Εισαγωγή στη διαλεκτική - Κωνσταντίνος Ράντης

10:42 27/10/2015 - Πηγή: Culture Now

Από τις εκδόσεις Αλεξάνδρειας κυκλοφορεί το βιβλίο, Εισαγωγή στη διαλεκτική. Από τον Πλάτωνα ώς τον Μαρκούζε του Κωνσταντίνου Ράντη.

Μια σφαιρική θεώρηση της ιστορίας της διαλεκτικής από τον Ζήνωνα, τον Πλάτωνα και τον Πρόκλο στον Καντ και τον Χέγκελ κι από κει στον Μαρξ, τον Αλτουσέρ και τον Μαρκούζε.

Στην εποχή μας, όταν γίνεται λόγος για διαλεκτική, εννοείται ουσιαστικά εκείνη του Χέγκελ. Ωστόσο η διαλεκτική έχει την απαρχή της στη «διαλεκτική των υποθέσεων» του Ζήνωνα του Ελεάτη, η οποία, αναπλασμένη

στις μορφές της πλατωνικής διαλεκτικής και της «διαλεκτικής του ενός» του Πρόκλου, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στο εγελιανό εγχείρημα. Παρά την έλλειψη της αυτοαναφορικής υποκειμενικότητας στη διαλεκτική του Πλάτωνα, o Χέγκελ την τοποθέτησε δίπλα στην καντιανή υπερβατολογική διαλεκτική των κοσμολογικών αντινομιών. Από τη σκοπιά του, ούτε η μία ούτε η άλλη κατορθώνουν να υπερβούν τη μορφή της αρνητικής διαλεκτικής, καθώς αποφεύγουν την αντίφαση, μέσω ακριβώς της οποίας η δική του θεωρησιακή διαλεκτική επιτυγχάνει την ανώτερη ενότητα των αντιθέτων που υπόκειται ως βάση σε κάθε πράγμα.

Ο Μαρξ δεν αντέστρεψε απλώς την εγελιανή αρνητική διαλεκτική, τη μετασχημάτισε μεταβαίνοντας από την επιφανειακή σε μια πιο ουσιαστική αντίφαση και στις πραγματικές αντιθέσεις της καπιταλιστικής κοινωνίας. Αντλώντας από τον Λένιν και τον Ένγκελς, ο Αλτουσέρ έδειξε τη βαθύτερη αυτή «αντιστροφή», χωρίς ωστόσο να συγκεκριμενοποιήσει την «προσδιορισμένη άρνηση» στη μαρξική θεωρία.

Ο Μαρκούζε επιχείρησε μια ιστορικοφιλοσοφική ερμηνεία της ιστορίας της διαλεκτικής, επαναπροσδιορίζοντάς την έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στην ανάλυση του ύστερου καπιταλισμού και να υποδεικνύει τη ρεαλιστική δυνατότητα «μετάβασης από το βασίλειο της αναγκαιότητας στο βασίλειο της ελευθερίας».

Ο Κωνσταντίνος Ράντης σπούδασε Φιλοσοφία, Κοινωνιολογία, Ψυχολογία και Παιδαγωγική στην Ελλάδα και τη Γερμανία, κι έλαβε το διδακτορικό του στο Albert-Ludwigs-Universität, Freiburg im Br. Δίδαξε στην Pädagogische Hochschule Freiburg, στην Pädagogische Hochschule Ludwigsburg, στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, στο Πάντειο και ως Gastwissenschaftler στο Institut für Philosophie του Goethe-Universität, Frankfurt am Main. Είναι Επίκουρος Καθηγητής Ιστορίας της Φιλοσοφίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, στον τομέα Φιλοσοφίας. Σημαντικότερες δημοσιεύσεις του: Psychoanalyse und «Dialektik der Aufklärung» (2001) – ελλ. μτφρ. Ψυχανάλυση και «Διαλεκτική του Διαφωτισμού» (2006), Geist und Natur. Von den Vorsokratikern zur Kritischen Theorie (2004) – ελλ. μτφρ. Φύσις και πνεύμα. Από τους Προσωκρατικούς στην Κριτική Θεωρία (2008), Καστοριάδης και Μαρξ (2004), Herbert Marcuse. Περί διαλεκτικής. Τρία δοκίμια, επιμ.-μτφρ.-επίμ. (2013).