Το φαράγγι - Ιωάννα Καρυστιάνη: Κριτική βιβλίου

11:09 16/3/2016 - Πηγή: Culture Now

Επτά αδέλφια αποφασίζουν να κάνουν ένα ιδιότυπο μνημόσυνο στον πατέρα τους. Μια μακρά πεζοπορία σε ένα φαράγγι θα γίνει ο τρόπος με τον οποίο θα επιλέξουν να εκπληρώσουν το παλιό τάμα προς τον χαμένο πατέρα και παράλληλα ο τρόπος με τον οποίο η Καρυστιάνη θα περιγράψει τη σύγχρονη κατάσταση, την κρίση αλλά και όλα όσα ορίζουν τη συνειδησιακή διάσταση αυτών των ανθρώπων.

Ό,τι αντικρίσουν στην πορεία αυτή τα αδέλφια δεν είναι μόνο οι κρυμμένες πεποιθήσεις, οι βιωματικές εμπειρίες και οι απωθημένες σκέψεις ο ένας του άλλου αλλά το ίδιο το παρελθόν. Θα αναμετρηθούν με τον χρόνο και θα βιώσουν

εκ νέου και από κοινού τις ψυχικές διακυμάνσεις που περιόρισαν και ταυτόχρονα όρισαν τις συνειδήσεις τους. Αντιμέτωποι με το χτες θα προσδιορίσουν το σήμερα και θα ορίσουν ξανά όλα όσα μπορούν να γίνουν αποδεκτά στη συμπεριφορά τους.

«Κάτι έχουν τα φαράγγια, η πέτρα πετάει πέρα τη σκαρταδούρα, ορίζει τα σημαντικά και απολύτως απαραίτητα, τα ζυγίζει στις σωστές τους διαστάσεις…», γράφει η Καρυστιάνη για να επισημάνει πως στις σκληρές συνθήκες αποκαλύπτει πάντα μια πιο αθώα πλευρά του εαυτού του και επανέρχεται στην ανθρώπινη διάσταση.

Ο τόπος που επιλέγει η συγγραφέας να τοποθετήσει την αφήγησή της, ένα φαράγγι, δεν είναι διόλου τυχαίος. Ο άνθρωπος μόνο κοντά στο φυσικό περιβάλλον μπορεί να ελευθερώσει ξανά τον ψυχικό του κόσμο από το άχθος της ζωής από τη μια και από την άλλη το φαράγγι είναι ένας δρόμος με συγκεκριμένη διέξοδο. Όταν κανείς μπει μέσα σ’ αυτό πρέπει να ολοκληρώσει μια προδιαγεγραμμένη πορεία. Και εκεί να αναμετρηθεί με τον εαυτό του και τις αντοχές του. Έτσι το φαράγγι θα γίνει η ίδια η ηχώ της συνείδησής των ηρώων, ο σιωπηλός σύντροφός τους, και η πεζοπορία η αφορμή για να αδειάσουν τα ψυχικά τους φορτία, να τα κοιτάξουν κατάματα, να αναμετρηθούν με αυτά και να οδηγηθούν στην αυτογνωσία. Να γνωρίσουν ο ένας τον άλλο αλλά κυρίως ο καθένας τον εαυτό του. Η λύτρωση θα έρθει όταν βγουν από αυτό. Τότε που θα συντελεστεί η έξοδος από το μονόδρομο που υπαγορεύει το φαράγγι της ζωής, από το παρελθόν, από τα βάρη και τις μνήμες του, από το τετελεσμένο χτες. «Το παρελθόν δεν έχει σάρκα πια, απομένουν μόνο τα οστά». Το παρελθόν αποδυναμώνεται όταν το κοιτάξεις κατάφατσα και διεκδικήσεις μέσα από αυτό τον εαυτό σου, απογυμνωμένο από τις πράξεις του.

Η Καρυστιάνη καταγράφει με πάθος το χρονικό μιας οικογενειακής εξομολόγησης. Οι αναφορές της στην Κρήτη έχουν μια σπάνια δυναμική και οι υπαινιγμοί της εστιάζουν στο αιώνιο υπαρκτικό πρόβλημα του ανθρώπου, θέτοντας υπό αμφισβήτηση όλα τα δεινά της μοίρας του. Οι ήρωες παλινωδούν ανάμεσα στην απόγνωση και την ειλικρίνεια, τη χαρά, τον πόνο, την αγάπη και την αδελφοσύνη που υμνούνται σε τούτο το βιβλίο και την απελπισία. Καταφέρνουν όμως –αλώβητοι άραγε; -- να βρουν το κουράγιο και να ακούσουν ο ένας τον άλλο, να επιβιώσουν από τις αλήθειες και να αφεθούν στη στοργή της αδελφικής αγάπης. Καταφέρνουν να αφήσουν πίσω τους ό,τι πρέπει να αφεθεί στη λήθη και να προχωρήσουν εκ νέου στο δρόμο της προσωπικής τους τελείωσης.

Τα αδέλφια κρατούν εξίσου το βάρος της αφήγησης και έτσι οι ιστορίες τους λειτουργούν αυτοδύναμα μέσα στο βιβλίο και ταυτόχρονα συλλειτουργούν αποκαλύπτοντας στον αναγνώστη πολλά και παράλληλα αφηγηματικά σύμπαντα με ιστορίες εγκιβωτισμένες και αναδρομές στο παρελθόν που όταν συνταιριαστούν ο αναγνώστης μπορεί να εκτιμήσει το σύνολο του έργου με καθολικό τρόπο.

Η Καρυστιάνη καταβυθίζεται μέσα στα ενδότερα της ψυχής των ηρώων της. Εκμεταλλεύεται κάθε απίθανη στιγμή τους για να σκύψει και να ακούσει τη φωνή τους, την ενδόμυχη σκέψη τους, με έναν τρόπο που παρασύρει τον αναγνώστη να κοιτάξει και ο ίδιος μέσα του και να κάνει την προσωπική του ενδοσκόπηση. Να ανακαλύψει εντός του όλα τα δικά του φαράγγια και το βάθος των ατομικών του συναισθημάτων. Η ποιητικότητα του κειμένου σε μια συμπυκνωμένη γλώσσα που κάνει το λόγο ευθύβολο και ταυτόχρονα στιβαρό είναι γνώριμη στους αναγνώστες της Καρυστιάνη.

Ένα βιβλίο-καταγραφή του ανθρώπινου συναισθήματος μέσα στους κακοτράχαλους ατραπούς της ζωής και παράλληλα ένα αφηγηματικό σκηνικό για να διαγραφεί πάνω του η σημερινή πνιγηρή πραγματικότητα της κρίσης και της απελπισίας, της ανθρώπινης ουσίας και ύπαρξης.

Το βιβλίο της Ιωάννας Καρυστιάνη, Το φαράγγι, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτης.