Τέχνη Αλυπίας - Δέσποινα Μωραΐτου

11:52 3/6/2016 - Πηγή: Culture Now

Από τις εκδόσεις Gutenberg κυκλοφορεί το βιβλίο της Δέσποινας Μωραΐτου, Τέχνη Αλυπίας. Ο σοφιστής Αντιφών και η ψυχολογία στην Αρχαία Ελλάδα.

Ψυχοσωματική ενότητα, αρχή της ηδονής, ο πολιτισμός ως πηγή δυστυχίας, Eγώ, Αυτό και Υπερεγώ, ερμηνεία των ονείρων: Εικοσιπέντε αιώνες πριν από τον Φρόιντ ο Αντιφών ο Αθηναίος μιλά για την Τέχνη Αλυπίας και ιδρύει στην Κόρινθο το πρώτο κέντρο ψυχοθεραπείας.

Ο Αντιφών γεννήθηκε στην Αθήνα τον

5ο αιώνα π.Χ. Ασχολήθηκε με θέματα που αφορούν τους νόμους και τη δομή της κοινωνίας. Δίδαξε πως η αλήθεια βρίσκεται στην ισορροπία των νόμων της φύσης οι οποίοι καταργούν τις εθνικές και κοινωνικές διακρίσεις. Θεωρούσε παιδεία εκείνη που διαμορφώνει την προσωπικότητα του νέου κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αντιστέκεται σε παράγοντες που τον φθείρουν και τον αλλοτριώνουν.

Αναρχικός και αμοραλιστής ή ηθικολόγος υποστηρικτής της μη επιθετικότητας μεταξύ των ανθρώπων; Οι απόψεις για τον εκείνον διίστανται. Δεν αμφισβητείται όμως το γεγονός ότι ο σοφιστής είναι συγγραφέας των έργων Περί αληθείας, Περί ομονοίας, Περί κρίσεως ονείρων, Πολιτικός και Τέχνη αλυπίας. «Τα αποσπάσματα που σώζονται» όπως παρατηρεί η Jacqueline de Romilly «αποκαλύπτουν ένα διορατικό και απαισιόδοξο ψυχολόγο που οι πικρές αποφάνσεις του θυμίζουν συχνά Θουκυδίδη».

Από το συνολικά σημαντικό έργο του Aντιφώντα ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι είχε επινοήσει μια τεχνική για την αποφυγή των θλίψεων, τέχνην αλυπίας. Ετοίμασε μάλιστα έναν χώρο στην Κόρινθο, κοντά στην αγορά, και ανήγγειλε ότι μπορεί να θεραπεύει όσους έπασχαν από θλίψη χρησιμοποιώντας ως μέσο τον λόγο. Μίλησε για την επίδραση της γνώμης πάνω στο σώμα, για τον σύνδεσμο ανάμεσα στα μη συμφέροντα και τη λύπη, για το σημαντικό ρόλο που παίζουν τα παιδικά χρόνια κάθε ανθρώπου, για τις κοινωνικές συμβάσεις και τον τρόπο που επιδρούν στην πραγματική φύση του καθενός. Προσπάθησε, ακόμα να αποκωδικοποιήσει τα σύμβολα των ονείρων και των χρησμών με εκλογικευτικό τρόπο αρνούμενος το μεταφυσικό υπόβαθρό τους.

Στο πρόσωπο του Αντιφώντα μπορούμε να αναγνωρίσουμε τον πρόδρομο της ψυχολογικής έρευνας και πρακτικής, με αρχές που και σήμερα δέχεται η ψυχολογία. Η μελέτη του έργου του αποδεικνύει την ύπαρξη –μέσα στους κόλπους της φιλοσοφίας αλλά διακριτής– ψυχολογικής επιστήμης στην αρχαιότητα. Τα σχετικά μάλιστα στοιχεία, συστηματικά επεξεργασμένα, συναποτελούν την ιστορία της ψυχολογίας στην αρχαιότητα κατ’ αναλογία προς την ιστορία της ιατρικής.