Βιβλίο: Σικελικό Ειδύλλιο

09:06 11/10/2021 - Πηγή: Το Ποντικι

Η Σώτη Τριανταφύλλου είναι η μόνη Ελληνίδα συγγραφέας με οικουμενική προσλαμβάνουσα της τρέχουσας ζωής και ηχοληψίας.

Το εντυπωσιακό γεγονός με την περίπτωσή της έγκειται στο ότι,  πανεπιστήμων ούσα, δεν επεξεργάζεται τον κόσμο μέσα από τα αποστειρωμένα πανεπιστημιακά εργαστήρια ιδεών αλλά μέσα στους δρόμους της οικούμενης και την απίθανη βλάστηση της ανθρώπινης βιοποικιλότητας. Έτσι, είναι σε όλα της αυθεντική.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η συγγραφέας διαλέγει έναν ιστορικό χρόνο για να τον εντάξει σε έναν παγκόσμιο χώρο και τόπο  με πολιτισμική αυθεντικότητα, εντυπωσιακή γνώση

της καθημερινότητάς του αλλά και της κοινής εσωτερικότητας των ανθρώπων. Αυτήν τη φορά, έχουμε να κάνουμε με την μεταπολεμική Ιταλία της δεκαετίας του ’50  και πιο συγκεκριμένα στην πιο ιδιότυπη εκδοχή της, τη Σικελία, έναν τόπο όπου ο τρόπος ζωής, οι αντιλήψεις και η ριζωμένη  νοοτροπία δεν παρακολουθούν την εξέλιξη του γύρω κόσμου. Εποχή, τόπος και άνθρωποι  συνθέτουν  τον ολοκληρωμένο χαρακτήρα  ενός μυθιστορήματος όπου όλα ζωντανεύουν  μέσα σε ένα αίσθημα καθηλωτικής οικειότητας που δημιουργείται στον αναγνώστη  από τις εναλλάξ αφηγήσεις των δυο πρωταγωνιστών, ενός άντρα και μιας γυναίκας  που δεν τους συνδέει τίποτα εκτός από την αντισυμβατική αντίληψη με την οποία αντιμετωπίζουν την ζωή τους  μέσα  στο  περιβάλλον  της οδυνηρά σκληρής πραγματικότητας που ορίζει ο σικελικός τρόπος ζωής.

Η ιστορία  του βιβλίου εκτυλίσσεται στην μεταπολεμική Σικελία όπου ο απόηχος  του πολέμου ψιθυρίζει ακόμα το δικό του δράμα στις ζωές των ανθρώπων, το φάντασμα του Μουσολίνι ζει και περιφέρεται μέσα σε κάθε  οικογένεια, η συντριπτική φτώχεια δεν αφήνει κανένα περιθώριο στη χαρά και την ελπίδα, η Μαφία  δολοφονεί δίχως τιμωρία και οι αμετακίνητες προκαταλήψεις στερούν κάθε δυνατότητα μιας άλλης ζωής. Μέσα σε αυτό το στεγνό από ζωή, περιβάλλον, η θέση της γυναίκας στον κόσμο μαρτυρά ένα ανομολόγητο δράμα, μια βαρβαρότητα δίχως τέλος, μια ζωή που η μόνη της διέξοδος είναι η υποταγή.

Η Σικελία είναι ο τόπος που καθορίζει την μοίρα των ανθρώπων και όχι οι άνθρωποι αυτοί που καθορίζουν την μοίρα του τόπου. Έχοντας κοινή σικελική καταγωγή, τόσο ο αστυνόμος Ντε Ματέις όσο και η Κοντσέττα Βιτάλε, θα συναντηθούν ως αυτοί που δεν θα υπογράψουν το εθιμικό δίκαιο συμμόρφωσης στον σικελικό τρόπο ζωής. Η αλήθεια είναι ότι εδώ δεν περιγράφεται ένα ειδύλλιο σε ένα τόσο αντιειδυλλιακό  περιβάλλον όσο η  κοινή απέχθεια των δυο ηρώων του μυθιστορήματος για τον σικελικό τρόπο ζωής. Αυτή τους η απέχθεια είναι που συνθέτει αυτό το τρυφερό ειδύλλιο.

Την αφήγηση ξεκινά η Κοντσέττα από την οποία μαθαίνουμε για τρεις δολοφονίες, με πρώτη και καλύτερη του αστυνόμου Λούκα Ντε Ματέις ο όποιος θα συνεχίσει με τον δικό του μονόλογο, για να συγκροτηθεί ένας αποκαλυπτικός διάλογος ο όποιος διατρέχει την ιστορία της Σικελίας με πληρότητα, ακρίβεια και πολιτισμική βαθύτητα που εντυπωσιάζει  στις λεπτομέρειές του δημιουργώντας έτσι μιαν αυθεντική ατμόσφαιρα με έμφαση στον εσωτερικό παλμό των δυο πρωταγωνιστών.

Μέσα από τους προσωπικούς, σε πρώτο πρόσωπο, μονόλογους, η αφήγηση διανθίζεται με μια σειρά ιστορικών γεγονότων από τον Πρώτο έως τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και την εκστρατεία  της Αβησσυνίας που συμμετείχε ο Λούκα Ντε Ματέις ο οποίος την σχολιάζει μάλιστα με διαπεραστική ειρωνεία καθώς την χαρακτηρίζει ως «αποικιοκρατικό πόλεμο του φτωχού»  σε σχέση  με τους αντίστοιχους των Αγγλογάλλων. Δεν λείπει και η άνοδος του Μουσολίνι στην εξουσία καθώς και το ταπεινωτικό του τέλος όπως και η δολοφονία του σοσιαλιστή Τζάκομο Ματτεόττι. Ταυτόχρονα, σε  όλη την διήγηση γίνεται λόγος για την δραματική σικελική πραγματικότητα που δεν είναι άλλη από την δολοφονική δράση της Μαφίας, ενταγμένη ανατριχιαστικά στην καθημερινότητα σαν μια απλή δραστηριότητά της.

Η Σώτη Τριανταφύλλου

Την διήγηση διαπερνούν επιλεγμένες αναφορές στην λογοτεχνία με κυρίαρχη την ιταλική – και φυσικά, δεν λείπει και ο κινηματογράφος που μέσα από την αγάπη της Κοντσέττας γι’ αυτόν, εντάσσεται ως ένα στοιχείο νεωτερισμού και απελευθέρωσης, με τις ξεκάλτσωτες γάμπες των γυναικών να σκανδαλίζουν τον κοινωνικό περίγυρο, ενώ ταυτόχρονα αποκαλύπτεται η αμείλικτη πραγματικότητα της ζωής των γυναικών, μια πραγματικότητα που δεν περιορίζεται στα γεωγραφικά όρια της Σικελίας την αντίστοιχη εποχή. Και μας θυμίζει την ελληνική επαρχία αλλά και μας προβληματίζει ταυτόχρονα για το ότι παρά τις εντυπωσιακές κοινωνικές αλλαγές και κατακτήσεις σε σχέση με το λεγόμενο γυναικείο ζήτημα, οι θλιβερές νοοτροπίες του παρελθόντος παραμένουν ζωντανές ακόμα και σήμερα.

Ο Λούκα ντε Ματέις μετατίθεται από τον ιταλικό Βορρά στην Σικελία του Νότου όπου επικρατεί ο αμείλικτος και ανελέητος νόμος της Μαφίας. Με καταγωγή από την Σικελία, γυρίζει στον γενέθλιο τόπο  έχοντας διανύσει αρκετά χιλιόμετρα ζωής, γεμάτα  εμπειρίες: μια στρατιωτική θητεία όπου υπηρέτησε στον ιταλικό αποικιοκρατικό  πόλεμο της Αβησσυνίας και στο μέτωπο της  Αλβανίας εναντίον της Ελλάδας, έναν γάμο με την Ρομπέρτα, τον θάνατο του παιδιού του, την εγκατάλειψή του από την γυναίκα του, την θητεία του ως καραμπινιέρου αντί εκφωνητή αγώνων αυτοκίνητων – για να βρεθεί εκ νέου στη Σικελία  με μοναδικό στόχο ζωής την μάχη ενάντια στη Μαφία.

Στο αστυνομικό τμήμα του Ριβοντόρο προσλαμβάνει ένα κορίτσι, την Κοντσέττα ως καθαρίστρια. Η Κοντσέττα είναι το τελευταίο κορίτσι μιας μεγάλης οικογένειας που όταν οι αδελφές της παντρεύονται, απολαμβάνει το σπάνιο προνόμιο του δικού της δωματίου. Εκεί βιάζεται από έναν ομορφονιό τον οποίο, ωστόσο, αρνείται να παντρευτεί ως είθισται σε παρόμοιες περιπτώσεις, προκειμένου να ξεπλυθεί η ντροπή.

Η Τριανταφύλλου περιγράφει το περιστατικό ως ένα σύνηθες συμβάν στην ζωή των κοριτσιών δίχως δραματοποιήσεις και δίχως το βάρος της σημερινής πρόσληψης παρόμοιων περιστατικών. Η νεαρή ηρωίδα βρίσκει διέξοδο στον κινηματογράφο και στα γυναικεία περιοδικά που περιγράφουν τις ζωές των διάσημων ηθοποιών. Ταυτόχρονα,  περιγράφεται με εντυπωσιακή ακρίβεια η κοινωνική πραγματικότητα της εποχής και η αποξένωση που νιώθουν οι δυο -τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους- ήρωες. Η ανάγνωση ρέει αβίαστα και η αφήγηση, έτσι όπως εναλλάσσεται διαδοχικά ανάμεσα στους δυο πρωταγωνιστές, δημιουργεί την εντύπωση ενός ζωντανού κόσμου στον οποίο εντάσσεται κι ίδιος ο αναγνώστης.

Σώτη Τριανταφύλλου  

Σικελικό Ειδύλλιο  

Εκδόσεις: Πατάκη      

Σελ.: 298 

Διαβάστε επίσης:

Βιβλίο: Εργαστήριον η Ελλάς

Βιβλίο: Ένας ντεντέκτιβ με φτερά Αγγέλου

Η γεωγραφία του χρόνου