Βιβλίο: Ορατή σαν αόρατη

09:12 17/1/2022 - Πηγή: Το Ποντικι

Βασικό χαρακτηριστικό της κουκουβάγιας που την κάνει να ξεχωρίζει από τα άλλα πετεινά του ουρανού για την σοφία της, είναι ότι ζει τη νύχτα και είναι «γλαυκώπις», έτσι ώστε να βλέπει με το σπινθηροβόλο γαλάζιο της βλέμμα  μέσα στο σκοτάδι, να μπορεί να διαβάσει και να μελετήσει  την σκοτεινιά, μέσα στη σιγαλιά της νύχτας, να φτερουγίζει εντός της εξερευνώντας τα δικά της βάθη, ανακαλύπτοντας τα δικά της μυστικά.

Πράγματα που δεν γίνονται στο φως. Εκεί κυκλοφορούν οι κάλπικες αλήθειες, οι φανταχτερές. Αντίθετα, τις νύχτες, καθώς

η γλαυκώπις ανοίγει τα μάτια της και τα φτερά της, ξεκινά η τελετουργία των μυήσεων: Αλαφροΐσκιωτε καλέ, γιά πες απόψε τί ’δες·νύχτα γιομάτη θαύματα, νύχτα σπαρμένη μάγια!

Σε έναν κόσμο αλαφροΐσκιωτων υπάρξεων, το αλλόκοτο βίωμα αποκαλύπτεται ως ένα θαύμα της ύπαρξης μοναδικό, σχεδόν αποτρόπαια τελετουργικό. Στον πραγματικό κόσμο, αντίθετα, όλα μοιάζουν ανιαρά κι ανούσια,  όλα σπουδάζονται στα σχολεία και στα πανεπιστήμια, όλα είναι ετοιματζίδικα. Εδώ ο κόσμος είναι αλλιώς, δεν μιλά, δεν είναι ίσιος, όλοι γέρνουν σαν αποκυήματα της φαντασίας, ζουν μέσα σε δράματα, σιωπές, αφουγκράζονται τον ψυχισμό των άψυχων πραγμάτων, μιλούν με στοιχειά, όλα είναι βαπτισμένα στο μυστήριο, κινούνται σε βυθούς, σκιαμαχούν σε άδυτα, σαν να είναι γεννήματα ενός μύθου παλιού που στις σκοτεινές του φλέβες ρέει σπάνιο αίμα. Σα να ζουν σε αντικατοπτρισμούς.

Στο έργο της Ζατέλη, έχεις την αίσθηση ότι όλα γίνονται για πρώτη φορά και ταυτόχρονα ότι υπήρχαν από πάντα. Δεν υπάρχουν τα στερεότυπα του τυπικού κόσμου. Στους δρόμους, στα σπίτια και στις εξοχές κινούνται πλάσματα αλλόκοτα, δίχως λαλιά, απόκοσμες φιγούρες γλιστρούν έτοιμες να αντιμετωπίσουν ένα δράμα, μιαν ερωτική τραγωδία, μια μυθική κακοτυχία, να πιουν το φαρμάκι της μοίρας τους. Μαζί με τα ζώα και η φύση πάσχει αθεράπευτα.

Στο «Πάθος χιλιάδες φορές», η Λεύκα εμφανίζεται σαν ένα πρόσωπο που έρχεται από μακριά, με ρίζες βαθιές προκειμένου να συνεχίσει και να ολοκληρώσει όλη αυτή τη μέσα ζωή της γραφής. Βάζοντας τελεία στην τριλογία της «Με το παράξενο όνομα Ραμάνθις Ερέβους», η Ζατέλη ολοκληρώνει μια μακρά διήγηση ενώ το εξώφυλλο του βιβλίου κοσμεί  και η  εικόνα μιας κουκουβάγιας, συμβόλου σοφίας. Ωστόσο, «ότι εν πλήθει σοφίας πλήθος γνώσεως και ο προστιθείς γνώσιν προσθήσει άλγημα».

Η Ζυράνα Ζατέλη

Ολοκληρώνεται ένας μεγάλος συγγραφικός κύκλος της Ζατέλη όπου η συγγραφέας και οι ιστορίες της δεν ξεχωρίζονται, σα να μην ξέρεις ποια επινόησε ποιαν: οι ιστορίες την συγγραφέα ή η συγγραφέας τις ιστορίες της… Η Ζυράνα Ζατέλη, έτσι κι αλλιώς, αυτό το διπλό Ζ της ελληνικής λογοτεχνίας, είναι οι ιστορίες της! Αυτό είναι φανερό – όλα πάνω της, μέσα κι έξω, το μαρτυρούν. Όσες φορές διαβάζω μιαν ιστορία της Ζατέλη, δεν μπορώ να φανταστώ ότι θα μπορούσε να έχει γραφτεί από άλλον συγγραφέα. Όχι να μου θυμίζει ή να μου φαίνεται, άλλα να υπάρχει η ιστορία δίχως τη Ζατέλη. Πρόκειται για συγγραφέα που ζει την ιστορία της, που κάθε γράμμα είναι ένας δικός της πόρος, είναι ψυχή τε και σώματι δικό της κομμάτι. Κάθε λέξη και μια γέννα, ενός τοκετός, ένας αλλόκοτος κόσμος που έρχεται στο φως επώδυνα. Το παράξενο είναι ότι η συγγραφέας αντλεί σοφία από τα δικά της σκοτάδια, όχι δανεικά, ο έξω κόσμος μοιάζει σαν ντεκόρ το οποίο πλαισιώνει τις αλλόκοτες εντυπώσεις της. Η συγγραφέας κοιτά μέσα της, το έξω το ζει ως αφορμή, καθώς το δικό της μυστήριο την απασχολεί. Για αυτό κι όλοι της οι ήρωες της είναι όπως τους βλέπει εκείνη, όπως τους μεταπλάθει.

Στο κόσμο της Ζατέλη δεν εισέρχεται κανείς με τα δικά του ρούχα. Ενδύεται στο δικό της βεστιάριο. Η ευθύνη όλη δική της – όπως και η γοητεία που ασκεί. Το περίεργο με την ιδιότυπη και πολύ προσωπική λογοτεχνία της που δεν κάνει εκπτώσεις (για την ακρίβεια αδιαφορεί παντελώς για το κοινό γούστο), είναι η πλατιά της αποδοχή. Απέκτησε το κοινό αίφνης εκλεπτυσμένο λογοτεχνικό αισθητήριο; Όπως και να ‘χει, η Ζατέλη είναι μια μοναδική περίπτωση στα γράμματά μας και αυτό συνέβη γιατί δεν θα μπορούσε να ζήσει αν δεν έγραφε τις ιστορίες της – θα στοίχειωναν μέσα στα σπλάχνα της. Έπρεπε να μιλήσει με την γραφή, να γράψει για όσα άκουσε, να τα μαρτυρήσει, να ξεβράσει η αφήγηση την μυστική κολυμβήτρια.

Επιτέλους, ότι παρατηρεί την παρατηρεί, ότι βλέπει την βλέπει, από αόρατη γίνεται ορατή, επιστρέφει στην ηλικία του χρόνου της, μυθικού και πραγματικού, έχοντας κερδίσει με τον κόπο τής φαντασίας της, την ζωή ως γραφή και την γραφή ως ζωή!

Ζυράννα Ζατέλη                                                                                                           

Ορατή σαν αόρατη                                                                 

Εκδόσεις: Καστανιώτη

Σελ.:351

Διαβάστε επίσης:

Βιβλίο: Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 και η παγκόσμια σημασία της

Η κατάργηση της εθνικής κυριαρχίας και ο φυλετισμός

«Έθνος και εθνικές μειονότητες»: Ένα ξεχωριστό βιβλίο για τη γενοκτονία των Αρμενίων