Τζουλιέττα Καρόρη: Οι ακροατές της 7ης Μαρτίου θα ταξιδέψουν μαζί μας στον κόσμο της μουσικής που συνέθεσαν γυναίκες

11:32 3/3/2015 - Πηγή: Culture Now

Μια βραδιά με ιστορίες και συνθέσεις γυναικών από τον Μεσαίωνα μέχρι τον 20ό αιώνα -με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου 2015 & τα 15 χρόνια της ραδιοφωνικής εκπομπής του Τρίτου Προγράμματος «Τα Μήλα των Εσπερίδων» - θα παρουσιαστεί στις 7 Μαρτίου στον Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός». Η ραδιοφωνική παραγωγός Τζουλιέττα Καρόρη μας ξεναγεί στον κόσμο της γυναικείας μουσικής και μας δίνει μία πρώτη γεύση των όσων θα ακουστούν την ξεχωριστή βραδιά του Σαββάτου.

Συνέντευξη: Μαριάννα Παπάκη

Culturenow.gr: Το Σάββατο 7 Μαρτίου θα

παρουσιαστεί στον Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσός μια βραδιά με ιστορίες και συνθέσεις γυναικών από τον Μεσαίωνα μέχρι τον 20ό αιώνα, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας (8 Μαρτίου) & τα 15 χρόνια της ραδιοφωνικής εκπομπής του Τρίτου Προγράμματος «Τα Μήλα των Εσπερίδων». Πείτε μας λίγα λόγια για τα 15 αυτά χρόνια και την ιδέα της συγκεκριμένης συναυλίας. Τζουλιέττα Καρόρη: Πράγματι, «Τα Μήλα των Εσπερίδων» συμπληρώνουν φέτος τα 15 τους χρόνια! Στο ραδιόφωνο παρουσιάζω εκπομπές με θέματα γύρω από τη Μουσική τα τελευταία 30 χρόνια. Η ιδιαιτερότητα της συγκεκριμένης εκπομπής είναι, πως εξειδικεύεται στη λεγόμενη «Παληά Μουσική», δηλαδή σε αυτή του Μεσαίωνα, της Αναγέννησης και του Μπαρόκ. Όλα αυτά τα χρόνια, μέσα από την έρευνα και την προετοιμασία για τις ραδιοφωνικές παρουσιάσεις, ανακάλυπτα πολλές και ενδιαφέρουσες συνθέσεις γυναικών. Διαπίστωνα πως η μουσική και η ζωή τους προβάλλεται πολύ λιγότερο από αυτή των ανδρών. Σε κάθε περίπτωση ακούγεται πολύ λιγότερο από όσο θα τους άξιζε. Υπήρξαν αρκετές γυναίκες που δημιούργησαν και ερμήνευσαν μουσική μέσα σε τρομερά αποθαρρυντικές για εκείνες κοινωνίες. Έπρεπε να δώσουν μάχες για την τέχνη τους. Σίγουρα υπήρξαν και πολλές ακόμα, των οποίων τα έργα δεν διασώθηκαν. Ισχυρή είναι η μαρτυρία της Maddalena Casulana, συνθέτριας του 16ου αιώνα: «εκδίδω τα έργα μου για να αποδείξω και στον κόσμο το λάθος των ανδρών, οι οποίοι πιστεύουν ακράδαντα πως μόνο εκείνοι κατέχουν τα δώρα της ευφυΐας και της πνευματικότητας και θεωρούν πως αυτά λείπουν από τις γυναίκες»… Παρουσιάζοντας στα «Μήλα των Εσπερίδων» κάποιες συνθέσεις γυναικών, άρχισε σιγά σιγά να γεννιέται η επιθυμία μιας βαθύτερης επεξεργασίας και παρουσίασης του υλικού που είχα συλλέξει. Έτσι προέκυψε η ιδέα μιας ζωντανής εκπομπής-συναυλίας, αφιερωμένης σε αυτές τις γυναίκες που πάλεψαν να αρθρώσουν τη δική τους μουσική φωνή. Τη μοιράστηκα με την φλαουτίστα Ναταλία Γεράκη και ξεκινήσαμε να τη στήνουμε μαζί. Για την υλοποίηση της, ζητήσαμε τη συνδρομή αγαπημένων συνεργατών, όπως ο πιανίστας Διονύσης Μαλλούχος (με τον οποίο παρουσιάζουμε από το 2004 -επίσης στο Τρίτο Πρόγραμμα- το «Παράθυρο στον Κόσμο», στο πλαίσιο της πρωινής ραδιοφωνικής ζώνης «Όλα τα Πρωινά του Τρίτου»), η μεσόφωνος Θεοδώρα Μπάκα, ο φλαουτίστας Δημήτρης Κούντουρας και η αρπίστα Φλώρα Παπαδοπούλου (μέλη του πολύ αξιόλογου συνόλου Παλαιάς Μουσικής «Ex Silentio»), αλλά και ο τσελίστας Αλέξανδρος Μποτίνης (μουσικός της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας της Ραδιοφωνίας).

Cul.N.: Δώστε μας περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα της συναυλίας.
Τζ.Κ.: Η ιδέα ήταν να μετατρέψουμε μια ραδιοφωνική εκπομπή σε συναυλία. Στο ραδιόφωνο θα αφηγούμασταν τις ιστορίες και θα ακούγαμε τη μουσική από CD. Εδώ, οι έξι μουσικοί που θα ερμηνεύουν τα έργα επί σκηνής θα παίξουν τον ρόλο των «ζωντανών CD»!... Οι ακροατές-θεατές της 7ης Μαρτίου θα ταξιδέψουν μαζί μας στον κόσμο της μουσικής που συνέθεσαν γυναίκες, θα «ζήσουν» τις ιστορίες, τις επιτυχίες, αλλά και τις δυσκολίες γυναικών που θέλησαν να αφιερωθούν στην τέχνη τους. Θα παρουσιάσουμε μερικές μόνο από τις γυναίκες που καταγράφονται στα λεξικά μουσικής. Εκείνες που κρίναμε πιο ενδιαφέρουσες για τη ροή της ιστορίας μας. Ποιες ήταν; Τι τις ενέπνευσε; Πώς ήταν η ζωή τους σε κοινωνίες, όπου το δικαίωμα στη μουσική δημιουργία ήταν προνόμιο ανδρικό; Κάτω από ποιες συνθήκες έκαναν μουσική; Κατάφεραν να δημιουργήσουν όσα ονειρεύτηκαν και να σταθούν αυτόνομα;… Γυναίκες που έζησαν από τον Μεσαίωνα μέχρι τον 20ό αιώνα, όπως: η μυστικίστρια Hildegard του Bingen (Μεσαίωνας), η αιωνίως ερωτευμένη Κοντέσα Beatritz de Dia (Μεσαίωνας), η χειραφετημένη Barbara Strozzi (Μπαρόκ), η Anna Maria dal Violin, προστατευόμενη του Antonio Vivaldi (Μπαρόκ), η συνθέτις της Αυλής Élisabeth de la Guerre (Μπαρόκ), η γενναία Maria Theresia von Paradis, που παρότι τυφλή συνέθετε και εμφανιζόταν στις μεγαλύτερες αίθουσες της Ευρώπης (18ος αι.), η ταλαντούχα αλλά αδικημένη αδελφή του Mozart, η Anna Maria (Nannerl) Mozart, η καλλιεργημένη Fanny Mendelssohn, που καταπιέστηκε από πατέρα και αδελφό (19ος αι.), η επιτυχημένη και ανεξάρτητη Cécile Chaminade (19ος αι.), η βασίλισσα του πιάνου Clara Schumann (19ος αι.), η femme fatale Alma Mahler, την οποία ονόμασαν και «Χήρα των Τεχνών» (20ός αι.), η πολλά υποσχόμενη και πρόωρα χαμένη Lili Boulanger και η μεγαλύτερη αδελφή της Nadia Boulanger, η πρώτη γυναίκα μουσικός που έχαιρε καθολικής αποδοχής και τεράστιας αναγνώρισης, κυρίως ως καθηγήτρια (20ός αι.)... Μάλιστα, ο τίτλος της συναυλίας «MUSICA FEMINA» προέρχεται από την πρώτη Μουσική Σχολή που δίδαξε η Nadia Boulanger, το Conservatoire Femina-Musica.

Cul.N.: Για ποιους λόγους πιστεύετε πως θα έπρεπε ένας άνδρας να παρακολουθήσει τη συγκεκριμένη συναυλία;
Τζ.Κ.: Από ενδιαφέρον, για να ανακαλύψει ποιες ήταν αυτές οι γυναίκες που δεν περιορίστηκαν στο ρόλο της μούσας, αλλά πρόσφεραν -υπό αντίξοες συνθήκες ως επί το πλείστον- μουσικούς θησαυρούς. Πέρα από το ότι θα έρθει φυσικά να ακούσει όμορφες ερμηνείες από πολύ καλούς μουσικούς...

Το θέμα της μουσικής γυναικών δεν θα θιγεί βέβαια για πρώτη φορά. Στη «MUSICA FEMINA», είναι η δική μας προσέγγιση που κάνει τη διαφορά.

Cul.N.: Πιστεύετε πως στην Ελλάδα του σήμερα υπάρχει λόγος ύπαρξης της Ημέρας της Γυναίκας; Και αν ναι, για ποιους λόγους;
Τζ.Κ.: Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας συμβολίζει απλώς την προσπάθεια της κοινωνίας για ίσες ευκαιρίες. Θυμίζει, πως ακόμα και σήμερα μπορεί να υπάρχουν ταλαντούχες γυναίκες, είτε σε απομακρυσμένες περιοχές, είτε σε ευαίσθητες κοινωνικά ομάδες, που δεν έχουν πρόσβαση στην παιδεία, την καλλιέργεια, την προσωπική ανάπτυξη και την πνευματική δημιουργία. Υπάρχει ένα δοκίμιο της Virginia Woolf με τίτλο «Ένα δικό σου δωμάτιο» (A room of one's own). Εκεί η συγγραφέας υποστηρίζει, πως για να δημιουργήσει μια γυναίκα χρειάζεται έναν δικό της χώρο/χρόνο, τον οποίο να επιλέγει πώς θα μεταχειριστεί. Χρειάζεται επίσης και ένα στοιχειώδες εισόδημα. Το «δικό της δωμάτιο» αποτελεί το σύμβολο της οικονομικής αλλά και προσωπικής ανεξαρτησίας, που θα της επιτρέψει να εκφραστεί ελεύθερα. Αυτό το «δικό τους δωμάτιο» δεν είναι δυστυχώς δεδομένο για πάρα πολλές γυναίκες ακόμα και σήμερα, ακόμα και σε Ευρωπαϊκές χώρες. Δεν είναι τυχαίο που και στην χώρα μας, το κράτος έχει θεσπίσει μια Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων (Υπουργείο Εσωτερικών)… Η συναυλία αυτή τελεί μάλιστα υπό την Αιγίδα της και ευχαριστούμε τους ανθρώπους της, που εκτίμησαν πως πρέπει να τη συσχετίσουν με το έργο της συγκεκριμένης Γραμματείας.

Cul.N.: Ως ραδιοφωνική παραγωγός ποιες γυναικείες φωνές ή γυναίκες μουσικούς γενικότερα ξεχωρίζετε;
Τζ.Κ.: Αγαπώ φωνές όπως αυτή της ιέρειας της Παληάς Μουσικής Montserrat Figueras, της Barbara Hendricks, της Ισπανίδας Nuria Rial (την οποία απολαύσαμε πέρσι και στην Ελλάδα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών ως «Belinda» στην όπερα «Διδώ & Αινείας» του Purcell, υπό τη διεύθυνση του Θεόδωρου Κουρεντζή). Και μου δίνει μεγάλη χαρά το γεγονός, πως έχουμε πολλές σπουδαίες Ελληνίδες μουσικούς και λυρικές τραγουδίστριες, που ανοίγουν δρόμους τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Παράδειγμα: Ελάτε να απολαύσετε στις 7 Μαρτίου στον «Παρνασσό» την εξαιρετική Θεοδώρα Μπάκα να ερμηνεύει με ευαισθησία ένα ευρύ και απαιτητικό ρεπερτόριο από τον 12ο έως τον 20ό αιώνα. Αλλά και την μπαρόκ αρπίστα Φλώρα Παπαδοπούλου που ζει στην Ιταλία και την φλαουτίστα Ναταλία Γεράκη στη Γερμανία. Ανήκουν στις αξιόλογες μουσικούς, που εδώ και πολλά χρόνια πορεύονται με τις δικές τους δυνάμεις, διακρίνονται για την εργατικότητα και τις πολύ σοβαρές επιλογές τους και συχνά εκπροσωπούν μουσικά της χώρα μας, με τον καλύτερο τρόπο.

Cul.N.: Μπορεί ένας άνδρας να γράψει μουσική που να εκφράζει τη γυναικεία ψυχοσύνθεση;
Τζ.Κ.: Μα για αιώνες ήταν προνόμιο των ανδρών να εκφράζουν τη γυναικεία ψυχοσύνθεση και μάλιστα σε όλες τις τέχνες.. Άνδρας ήταν ο Όμηρος που εξέφραζε τα συναισθήματα της Πηνελόπης! Άνδρες ήταν και οι αρχαίοι τραγωδοί, ο Σαίξπηρ, οι λιμπρετίστες των λυρικών δραμάτων. Και οφείλουμε να ομολογήσουμε πως το έπρατταν με μεγάλη επιτυχία. Τόσο, που συχνά τα αισθήματα των γυναικών να επηρεάζονται από την ανδρική οπτική, με αποτέλεσμα να χάνουν την αληθινή τους εσωτερική φωνή.

Cul.N.: Τελικά υπάρχει γυναικεία και αντρική μουσική ή η μουσική είναι μία;
Τζ.Κ.: Όπως και σε κάθε άλλη καλλιτεχνική δημιουργία, έτσι και στη μουσική μπορεί να δίνεται έμφαση σε γυναικεία ή ανδρικά χαρακτηριστικά. Δεν θα έλεγα όμως πως υπάρχει αυστηρά «γυναικεία» ή «ανδρική» γραφή. Στην τέχνη συναντάμε συχνά γυναίκες που γνώρισαν επιτυχία εκδίδοντας ή δημοσιεύοντας για πολλά χρόνια το έργο τους με όνομα (ή ψευδώνυμο) ανδρικό. Όπως π.χ οι αδελφές Brontë. Ή η Fanny Mendelssohn, η μεγαλύτερη αδελφή του διάσημου συνθέτη Felix Mendelssohn, η οποία εξέδωσε συνθέσεις της -που γνώρισαν πολύ μεγάλη επιτυχία- με το όνομα του αδελφού της. Σίγουρα η αξία των έργων δεν κρίνεται ανάλογα με το αν οι δημιουργοί τους ήταν άνδρες ή γυναίκες. Απλά, οι γυναίκες αυτές που έζησαν σε κοινωνίες αρνητικές προς τη γυναικεία δημιουργία, αναγκάστηκαν να την προστατεύσουν και να προστατευτούν πίσω από ανδρικά ονόματα.

Η μουσική βραδιά υπό τον τίτλο «Musica Femina» θα παρουσιαστεί στον Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσός Σάββατο 7 Μαρτίου 2015, στις 20:30