Ξύπνησαν μνήμες του 1969 στην Ιρλανδία

08:18 18/4/2021 - Πηγή: Το Ποντικι

Ταραχές, επεισόδια, καμένα αυτοκίνητα, βόμβες μολότοφ και «αύρες» στους δρόμους του Μπέλφαστ. Οι Προτεστάντες/Ενωτικοί, προσηλωμένοι στο Στέμμα, αισθάνονται προδομένοι από τα γεγονότα που εκτυλίσσονται μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε. και το σημείο – «αγκάθι», αυτό του σκληρού συνόρου ανάμεσα σε Ιρλανδία και Βόρεια Ιρλανδία, του λεγόμενου backstop.

Τα επεισόδια στο Μπέλφαστ και σε άλλες συνοικίες της Βόρειας Ιρλανδίας ξύπνησαν μνήμες του 1969 και επανέφεραν στο προσκήνιο τη Συμφωνία της Μεγάλης

Παρασκευής, που μεταξύ άλλων καθόριζε ειρήνευση ανάμεσα στις δύο αντίπαλες πλευρές, αλλά κυρίως κατάργηση συνοριακών ελέγχων και ελεύθερη μετακίνηση πολιτών. Συμφωνία που πλέον τίθεται εν αμφιβόλω από την κυβέρνηση του Λονδίνου και τις συμφωνίες που έχει υπογράψει με τις Βρυξέλλες μετά την αποχώρηση από την Ε.Ε.

Πέρα από την επιβολή τελωνειακών ελέγχων σε βρετανικά προϊόντα στα λιμάνια της Β. Ιρλανδίας, όπως ορίζει η συμφωνία μεταξύ Λονδίνου και Βρυξελλών με στόχο την αποφυγή δημιουργίας «σκληρών οδικών συνόρων», η ενωτική κοινότητα θεωρεί ότι έχει εγκαταλειφθεί στην τύχη της από την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον.

Οι ταραχές του 1969

Το 1969, και κυρίως το χρονικό διάστημα μεταξύ 12 και 17 Αυγούστου, η Βόρεια Ιρλανδία συγκλονίστηκε από ταραχές. Παρουσιάστηκαν σποραδικά κρούσματα βίας όλο το έτος, τα οποία προέκυψαν από την εκστρατεία για τα πολιτικά δικαιώματα, η οποία απαιτούσε τον τερματισμό των διακρίσεων εις βάρος των Ιρλανδών Καθολικών.
Ο βρετανικός Στρατός Ξηράς παρενέβη για να αποκαταστήσει την τάξη και άρχισε την κατασκευή τείχους για να διαχωριστούν οι δύο αντιπαρατιθέμενες πλευρές, οι «ενωτικοί» Προτεστάντες από τους «αντιενωτικούς» Καθολικούς.

Το 1980 άρχισαν να ανεγείρονται νέα τείχη στο βόρειο και δυτικό Μπέλφαστ. Ακόμη και μετά την αποκαλούμενη Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής του Μπέλφαστ το 1998, που θεωρείται πως έδωσε ένα τέλος στην ταραγμένη εποχή (Troubles) που ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1960, νέα τείχη έκαναν την εμφάνισή τους στο Μπέλφαστ και σε άλλα αστικά κέντρα της Βόρειας Ιρλανδίας.

Η Βόρεια Ιρλανδία είναι μια πλήρως βιομηχανοποιημένη περιοχή, ό,τι πρέπει για τα συμφέροντα του Λονδίνου. Στα ναυπηγεία της Βόρειας Ιρλανδίας εργάζονταν κυρίως Καθολικοί, οι οποίοι αποτελούσαν – και συνεχίζουν να αποτελούν – την εργατική τάξη της περιοχής. Οι ταραχές χρόνων δεν είχαν επομένως να κάνουν μόνο με θρησκευτικές και πολιτικές πτυχές, αλλά και με κοινωνικές. Η εργατική τάξη, στην πλειονότητά της Καθολικοί, διεκδικούσε πλήρη εργατικά δικαιώματα και κοινωνική ισότητα με τους προτεστάντες «Ενωτικούς».

Ενώ η ειρηνευτική συμφωνία του 1998 απάλυνε το σύνορο ανάμεσα στη βρετανική επαρχία και τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας, το Brexit ήρθε να πλήξει αυτήν την εύθραυστη ισορροπία, αφού απαιτούσε τον καθορισμό ενός συνόρου ανάμεσα στην Ε.Ε. και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου θα εφαρμόζονται οι αναγκαίοι λόγω του «διαζυγίου» τελωνειακοί έλεγχοι.

Ο ρόλος του DUP

Το Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα (DUP) ιδρύθηκε το 1971 ως ένα ριζοσπαστικό, σκληροπυρηνικό προτεσταντικό κόμμα κατά την ταραγμένη περίοδο των «Troubles», της αντιπαράθεσης που άρχισε το 1968 και κράτησε 30 χρόνια. Ο ιδρυτής του DUP, ο αιδεσιμότατος Ίαν Πέισλι, έγινε γνωστός για τους πύρινους λόγους του, καθώς και για τις διαδηλώσεις που συνέβαλαν στη διατήρηση των εντάσεων κατά τα πρώτα χρόνια των «Troubles».
Χρόνια μετά, το κόμμα επωφελήθηκε από τη Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής του 1998, η οποία έβαλε τέλος στην ταραγμένη περίοδο.

Η συμφωνία προέβλεπε πως τα μεγαλύτερα προτεσταντικά και καθολικά κόμματα θα μοιράζονταν την εξουσία στη Βόρεια Ιρλανδία – ωστόσο σύντομα φάνηκε πως αυτό ωθούσε κάποιους ψηφοφόρους και των δύο πλευρών στα άκρα.

Κατά την περίοδο των διαπραγματεύσεων για το Brexit, τόσο επί ημερών της Τερέζα Μέι όσο και επί πρωθυπουργίας του Μπόρις Τζόνσον, το σκληροπυρηνικό κόμμα τάχθηκε υπέρ του «διαζυγίου» με την Ε.Ε., πιέζοντας όμως για μη εφαρμογή του backstop, καθώς, όπως διεμήνυε, «οι αποφάσεις ανάμεσα σε Λονδίνο και Βρυξέλλες δεν είναι επωφελείς για την οικονομική ευημερία της Βόρειας Ιρλανδίας και υπονομεύουν την ακεραιότητα της ένωσης».
Το αποτέλεσμα επομένως ήταν το κόμμα να βρεθεί στο περιθώριο των προτεραιοτήτων της κυβέρνησης των Συντηρητικών (Torries).

Στο βάθος… ενοποίηση

Το Brexit αναβίωσε, επίσης, το ζήτημα της ενοποίησης της Βόρειας Ιρλανδίας και της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας, ενώ ταυτόχρονα η κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν έχει επιστήσει την προσοχή του Ηνωμένου Βασιλείου για τυχόν πισωγύρισμα της ειρηνευτικής διαδικασίας του 1998.

Η νέα γενιά – λέγεται ότι μεγάλο μέρος των εμπλεκομένων στα επεισόδια είναι ανήλικοι, ηλικίας ακόμα και 13 ετών – φαίνεται να ευνοεί τους Καθολικούς ρεπουμπλικανούς που τίθενται υπέρ της ενοποίησης του νησιού, δημιουργώντας στους Ενωτικούς/Προτεστάντες το αίσθημα ότι μεταβάλλονται σε μειονότητα υπό πολιορκία.
Τα μισά παιδιά των σχολείων είναι Καθολικοί και μόνο το ένα τρίτο είναι Προτεστάντες.

Με την πάροδο του χρόνου θα ενταχθούν στο εκλογικό σώμα. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως κάποια στιγμή στο μέλλον ο αριθμός των Καθολικών στη Βόρεια Ιρλανδία θα είναι μεγαλύτερος από αυτόν των Προτεσταντών. Παλαιότερα η αναλογία Προτεσταντών – Καθολικών στη Βόρεια Ιρλανδία ήταν 60/40 υπέρ των πρώτων. Όμως η απογραφή του 2011 έδειξε πως η ψαλίδα είχε κλείσει σε μόλις 3%.

Η νέα απογραφή του 2021 ίσως τελικά ευνοήσει την ενοποίηση, δεδομένης της πληθυσμιακής αλλαγής. Ίσως πάντως το Brexit, αλλά και το αίσθημα προδοσίας των Προτεσταντών/Ενωτικών φέρουν τελικά πιο κοντά την ενοποίηση Βόρειας Ιρλανδίας και Δημοκρατίας της Ιρλανδίας.