Ο Κροκόδειλος, του Ντοστογέφσκι στο Από Μηχανής Θέατρο

17:20 17/10/2013 - Πηγή: Culture Now

Το σατιρικό-κωμικό διήγημα Ο Κροκόδειλος του Φιοντόρ Ντοστογέφσκι, ένα από τα ώριμα διηγήματα του μεγαλοφυούς συγγραφέα, διασκευάζεται για το θέατρο και παρουσιάζεται στο Από Μηχανής Θέατρο από 1 Νοεμβρίου 2013 σε σκηνοθεσία Κατερίνας Μπερδέκα.

Σατιρικός Ντοστογέφσκι; Κι όμως ναι. Πρόκειται για ένα ξεκαρδιστικό κείμενο που αγγίζει τα όρια του παραλόγου χωρίς να χάνει σε τίποτα από την αριστουργηματική μαεστρία του συγγραφέα. «Κι όμως, ο μέγιστος μυθιστοριογράφος

της Ρωσίας και του κόσμου, σαν να έκανε πότε-πότε ένα μικρό διάλειμμα, για να ειρωνευθεί τα «οικεία κακά» και, ακόμα πιο πολύ, τα ξένα και τα ξενόφερτα» σύμφωνα με τον Μάριο Πλωρίτη.

Η ίδια η επικεφαλίδα του έργου περιγράφει:

«Ο Κροκόδειλος/ Ένα ασυνήθιστο επεισόδιο/ή ένα περίεργο περιστατικό στη Στοά/η πραγματική ιστορία/ενός κυρίου μιας κάποιας ηλικίας/και ενός κάποιου παρουσιαστικού/τον οποίον καταβρόχθισε ζωντανό/ο κροκόδειλος της Στοάς/χωρίς να απομείνει τίποτα/και ποιες είναι οι συνέπειες του γεγονότος αυτού.»

Ο συγγραφέας των «Αδελφών Καραμαζώφ» και του «Εγκλήματος και Τιμωρία», με τον Κροκόδειλο στηλιτεύει τον Καπιταλισμό και σατιρίζει την υποτιθέμενη δημοκρατία της Ευρώπης. Οι πολιτικές και οικονομικές αναγωγές στις σημερινές συνθήκες, που γίνονται αναπόφευκτα από τον σύγχρονο αναγνώστη με τις ανάλογες αναφορές στο διήγημα, φέρνουν το 1865 πολύ κοντά στο 2013 ή αποδεικνύουν για άλλη μια φορά ότι το τέλμα που ζούμε τώρα δεν είναι κάτι που προέκυψε ξαφνικά και με δική μας τάχα ευθύνη, αλλά κάτι που ανήκει στη σπείρα της ιστορίας που καθώς ξετυλίγεται κάνει «αναγκαίους» και προσχεδιασμένους κύκλους.

Σύνοψη

Αγία Πετρούπολη, 13 Ιανουαρίου 1865. H Γιελιένα Ιβάνοβνα και ο σύζυγος της Ιβάν Ματβιέιτς επισκέπτονται μαζί με τον οικογενειακό τους φίλο, Σεμιόν Σεμιόνιτς, τη Στοά, όπου εκτίθεται ένας κροκόδειλος έναντι αντιτίμου. Καθώς το ζώο δεν πολυσαλεύει, η παρέα χλευάζει ελαφρώς τον γερμανό ιδιοκτήτη του και ο Ιβάν Ματβιέιτς αρχίζει να πειράζει τον κροκόδειλο. Ξαφνικά το ερπετό καταπίνει τον άτυχο σύζυγο της Γιελένα Ιβάνοβνα που ουρλιάζει. Εκείνη ζητάει από τον γερμανό ιδιοκτήτη να ξεσκίσει τον κροκόδειλο και να γλιτώσει τον σύζυγο, ο γερμανός ιδιοκτήτης προτιμά πρώτα να πεθάνει ο σύζυγος και μετά ο κροκόδειλος...

Αλλά ο Ιβάν Ματβιέιτς ζει και βασιλεύει, απλώς μέσα στο σώμα ενός ερπετού. Το μόνο που τον ανησυχεί είναι πώς θα δουν το περιστατικό οι προϊστάμενοι του, καθώς η ατυχία του αυτή τον κάνει να μη μοιάζει ιδιαίτερα έξυπνος. Επιπλέον, σ’ αυτό τον αιώνα της οικονομικής κρίσης που ζουν, δύσκολα θα μπορέσουν να ξεσκίσουν την κοιλιά ενός κροκόδειλου χωρίς αποζημίωση και ο παθών δεν διαθέτει χρήματα.

Ο Σεμιόν Σεμιόνιτς αποφασίζει να επισκεφτεί τον Τιμοφιέι Σεμιόνιτς για βοήθεια, όμως εκείνος αρνείται να βοηθήσει και υποστηρίζει πως πάντα πίστευε ότι ο Ματβιέιτς θα είχε τέτοια κατάληξη, γιατί οι υπερβολικά μορφωμένοι άνθρωποι χώνονται παντού και κυρίως εκεί που δεν τους σπέρνουν. Προτείνει μάλιστα να κουκουλώσουν την υπόθεση, γιατί είναι ύποπτη, ανήκουστη και δημιουργεί κακό προηγούμενο... Απλώς να πάρουν μέτρα για να μη σκάσει ο άνθρωπος εκεί μέσα! Πρέπει να προστατεύσουν τον ξένο επενδυτή, τον γερμανό ιδιοκτήτη του κροκόδειλου δηλαδή, αντί να προσπαθούν να ξεσκίσουν την κοιλιά του βασικού του κεφαλαίου. Ο Ιβάν Ματβιέιτς, ως γνήσιος γιος της πατρίδας θα έπρεπε να αισθάνεται χαρά και περηφάνια που με δική του συμβολή διπλασιάστηκε η αξία του κροκοδείλου. Τέτοιες θυσίες χρειάζονται για να προσελκύσουν ξένα κεφάλαια...

Και ενώ ο Σεμιόν Σεμιόνιτς ανησυχεί για τον φίλο του, ο παθών αντί να ανησυχεί, σκέφτεται πώς θα εκμεταλλευτεί την περίσταση προς όφελός του: θα διδάξει σε όλη την ανθρωπότητα, θα δώσει υπερπολύτιμες πληροφορίες στις φυσικές επιστήμες, έχει επιτέλους μια ευκαιρία για λαμπρή σταδιοδρομία. Είναι αποφασισμένος να κάτσει μέσα στον κροκόδειλό του λοιπόν, πάση θυσία. Και θα χρειαστούν πολλές...

Η Ταυτότητα της Παράστασης
Μετάφραση: Η ομάδα
Θεατρική διασκευή: Κατερίνα Μπερδέκα, Στράτος Σωπύλης
Σκηνοθεσία: Κατερίνα Μπερδέκα
Σκηνικά – Κοστούμια: Νίκος Αναγνωστόπουλος
Μουσική: Δημήτρης Παπαλάμπρου
Φωτισμοί: Αλίκη Δανέζη- Κnutsen

Παίζουν οι ηθοποιοί: Γιώργος Βουβάκης, Μαριάνθη Μπαϊρακτάρη, Αθηνά Μπερδέκα, Κωνσταντίνος Μωραΐτης, Παναγιώτης Σακελλαρίου, Στράτος Σωπύλης, Καλλιόπη Τζερμάνη