Μεγάλες διώρυγες - Γιάννης Πάσχος: Κριτική βιβλίου
10:43 27/6/2016
- Πηγή: Culture Now
Ο Γιάννης Πάσχος στην ποιητική του συλλογή Μεγάλες διώρυγες αποτίει φόρο τιμής στις διώρυγες από τις οποίες σηματοδοτείται το ταξίδι της ζωής: στο γυναικείο στήθος. Η θεματική είναι ενιαία και πάντα στρεφόμενη γύρω από αυτό, κυμαινόμενη από μια λιγότερο σε μια περισσότερο συμβολική ανύψωσή του, ανάλογα με το ποίημα.
Το γυναικείο στήθος –κατά τον ποιητή- ορίζει οντολογικά τον άνθρωπο, οποίος ορίζεται πρώτα ενστικτωδώς από το στήθος το μητρικό και έπειτα από το ερωτικό στήθος της συντρόφου. Έτσι όπως εκτυλίσσεται η συλλογή, δίνεται η εντύπωση ότι παρότι οι δύο αυτοί φορείς
Με άλλα λόγια, ο Πάσχος λαμβάνει ένα θέμα καθαρά βιολογικό και το ανασυνθέτει στον ποιητικό χώρο. Η προσοχή του προς μια βαθεία και όχι επιφανειακή αποτίμηση του στήθους φαίνεται και από το γεγονός ότι ποθεί το στήθος κλιμακούμενα, όσο μεγαλώνει σε ηλικία κι αυτός και η γυναίκα, ακόμη κι αν «τίποτε δεν θυμίζει τα παλιά». Έτσι ο Πάσχος ξεκάθαρα προτιμά τη συμβολική προσφορά του στήθους, την ουσία του, που δεν χάνεται ούτε σε περικείμενα (μητέρα, σύντροφος) ούτε με τη φθοροποιό πάροδο του χρόνου. Αν και τις περισσότερες φορές ο ποιητής καταφέρνει να μεταδώσει ποιητικά το σκεπτικό του, συναντάμε και εγχειρήματα όπου η σύνδεση στήθους και μιας συγκεκριμένης σκέψης καταλήγει αρκετά χαλαρή, χωρίς να ξυπνά στον αναγνώστη μια κρυμμένη αλήθεια (π.χ. Ηττημένοι Στρατοί, Ναυάγιο, Ο Πόντικας, Ζεύγη).
Ο ποιητής εν γένει τοποθετεί τίτλους εύστοχους που αποκαλύπτονται λειτουργικά στη ροή του ποιήματος, όπως για παράδειγμα στο ποίημα Μεταμόρφωση, όπου το υποκείμενο μεταμορφώνεται κάθε πρωινό «σε χνούδι…απαλό, ξανθό κι ανεπαίσθητο». Εξίσου επιτυχής κρίνεται και η χρήση στερεοτυπικών φράσεων που σημασιολογικά συμφωνούν με το περικείμενο, όπως για παράδειγμα το παιχνίδι με τη λέξη «έρημο» σε περικείμενο ερήμου: «Ισορροπώ στον ανθό του στήθους σου./Αχ σώμα μου έρημο!/Θα βυθιστείς/με όλο το φορτίο των ελπίδων σου.» Εδώ επίσης παρατηρείται η συχνή μεταφορά της γυναίκας ως ανθού, με τη λεπτομέρεια ότι είναι το στήθος πλέον που κινεί τη μεταφορά ως σήμα κατατεθέν της γυναίκας για τον ποιητή. Και πάλι βλέπουμε εδώ τη σωσίβια πλευρά της γυναίκας-στήθους που θυμίζει στο ποίημα αυτό τη σκέψη του Σολωμού, όταν αποκαλεί τη γυναίκα «τρυφερό κλωνάρι» («Βόηθα, Θεά, τὸ τρυφερὸ κλωνάρι μόνο νά ῾χω·/ σὲ γκρεμὸ κρέμουμαι βαθύ, κι αὐτὸ βαστῶ μονάχο»).
Τα ποιήματα παρουσιάζουν μια ρυθμική διάθεση βηματική, χωρίς πολλές εξάρσεις, με τον τελευταίο στίχο να κορυφώνει το νόημα με έναν τόνο πιο εξομολογητικό από αυτόν των προηγούμενων στίχων. Χρησιμοποιούνται τακτικά πάγιοι τρόποι που προσδίδουν ποιητικότητα (π.χ. αντιστροφή συντακτικών όρων), ενώ η χρήση του χρονικού μονοσύλλαβου «σαν» αποφορτίζει συχνά τον στίχο», συγκριτικά με το συνώνυμο «όταν» («Μα σαν είδε τα στήθια της», «Μα σαν της πήραν το μωρό»). Αν και κατά κύριο λόγο πεζολογικός, ο ποιητής επωφελείται και του ρυθμού που δίνει η ομοιοκαταληξία, χωρίς όμως να την συνθέτει σε στίχους ίσων αριθμών συλλαβών, με αποτέλεσμα ο ρυθμός να ζευγαρώνει σαν τυχαία («Εκεί, στα μεσάνυχτα κοντά,/πριν όλοι φύγουν και χαθούν στη σκοτεινιά,/τον είδαν με τα χέρια του κομμένα/αιμόφυρτο να κατεβαίνει με δυσκολία τα σκαλιά./Τα στήθια της δεν θα άγγιζε ποτέ ξανά.»). Αλλού όμως η ομοιοκαταληξία γίνεται πιο απλοϊκή, αποδίδοντας ένα χλιαρό ακουστικό αποτέλεσμα (π.χ. στο ποίημα Η Πρώτη Γνώση: συναντήσεις/προσπεράσεις/πενθήσεις/αφήσεις). Σε άλλα σημεία το στυλ γίνεται ξεκάθαρα καβαφικό (π.χ. Ο Γέρων Κίμων, Φρύνη), που μάλιστα σηματοδοτείται και «ακούγεται» από την αρχή σαν να είναι σαφής στόχος του ποιητή να ακουστεί («Ήταν μια φευγαλέα ματιά/στο γυμνό στήθος/ωραιοτάτης έφηβης…»). Επαναλήψεις χρησιμοποιούνται είτε για ένταση του ρυθμού και νοήματος («το σώμα μου πετσόκοψα να μη με αναγνωρίζεις,/φοβόμουν μη θελήσεις,/ φοβόμουν μη θελήσεις,/τόσο αγαπημένο που σ’ είχα,/ να μοιραστείς τη δυστυχία μου.») είτε κατόπιν στίχων για να κλείσουν κυκλικά μια νοηματική ενότητα, με το επαναλαμβανόμενο κομμάτι να φωτίζεται εν τέλει διαφορετικά.
Αν και από ρυθμικής άποψης ο στίχος ρέει άνευ δυσκολίας, είναι αξιοσημείωτο ότι δεν εκπέμπεται κάποια προσωπική ποιητική σφραγίδα, που θα σήμαινε ακουστικά τον συγκεκριμένο ποιητή. Ο ρυθμός συναντάται εύκολα, μάλλον λόγω του ανεπιτήδευτου και του σταθερού τόνου με τον οποίο ο ποιητής είναι προικισμένος, όχι όμως λόγω μιας προσωπικής πάλης με τον ήχο. Ίσως το άλμα από το απλώς καλό ακουστικό αποτέλεσμα (κάτι, βέβαια, πολύ δύσκολο από μόνο του!) στο προσωπικό και διαπεραστικό να είναι από τα πιο δύσκολα, είναι όμως αυτό που δίνει στον ποιητή φωνή ιδία. Και ίσως αυτό να επιτυγχάνεται τελικά και με ρυθμικό αποτέλεσμα (φαινομενικά) κατώτερο των ποιημάτων του Πάσχου.
ΥΓ. Η κριτική αφιερώνεται στις Μεγάλες Διώρυγες που θεμελίωσαν τη δική μου ύπαρξη και με ενέπνευσαν για τη διδακτορική μου έρευνα.
Η ποιητική συλλογή Μεγάλες διώρυγες του Γιάννη Πάσχου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μελάνι.
Keywords
προσφορες, στυλ, συγκεκριμένο, ξανα, γνωση, γυναικα, θεμα, μητερα, ποιηματα, ρυθμος, σωτηρια, ακουστικα, γεγονος, γινεται, δικη, ευκολα, ερευνα, ζωης, ιδια, ηλικια, θεα, θυμιζει, ηχο, εκδοσεις, κιμων, λογια, λογο, νοηματικη, νοημα, ξανθο, ξυπνα, παντα, ποιημα, ουσιαστικα, ουσια, ροη, πρωινο, σαφης, συγκεκριμένο, σωμα, στυλ, σφραγιδα, σολωμου, σωσιβια, φωνη, κομματι, μπροστα, παιχνιδι, ποιητης, ποδια, ρυθμικη, σημα, σωμα μου, ταξιδι, χερια
Τυχαία Θέματα
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Κατηγορίας Ψυχαγωγία
- Ζαγοράκης- Λίλη: Η κόρη τους μεγάλωσε και έκλεψε τις εντυπώσεις! [photo]
- Έσκασε νέο απίστευτο σεναριακό λάθος στο «Κωνσταντίνου και Ελένης»!
- Στηβ Ντούζος: Η κόρη του είναι ίδια με την Τέτα Ντούζου [vds]
- Σάκης Ρουβάς: «Θα ρωτούσα τον Αλέξη Τσίπρα αν έχει υπαρξιακή συνείδηση»
- Η Μίνα Αρναούτη μιλά πρώτη φορά μέσα από το νοσοκομείο: «Κάποιοι θέλουν να πεθάνω»!
- Σοφία Χαρμαντά σταμάτα, δεν αντέχουμε άλλο
- Η Nespresso έρχεται στη Γλυφάδα
- Η πιο ωραία ημέρα του Euro είναι σήμερα και θέλει burger burger burger
- Μια βραδιά με τον Βασίλη Αλεξάκη
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Culture Now
- Τελευταία Νέα Culture Now
- Μεγάλες διώρυγες - Γιάννης Πάσχος: Κριτική βιβλίου
- Μια βραδιά με τον Βασίλη Αλεξάκη
- Urban Layers – Νέα Φωτογραφικά Mονοπάτια στο Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης
- Αίθουσα Τέχνης Αντί: εικαστικό πρόγραμμα για το Καλοκαίρι 2016
- Η Μικρά Αγγλία ταξιδεύει στην Αμερική
- Ένκε Φεζολλάρι: Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα είναι ο κόσμος μέσα στον οποίο ζούμε
- Techniques of the Body: εγκατάσταση των Κωνσταντίνου Γιάνναρη και Mark Mazower στο Αλατζά Ιμαρέτ
- Συρανό Ντε Μπερζεράκ του Εντμόν Ροστάν στο Θέατρο Ρεματιάς
- Η Jitka Hosprová και ο Adam Skoumal στο Φουγάρο
- «Οι Επιτρέποντες» του Μενάνδρου στο θέατρο Σάρας Μαρκοπούλου
- Τελευταία Νέα Κατηγορίας Ψυχαγωγία
- Σοφία Χαρμαντά σταμάτα, δεν αντέχουμε άλλο
- Έσκασε νέο απίστευτο σεναριακό λάθος στο «Κωνσταντίνου και Ελένης»!
- Αχαστο: O Deadpool χακάρει το ιαπωνικό trailer του «X-Men: Apocalypse»
- Security ξυλοκόπησαν οικογενειάρχη επειδή τον θεώρησαν ύποπτο!
- Η πιο ωραία ημέρα του Euro είναι σήμερα και θέλει burger burger burger
- Αυτό είναι το νέο ζευγάρι της ελληνικής showbiz!
- Δείτε την Βικτόρια Μπέκαμ στα 15 της
- Τάσος Παλαντζίδης: Απίστευτη αποκάλυψη για τον ταξιτζή στους Δέκα Μικρούς Μήτσους!
- Με υψηλή τηλεθέαση ο τελικός του «Your Face Sounds Familiar»