Βιβλίο: Ο Παλαμάς και ο Πολιτικός Φιλελευθερισμός

12:13 13/6/2022 - Πηγή: Το Ποντικι

Το θέμα αυτής της ιδιαίτερα ενδιαφέρουσας μελέτης του καθηγητή της Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστήμιου Πελοποννήσου, Γιώργου Ανδρειωμένου έχει τρεις βασικούς άξονες:

Πρώτον, την ιστορική αποσαφήνιση της έννοιας του φιλελευθερισμού που αρχικά χαρακτήριζε ατομικές ιδιότητες έως την ιδεολογική της ολοκλήρωση που λαμβάνει πλέον σαφή ιδεολογικοπολιτικά και οικονομικά χαρακτηριστικά. Έτσι έχουμε πριν από όλα, μια πλήρη αποσαφήνιση του όρου που στις μέρες μας κυκλοφορεί ευρέως και κάπως ασαφώς από φίλους και εχθρούς. Η ιστορική διαδρομή της «βιογραφίας» του φιλελευθερισμού γίνεται ευσύνοπτα

και με ακρίβεια όπως αυτή εντάσσεται στο ιστορικό της πλαίσιο που εμφανίζεται στην περίοδο του Αγγλικού Εμφυλίου (1642-1651) με την εκτέλεση του Καρόλου Α΄ το 1649 και την εγκαθίδρυση της αβασίλευτης δημοκρατίας, με την διεύρυνση της λαϊκής εκπροσώπησης, την ανεξιθρησκία, την ισονομία σύμφωνα με τις ριζοσπαστικές φιλοσοφικές πολιτικές απόψεις του Τζον Μίλτον και του Τζον Λοκ που εστίαζαν μεταξύ άλλων στην  ελευθερία της συνείδησης.

Δεύτερη και σημαντική παράμετρος είναι η ένταξη, πρόσληψη και εκπροσώπηση  αυτού του ιδεολογικού ρεύματος πριν και μετά τη σύσταση  του νεοελληνικού κράτους. Έτσι, ο συγγραφέας καταγράφει το πώς εδραιώνεται και περνά μέσω κάποιων πρόσωπων η φιλελεύθερη ιδεολογία από τα συγγράμματα του Κοραή έως και το σύνταγμα που προκύπτει το 1864 στο οποίο τίθενται οι βάσεις του πολιτικού φιλελευθερισμού μετά από την περίοδο της απολυταρχίας του Όθωνα. Κορυφαίοι εκπρόσωποι του φιλελευθερισμού αναδεικνύονται στην πολιτική σκηνή της Ελλάδας τρεις πρωθυπουργοί της: ο Επαμεινώνδας Δεληγιώργης, ο Χαρίλαος Τρικούπης και ο Ελευθέριος Βενιζέλος, κορυφαίος Έλληνας πολιτικός ο οποίος με το κόμμα των Φιλελεύθερων πραγματοποίησε μια σειρά εκσυγχρονιστικών μεταρρυθμίσεων.

Η τρίτη παράμετρος μας εισάγει και στο βασικό όσο και λιγότερο γνωστό θέμα που σχετίζεται με τις πολιτικές φιλελεύθερες απόψεις του Κωστή Παλαμά, ενός ποιητή που άφησε ανεξίτηλη την πνευματική του σφραγίδα στην διαμόρφωση της εθνικής μας συνείδησης. Ο ποιητής υπήρξε φανερά και έμπρακτα ένθερμος υποστηρικτής και των τριών πρωθυπουργών,  εκπροσώπων του φιλελευθερισμού. Ιδιαίτερα, ο ποιητής ήταν ενθουσιασμένος με τον Βενιζέλο όπου εκτός από τις βαθιές τομές που επιχείρησε αναμορφώνοντας την Ελλάδα, ήταν αυτός που μπορούσε και αγωνιζόταν να εκπληρώσει επιτυχώς το εθνικό όραμα της Μεγάλης Ιδέας.

Η μελέτη αυτή έρχεται να συμπληρώσει την εικόνα του σημαντικού μας ποιητή άλλα και να φέρει στο φως τις πολιτικές κοινωνικές του αντιλήψεις που εντάσσονται τόσο στην κοινωνική του προσφορά όσο και στη διαμόρφωση του πνευματικού του έργου, καθιστώντας τον, έναν επί της ουσίας προοδευτικό άνθρωπο των γραμμάτων με πρωτοποριακές ιδέες αλλά και βαθιά γνώση της πραγματικότητας που δεν περιοριζόταν στον στενό ελληνικό χώρο αλλά επεκτεινόταν εντυπωσιακά στον διεθνή στίβο σε μιαν εποχή που κάτι ανάλογο δεν ήταν ούτε αυτονόητο ούτε εύκολο. Πρόκειται για ένα πολύ ενδιαφέρον ανάγνωσμα γύρω από τον Παλαμά που μας ανανεώνει το ενδιαφέρον για τον ποιητή, την πρόσληψη του έργου και της προσωπικότητάς του.     

Γιώργος Ανδρειωμένος

Ο Παλαμάς και ο Πολιτικός Φιλελευθερισμός

Εκδόσεις: Ι.Σιδέρη

Σελ.: 124

Διαβάστε επίσης:

Βιβλίο: JohnCraxton, Ο αγαπημένος της ζωής, μια ελληνική ψυχή

Βιβλίο: Επί της περιφερείας του κύκλου

Βιβλίο: Μεγάλες Προσδοκίες