Σχολιάζοντας τον Κάφκα: Έκθεση νέων καλλιτεχνών του ΑΠΘ στο Παλιό Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

12:32 7/1/2015 - Πηγή: Culture Now

Την ομαδική έκθεση «Σχολιάζοντας τον Κάφκα» παρουσιάζει, από την Παρασκευή 9 Ιανουαρίου 2015, το Παλιό Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης (Γενί Τζαμί). Στην έκθεση, φοιτητές αλλά πλέον και απόφοιτοι του Εικαστικού Τμήματος της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, που συμμετείχαν στο μάθημα του τμήματος Ειδικά Θέματα Ιστορίας της Τέχνης, παρουσιάζουν τα έργα που κατασκεύασαν στο ακαδημαϊκό έτος 2013/14.

Η ομαδική έκθεση στο παλιό Αρχαιολογικό

μουσείο, απεικονίζει την ενδιαφέρουσα και συναρπαστική διαδρομή μιας ομάδας φοιτητών, που στη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους αφού προσέγγισαν αναλυτικά τα δύο έργα του συγγραφέα, διαμόρφωσαν μια προσωπική γωνία θέασης στη σημερινή πραγματικότητα, του πλαισίου μέσα στο οποίο εξελίσσεται η σύγκρουση του συλλογικού με το ατομικό και τις επιπτώσεις της στη συγκρότηση της σύγχρονης έννοιας του ατόμου. Την έρευνα των φοιτητών επικουρούσαν υποψήφιοι διδάκτορες του τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του ΑΠΘ, τόσο στη μέθοδο ανάλυσης όσο και στον τρόπο συγκρότησης των εξατομικευμένων προσεγγίσεων του θέματος.

Στις εβδομαδιαίες συναντήσεις της ομάδας με το διδάσκοντα, διατυπώνονταν στο ακροατήριο ως εισήγηση οι προβληματισμοί του καθενός, ιδέες και σκέψεις του, με σχέδια, σκίτσα, προβολές για να ακολουθήσει η συλλογική συζήτηση που ανέλυε, σχολίαζε, αντέκρουε ή ενίσχυε τα ατομικά επιχειρήματα του κάθε φοιτητή. Στο τέλος των μαθημάτων οι φοιτητές παρουσίασαν τις μακέτες των έργων τους και συζητήθηκε διεξοδικά ο τρόπος υλοποίησης τους.

Τις εργασίες διαμόρφωσης της ιδέας και κατασκευής του έργου των φοιτητών, στη διάρκεια των μαθημάτων υποστήριξαν με διαλέξεις ο διδάσκων καθηγητής Χάρης Σαββόπουλος, εισηγήσεις των υποψηφίων διδακτόρων αλλά και καλλιτέχνες με σημαντικό έργο στη σύγχρονη ελληνική τέχνη (Έλλη Χρυσίδου και Δημήτρης Ξόνογλου) σε όλη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους.

Στην έκθεση συμμετέχουν οι Μαρία Αρβανίτη, Βίκυ Βάκουλη, Δέσποινα Βάττη, Χρύσα Κιόρογλου, Κική Κομνημού, Δημήτρης Κορκοριάδης, Κώστας Κωτούλας, Θωμάς Λιούτας, Δήμητρα Μπόζη-Στεφούδη, Φίλη Ολσέφσκι, Γιώργος Παπαφίγγος, Μάρσυ Συρεγγέλα, Τρύφωνας Τάσιου, Αλέξανδρος Τουλιόπουλος και Άννα Χοχόλη, με έργα επιτείχια, χώρου και video.

Τα πλαίσιο προσέγγισης του Κάφκα.

Αρχές και σημεία παρατήρησης

Για την ενδιαφέρουσα έκθεση γράφει ο Χάρης Σαββόπουλος, Ιστορικός Τέχνης διδάσκων καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών στο ΑΠΘ.

«Κατά τη διάρκεια του μαθήματος, οι φοιτητές προσέγγισαν δύο κείμενα του Φράντς Κάφκα: «Η Δίκη» (1925) και «ο Πύργος» (1926), προκειμένου να διερευνήσουν την αναλογία συνθηκών μετακίνησης από το ατομικό στο συλλογικό ή και το αντίστροφο. Ο Κάφκα, μεταφέροντας μια παρόμοια εκδοχή την εποχή, πριν ακόμα οι κοινωνίες αρχίσουν να μιλούν για το επερχόμενο κακό, έδωσε με δραματικούς τόνους τη σύγκρουση του ατόμου με το συλλογικό. Σύγκρουση βίαια και αδίστακτη, εξουθενωτική που αποστραγγίζει το υποκείμενο από κάθε ίχνος ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ευαισθησίας, υπαρξιακής ανησυχίας. Την εποχή που το παλιό ψυχορραγεί και το τέρας έτοιμο να πεταχτεί ανάμεσά μας με μια καισαρική τομή στην εξουσία.

Οι περισσότεροι από εμάς που διαβάσαμε τον Κάφκα παρομοιάσαμε το έργο του με την απελπισμένη κραυγή του ανθρώπου που εγκλωβισμένος δεν ελπίζει βοήθεια από πουθενά.

Η δική μας προσέγγιση κοίταξε διαφορετικά: ξεκινήσαμε να μιλάμε για την ελπίδα. Είναι κάθε τύπος ελπίδας αντιστοιχεί στα ίδιας τάξης σημαινόμενα;

Αν η ελπίδα αναφύεται από το φθαρτό περιβάλλον της ύπαρξης ως φωτεινή έξαρση, τότε ελλοχεύει ο κίνδυνος να μετατραπεί σε λίκνο ψευδαισθήσεων. Ζευγαρώσαμε την ελπίδα με την απελπισία. Δεν παράγεται πάντοτε το ίδιο αποτέλεσμα αλλά μπορεί ωστόσο να δώσει μια κάποια μορφή στην ελπίδα. Στον Κάφκα, το πέρασμα από την ελπίδα στη θλίψη, την απελπισμένη συνετή συμμόρφωση στη θεληματική τύφλωση, αποτυπώνεται σε όλη του την έκταση ακόμα και σε αόρατες πτυχές. Οι συγκρούσεις των δύο καταστάσεων ενισχύουν τη γονιμότητα της απελπισίας, γιατί όσο πιο ευτυχισμένη είναι η ζωή μας τόσο πιο επώδυνη και παράλογη είναι η σκέψη να την ευτελίζεις ή να την ευτελίζουν άλλοι.

Η ομάδα των φοιτητών κινήθηκε σε πιο οντολογικές διαπιστώσεις. Πως για παράδειγμα, μπορεί να συνδεθεί η φθαρτή αιωνιότητα μιας σταγόνας νερού με το μεγαλείο του χειμάρρου;

Μπορεί ο καλλιτέχνης επιλέγοντας το δικό του τόπο συνάντησης του ατομικού με το συλλογικό να διατυπώσει εικαστικά την παρεμβολή του ανάμεσα στους δύο κόσμους;

Της εξατομικευμένης οντότητας της σταγόνας με το μεγαλείο της συλλογικότητας του χειμάρρου; Της συνάντησης του Σπάρτακου με το Δον Κιχώτη. της γεωμετρίας του ανθρώπινου με το απάνθρωπο;

Ήταν αναμενόμενο οι καλλιτεχνικές προτάσεις να μη κινηθούν όλες στις ίδιες παραμέτρους, γιατί η εννοιολογική τους διασπορά σε διαφορετικές σε επί μέρους παραφράσεις, αντιστοιχεί με την ποικιλία μορφολογικών προσεγγίσεων».

Το Γενί Τζαμί της Θεσσαλονίκης

Είναι ένα σημαντικό μνημείο της περιόδου της Τουρκοκρατίας στη Θεσσαλονίκη.

Το Γενί τζαμί χτίστηκε το 1902 από τον Ιταλό αρχιτέκτονα Βιταλιάνο Ποζέλι (Vitaliano Poselli) και χρησίμευε ως τόπος λατρείας για τους Εβραίους που είχαν εξισλαμιστεί, τους επονομαζόμενους Ντονμέδες (Dönme/Donmeh).

Έχει δύο ορόφους και συμβαδίζει με την εκλεκτικιστική αρχιτεκτονική του 20ού αιώνα.

Μετά την ανταλλαγή (1923-1924), στέγασε για μικρό διάστημα πρόσφυγες, και από το 1925 έως το 1963 χρησιμοποιήθηκε ως αρχαιολογικό μουσείο της πόλης.

Σήμερα είναι εκθεσιακός χώρος του Δήμου Θεσσαλονίκης.

Το κτίριο συνδυάζει τη μουσουλμανική παράδοση με τον αρχιτεκτονικό συρμό του καιρού του (εκλεκτιστικά στοιχεία που χρησιμοποίησε ο αρχιτέκτονας και σε πολλά άλλα κτίρια του, που σώζονται στη Θεσσαλονίκη, όπως στο Διοικητήριο, το κτίριο της παλιάς Φιλοσοφικής Σχολής, το Γ’ Σώμα Στρατού, τη βίλα Αλλατίνι κ.ά.).

Στο προαύλιό του φυλάσσεται πλούσια συλλογή μαρμάρινων γλυπτών της Ρωμαϊκής εποχής και των πρωτοχριστιανικών χρόνων (σαρκοφάγοι, επιτύμβια, ανάγλυφα, τιμητικές και ταφικές στήλες κ.λ.π.) από ολόκληρη τη Θεσσαλονίκη.