Υπερρεαλισμός και η δημιουργία της ιστορίας - Νικόλας Κάλας

10:42 25/10/2016 - Πηγή: Culture Now

Από τις εκδόσεις Άγρα κυκλοφορεί το βιβλίο, Υπερρεαλισμός και η δημιουργία της ιστορίας του Νικόλα Κάλα σε μετάφραση Ανδρέα Παππά.

Για να μπορέσει και πάλι να ανθήσει, το υπερρεαλιστικό κίνημα θα πρέπει να συνθέσει τα οράματά του με τα γεγονότα της εποχής μας [της δεκαετίας του 1970], και όχι να παραμένει καθηλωμένο στη δεκαετία του 1920. – N.K. ΤΡΙΑΝΤΑΠΕΝΤΕ χρόνια μετά την προσχώρησή του στο υπερρεαλιστικό κίνημα το 1935, και τώρα πια μόνιμος κάτοικος στη Νέα

Υόρκη, ο Ελληνοαμερικανός τεχνοκρίτης και ποιητής Ν. Κάλας, «ασκώντας τη διαγνωστική και την πολεμική», αποφάσισε ότι είχε έρθει η ώρα για μια επανεξέταση του κινήματος. Έχοντας την πεποίθηση ότι η συνεχής ανανέωση του υπερρεαλισμού είναι απολύτως απαραίτητη, εξέφραζε πολλές φορές την ιδέα ότι ένα κίνημα σαν τον υπερρεαλισμό θα έπρεπε να μεταμορφώνεται και να εξελίσσεται με τον χρόνο για να μην αποβαίνει ούτε στατικό, νεκρό επιφαινόμενο της ιστορίας, ούτε απλώς ένα αντικείμενο των μουσείων η των βιβλιοθηκών. Με βάση αυτό το σκεπτικό, διατυπώνοντας μια πρόταση νέου βιβλίου το 1971, έγραψε ότι «αυτό που λείπει είναι ένα βιβλίο το οποίο να αναθεωρεί το κίνημα απ’ την άποψη της σύγχρονης κοινωνίας». Σύμφωνα με τον Κάλας, ο υπερρεαλισμός είναι, όπως η ιστορία, συνεχώς «εν τω γίγνεσθαι» και γι’αυτό δεν δεχόταν ποτέ τον όρο «ορθόδοξος υπερρεαλισμός». Ο Κάλας έγραφε κριτική που έμοιαζε με ποίηση και ποίηση που ήταν σκληρή σαν κριτική, ανακατεύοντας επίτηδες τα κομμάτια ενός παζλ που συνεχίζει να μας ξαφνιάζει με τη φρεσκάδα του και να μας διαφωτίζει ακόμα και τώρα. Στον τόμο περιέχονται μεταξύ άλλων τα κείμενα : «Υπερρεαλισμός και η δημιουργία της ιστορίας», «Η συνείδηση της γλώσσας», «Μύθος και ουτοπία», «Το ανδρείκελο», «Ο υπερρεαλιστής ανδρόγυνος», «Ο Υπερρεαλισμός και το υπαρξιστικό ιντερλούδιο», «Η περιπέτεια του Υπερρεαλισμού», «Ο Βίττγκενσταϊν και ο Υπερρεαλισμός». Ποιό είδος ποίησης θα εξυπηρετούσε καλύτερα τις κρυφές ανάγκες όσων θέλουν να δημιουργήσουν ιστορία ; Αν η Ιστορία στις κορυφαίες στιγμές της είναι η πιο ποιητική απ’ όλες τις επιστήμες, η Ποίηση στις πιο βαθιές στιγμές της είναι η πιο απόκρυφη απ’ όλες τις ιστορίες. Έστω και αν είναι αλήθεια ότι το υπερρεαλιστικό κίνημα θα μπορούσε να είχε υπάρξει και δίχως τον Μπρετόν, γνωρίζουμε σήμερα ότι η κύρια συνεισφορά του Μπρετόν ήταν ότι ενέταξε τον Υπερρεαλισμό στο εγελιανό ρεύμα της ρομαντικής τέχνης. Με τον Υπερρεαλισμό ο ισχυρισμός του Βίττγκενσταϊν «ηθική και αισθητική είναι ένα» ( Τractatus, 6. 421) γίνεται πραγματικότητα. Κατά την περίοδο ακμής του Υπαρξισμού, τη δεκαετία του 1950, οι διανοούμενοι έμαθαν να θεωρούν τους άλλους « πράγματα » ( με τη φιλοσοφική έννοια του όρου ), ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για να υποδεχθούν ευνοϊκά την υπεραφθονία αγαθών που έφερε η μεταπολεμική οικονομική άνθηση. Έτσι, από τη θεοποίηση περάσαμε στην πραγμοποίηση, από τον τρελό έρωτα στη σεξουαλική επανάσταση, από την ποίηση στα γλωσσικά παιχνίδια. – N. ΚΑΛΑΣ Φωτογραφία εξωφύλλου: Καίτη Τσεκελη, Ο Ν. Κάλας στο Παρίσι το 1982.