Ως την άκρη της κλωστής - Παντελής Κυραμαργιός, ΠΛΕΓΜΑ: Κριτική βιβλίου

15:56 11/4/2016 - Πηγή: Culture Now

Τον Παντελή Κυραμαργιό τον γνωρίζουμε εδώ και χρόνια ως καταξιωμένο μουσικό. Ως συγγραφέα τον μάθαμε όταν πριν από δυο χρόνια κυκλοφόρησε το πρώτο του βιβλίο «Το παραμύθι της λήθης» από τις εκδ. Έναστρον. Το νέο του όμως έργο με τίτλο «Ως την άκρη της κλωστής», που μόλις κυκλοφόρησε, είναι ένας ιδιαίτερος συγκερασμός της μουσικής με την αφήγηση, ένα γοητευτικό πάντρεμα μορφών τέχνης, αφού για τη δημιουργία του συγκροτήθηκε και ενεργοποιήθηκε μια ολόκληρη καλλιτεχνική ομάδα, το Πλέγμα.

Νέοι καλλιτέχνες που δρουν σε διαφορετικά πεδία ο καθένας συνοδοιπορούν και δημιουργούν με αφορμή το

διήγημα του Παντελή Κυραμαργιού δέκα τραγούδια που ερμηνεύει η Εύα Λαύκα σε ένα δίσκο, στον οποίο συμμετέχουν ερμηνευτικά επίσης η Γλυκερία, ο Θοδωρής Κοτονιάς και η Σοφία Κουρτίδου και οπτικοποιούν εικαστικά η Αμαλία Θεοδωροπούλου και ο Θανάσης Φωτεινιάς.

Αξίζει να μιλήσει κανείς για την τόσο φροντισμένη έκδοση αυτού του έργου που επιμελήθηκαν οι εκδ. Έναστρον. Εμπεριέχει τόσο το διήγημα όσο το σι ντι και το συγκεκριμένο εικαστικό έργο και αποτελεί μια πρωτότυπη δημιουργία για την ελληνική εκδοτική πραγματικότητα, ένα μικρό και ευφάνταστο εκδοτικό κόσμημα.

Το διήγημα είναι από μόνο του μια σημαντική στιγμή του Παντελή Κυραμαργιού. Ενώ στο «Παραμύθι της λήθης» ο συγγραφέας καλούσε τον αναγνώστη του να ταξιδέψει στον κόσμο της μουσικής, για να νιώσει κατάβαθα ότι η μελωδία της αγάπης, η εξέγερση από την υποταγή και η απελευθέρωση από την καταπίεση περνούν μέσα από πέντε βασικά ανθρώπινα ελαττώματα: την απάθεια, τη ματαιοδοξία, την απληστία, την άγνοια αλλά κυρίως τη λήθη και αυτά πρέπει να αποτινάξει από πάνω του ο άνθρωπος για να βρει την ευτυχία, δηλώνοντας παράλληλα πως: «Ο σπουδαιότερος ζωγράφος, γλύπτης ή σκηνοθέτης είναι ο χρόνος», στο νέο του βιβλίο διατρανώνει πως ο άνθρωπος πρέπει να σπάσει τα δεσμά όλων των συμβάσεων, να βγάλει από το πρόσωπό του τα κοινωνικά προσωπεία που του επιβάλλονται και να αποκαλύψει το πραγματικό του πρόσωπο στα μάτια όσων θέλει να προσεγγίσει.

Ο Παύλος είναι ένας μοναχικός ζωγράφος. «Ένας καλλιτέχνης που ακούει το κρυφό τραγούδι της σταγόνας που σκάει στο πεζοδρόμιο» και συντρίβεται μαζί της. Ένας καλλιτέχνης που ζωγραφίζει «το εγκόσμιο και το ασύνειδο, το υπαρκτό μα αόρατο, το ουσιώδες μα ξένο». Η μοναξιά του είναι η φυσική συνέπεια της διαφορετικότητάς του. Και είναι ευτυχισμένος στον κόσμο που έχει επιλέξει να ζει, έναν αθέατο κόσμο αισθήσεων που εμπιστεύεται την αθωότητα και διεκδικεί τον κόσμο των αισθημάτων.

Για τον Παύλο υπάρχει από τη μια το όνειρο, η υπερβατικότητα, ο υπερρεαλισμός και από την άλλη η πραγματικότητα, η στερημένη από τη φαντασία ζωή που ζούμε στις σύγχρονες πόλεις του κόσμου. Η αληθινή ζωή βρίσκεται μέσα στο όνειρο. Και αυτό ακριβώς ζωγραφίζει. Μια πραγματικότητα που ο σύγχρονος νους, αποστερημένος από τα φίλτρα των αισθήσεων δεν μπορεί να αντιληφθεί.
«Για να πατάς στέρεα στη γη, πρέπει το ένα πόδι σου να είναι έξω από τη γη», έγραφε ο Οδυσσέας Ελύτης και ο Παύλος ζει μέσα στο όνειρό του μια δεύτερη ζωή. Δημιουργεί ένα παράλληλο σύμπαν και νιώθει την ευτυχία να ξεδιπλώνεται μέσα του όταν μοιραία ανακαλύπτει τις διαστάσεις που παίρνει η ζωή που κινείται στη σφαίρα της ελευθερίας.

Μέσα στο όνειρο του θα γνωρίσει την Ελευθερία, τη νεαρή φοιτήτρια ζωγραφικής και μαζί θα ταξιδέψουν ως την άκρη αυτού του ονείρου, δεμένοι σφιχτά με μια κόκκινη κλωστή που θα σηματοδοτήσει ταυτόχρονα και το πάθος για την αλήθεια της ζωής τους. Απορροφημένος θα θελήσει να ζήσει για πάντα εκεί, στη ναρκωτική διάθεση του ονείρου, εκεί όπου η συνείδησή του απελευθερωμένη μεταβάλλει τα δεδομένα της ζωής του.

Η πραγματικότητα θα τον επαναφέρει στους κόλπους της, όταν η Ελευθερία του ζητήσει να μετατρέψουν το όνειρο σε αλήθεια και αρνηθεί να συνεχίσει να ζει ένα ψέμα. Η επιστροφή στη φυσιολογική ζωή είναι οδυνηρή. Εκεί δεν υπάρχει η Ελευθερία. Θα πρέπει να την συναντήσει εκ νέου. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να ανακαλύψει πρώτα τον ίδιο του τον εαυτό. Η κόκκινη κλωστή που τον συνέδεε με την Ελευθερία έχει χαθεί. Νιώθει απόγνωση. Και ρίχνεται με πάθος στον εξαγνιστικό χορό της τέχνης του, εγκλωβισμένος συναισθηματικά στη φυλακή του χαμένου ονείρου του.

Ο Παύλος θα συναισθανθεί τώρα «Πώς δουλεύει ένας νους όταν αρχίσει να κουβαλά πάνω του τα σημάδια του χρόνου» και πως «δεν μπορείς να ξεφύγεις από τη βροχή όπως και από τη συνείδησή σου» κι αυτή η γνώση τον συνταράζει.

Είναι άραγε τυχαία η επιλογή των ονομάτων των κεντρικών ηρώων ή συμβολική; Ο Παύλος, ο καλλιτέχνης που αναζητά την ελευθερία μέσα από την τέχνη μάς θυμίζει ανάλογο πρόσωπο που χάθηκε ανορθόδοξα στις μέρες μας και η Ελευθερία είναι το αγαθό εκείνο που θα μπορέσεις να φτάσεις όταν αποβάλλεις από πάνω σου τις κοινωνικές μάσκες και νιώσεις τον εαυτό σου αληθινό, όπως πρέπει να είναι. Ο Παύλος θα μπορέσει να ξαναβρεί την ευτυχία μόνο όταν φτάσει στην άκρη της προσωπικής του ελευθερίας, στην αγνότητα της ψυχής του, εκεί που το όνειρο και η αλήθεια συμβασιλεύουν.

Ένα αξιοδιάβαστο διήγημα, γραμμένο με το νεανικό σφρίγος του δημιουργού του που πραγματεύεται την σχέση του ανθρώπου με την ουσία της ύπαρξής του, της τέχνης με τη συνειδησιακή αποκάλυψη των αισθήσεων και την υπερβατικότητα ως στάσης ζωής που εμπεριέχει μέσα της την αλήθεια. Γραμμένο σε μια τρυφερή και αισθαντική γλώσσα με ιδεολογικές αναφορές και κοινωνιολογικές προσεγγίσεις αλλά και με αμεσότητα που γοητεύει τον αναγνώστη.

Το Πλέγμα όμως δεν παραμένει στην έκδοση αυτού του εξαιρετικού βιβλίου. Μαζί με τη θεατρική ομάδα Ιδέα των Κώστα Γάκη, Αθηνάς Μουστάκα και Κωνσταντίνου Μπιμπή, έχει δημιουργήσει βίντεο των τραγουδιών τη μουσική και τους στίχους των οποίων υπογράφει επίσης ο Παντελής Κυραμαργιός αλλά και μια σημαντική και ιδιαίτερα φροντισμένη θεατρική παράσταση που παρουσιάζεται για λίγες μόνο μέρες ακόμα (15 και 16 Απριλίου στον πολυχώρο Athinais) και είναι πραγματικά μια εξαιρετική δουλειά στην οποία παίρνουν μέρος οι ηθοποιοί Γιώργος Κισσανδράκης και Νάντια Μαργαρίτη, τραγουδά η Εύα Λαύκα και παίζουν μουσική οι Παντελής Κυραμαργιός, Νικόλας Μαύρος, Νίκος Σταδιάτης, Ιούλιος Κουτσογεωργίου, Αλέξανδρος Κούρος και Γιάννης Ταυλάς.

Η αλληλεπίδραση των καλλιτεχνών επιστρέφει στον θεατή, αναγνώστη, ακροατή αυτής της δουλειάς ένα σημαντικό αποτέλεσμα που τον οδηγεί ως την άκρη της τέχνης τους. Εκεί που η τέχνη συναντά όχι τη διαφυγή αλλά την άποψη στη ζωή. Άλλωστε όπως έχει πει σε συνέντευξή του ο Παντελής Κυραμαργιός: «Η τέχνη είναι ότι εμείς θέλουμε να είναι. Είναι ένα όχημα που μας ταξιδεύει προς τα εκεί που έχουμε ανάγκη να πάμε. Για μένα ο προορισμός δε θέλω να είναι η διαφυγή αλλά η αντίσταση».

Το βιβλίο του Παντελή Κυραμαργιού και των ΠΛΕΓΜΑ, Ως την άκρη της κλωστής, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Έναστρον.