Μάρκος Γκαστίν: Η μαμή της πραγματικότητας

11:19 20/1/2015 - Πηγή: Culture Now

Μου αρέσουν οι ιστορίες. Γι’ αυτό ασχολούμαι με το ντοκιμαντέρ, την τέχνη του πραγματικού. Η πραγματικότητα όμως, διηγείται ιστορίες;

Κάποτε είχα θυμώσει με τον Wim Wenders, ο οποίος δήλωσε ότι «η πραγματικότητα δεν διηγείται ιστορίες». Πώς μπορούσε να μην βλέπει το αυτονόητο; Παντού γύρω μας φυτρώνουν ιστορίες, πολλές ιστορίες. Φτάνει να σκύψεις και να τις μαζέψεις! Τότε δεν ασχολούμουν ακόμα με το ντοκιμαντέρ, δημιουργούσα τις δικές μου ιστορίες για να τις κάνω ταινίες μυθοπλασίας. Μέχρι που συνειδητοποίησα ότι οι ιστορίες που έγραφα, δεν έφταναν ούτε το μικρό δάκτυλο των πραγματικών

ιστοριών που έβλεπα παντού γύρω μου. Τότε στράφηκα προς τις ιστορίες της πραγματικότητας και, σύντομα, προς το ντοκιμαντέρ. Αφού η ίδια η πραγματικότητα φροντίζει να τις διηγείται από μόνη της, γιατί άραγε να μεταμφιέσεις τις πραγματικές ιστορίες με σενάρια και ηθοποιούς; Αρκεί να τις καταγράψεις...

Ανακάλυψα γρήγορα ότι δεν ήταν και τόσο απλό. Πρώτα απ όλα, την ώρα που φτάνεις στην πραγματικότητα με την κάμερά σου, συνήθως η ιστορία της έχει ήδη λήξει. Τότε τίθεται ένα από τα βασικά προβλήματα του δημιουργού ντοκιμαντέρ: πώς να καταγράψεις το παρελθόν; Μετά, ακόμα και αν πετυχαίνεις τη δράση σε εξέλιξη, η ίδια η ιστορία συχνά δεν διακρίνεται καθαρά. Κρύβεται μέσα στο πυκνό χάος της πραγματικότητας και ο ντοκιμαντερίστας πρέπει να στρατεύσει όλα του τα δημιουργικά μέσα να την φανερώσει. Ο δημιουργός ντοκιμαντέρ δεν είναι ποτέ παθητικός καταγραφέας μιας έτοιμης ιστορίας, πρέπει να επέμβει - λίγο ή πολύ - στην πραγματικότητα για να την κάνει να αφηγηθεί «μόνη της» την ιστορία της. Όλη η δυσκολία - και η πρωτοτυπία - της τέχνης του ντοκιμαντέρ βρίσκεται σε αυτό το "μόνη της". Παρόλο που ο ντοκιμαντερίστας "μοντάρει" το χρόνο και τα γεγονότα, όπως κάνει και ο μυθοπλάστης, δεν δημιουργεί όμως σαν αυτόν μια καινούργια πραγματικότητα στα μέτρα μιας δικής του ιστορίας. Επεξεργάζεται την υπάρχουσα πραγματικότητα έτσι ώστε η ίδια να αφηγηθεί την ιστορία που βρίσκεται σε λανθάνουσα κατάσταση μέσα της.

Εν μέρει, ο Wim Wenders είχε δίκιο, η πραγματικότητα δεν διηγείται ιστορίες... από μόνη της. Η πραγματικότητα κυοφορεί ιστορίες. Ο δημιουργός ντοκιμαντέρ είναι η μαμή της. Την κάνει να διηγηθεί τις ιστορίες της.

Info: Ο Μάρκος Γκαστίν γεννήθηκε στο Παρίσι. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα από το 1978. Το 2003 ίδρυσε τη δική του εταιρία παραγωγής, Minimal Films. Σκηνοθέτης και παραγωγός δημιουργικών ντοκιμαντέρ, όπως «Δημοκρατία, ο δρόμος του σταυρού» (2013) , «Θέμις» (2008), «Μασσαλία, μακρινή κόρη» (2004), «Αθήνα, αναζητώντας τη χαμένη πόλη» (1993), και σειρών ντοκιμαντέρ (για την ΕΡΤ), όπως «Docville» (2012), «Μικρές Οδύσσειες» (2006).

* Αναδημοσίευση από το περιοδικό Culturenow Mag, τεύχος 29