παραχωρούν βολικό ζωτικό χώρο για τις δικές τους ζωές, υιοθετώντας τα κατά συνθήκη ψεύδη των μεγάλων. Το θύμα επιβεβαιώνει τις υπάρξεις τους, ωστόσο, αριστοτεχνικά απουσιάζει κάθε προσπάθεια συγγραφικής συμπάθειας ή απέχθειας απέναντι στα πρόσωπα της ιστορίας. Ο συγγραφέας δεν μεροληπτεί και δεν συμμετέχει στην αφήγησή του. Μένει μέσα της, φωτίζοντάς την από τα βάθη της.

Η εξαφάνιση της Λένας αναδεικνύει τον σκοτεινό κόσμο της εφηβείας, ό,τι κρύβεται πίσω από το στιλπνό και απαστράπτον περίβλημα της νεότητας, αλλά και το περιβάλλον, άμεσο και έμμεσο, μέσα στο οποίο αναπτύσσεται ο νεανικός κόσμος, εκεί, στο αιχμηρό μεταίχμιο της επώδυνης μετάβασης από τη νεανική σκληρότητα στην ενήλικη.

Πρόκειται για ένα σύγχρονο μυθιστόρημα γραμμένο με πηγαία αφηγηματική μαεστρία και βαθύτητα, που δεν εξωραΐζει ούτε απλοποιεί τον πολυσύνθετο και απαιτητικό κόσμο των νέων και, κυρίως, δεν ενδίδει στις μυθοποιημένες αντιλήψεις περί νεότητος, αποφεύγοντας επιμελώς την ολισθηρότητα της ηθικολογίας και τον πειρασμό της νουθεσίας.

Ο Παπαθεοδώρου μας παραδίδει ένα πολύ σημαντικό κείμενο που λογοτεχνικά διακρίνεται για τις παγίδες που απέφυγε, την τολμηρότητα που επέδειξε όσο και τη λεπτή και δεξιοτεχνική διαχείριση ενός ευαίσθητου όσο κι επικινδύνου θέματος.

Τη νύχτα που έσβησαν τ’ αστέριαΒΙΒΛΙΟΒασίλης ΠαπαθεοδώρουIssue: 2066Issue date: 28-3-2019Has video: Exclude from popular: 0