Η δικτατορία της 4ης Αυγούστου 1936

09:26 4/8/2022 - Πηγή: Star

Στις 4 Αυγούστου 1936 ο Ιωάννης Μεταξάς, ο οποίος ήταν ήδη πρωθυπουργός,  κατήργησε τον κοινοβουλευτισμό και επέβαλε δικτατορία,  η οποία διήρκεσε  μέχρι την κατάληψη της χώρας από τους Γερμανούς.28η Οκτωβρίου: Το μυστήριο του Ιωάννη Μεταξά - Ο δικτάτορας που είπε «όχι»Ο Μεταξάς διατέλεσε πρωθυπουργός από τις 13 Απριλίου του 1936 μέχρι τον θάνατό του στις 29 Ιανουαρίου του 1941. Στη συνέχεια,

πρωθυπουργός ανέλαβε ο Αλέξανδρος Κορυζής μέχρι τις 18 Απριλίου 1941 και αργότερα ο Εμμανουήλ Τσουδερός. Τυπικά το καθεστώς καταργήθηκε με βασιλικό διάταγμα το Φεβρουάριο του 1942, ενώ η εξόριστη ελληνική κυβέρνηση βρισκόταν στην Αίγυπτο.Στις 5 Μαρτίου του 1936 ο Ιωάννης Μεταξάς διορίζεται υπουργός στρατιωτικών στην κυβέρνηση Κωνσταντίνου Δεμερτζή. Στις 14 Μαρτίου αναλαμβάνει υπουργός αεροπορίας και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Μετά τον θάνατο του τότε υπηρεσιακού πρωθυπουργού Κων. Δεμερτζή στις 13 Απριλίου, ο βασιλιάς Γεώργιος διόρισε πρωθυπουργό τον Ιωάννη Μεταξά, γνωστό τότε οπαδό της δικτατορικής εκτροπής[. Στις 27 Απριλίου μετά τις προγραμματικές δηλώσεις του πρωθυπουργού, η Βουλή με τη σύμφωνη γνώμη των δύο μεγάλων παρατάξεων (Βενιζελικοί και Λαϊκό Κόμμα) έδωσε ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση Μεταξά με 241 ψήφους υπέρ, 16 κατά και 4 αποχές. Κατά ψήφισαν οι βουλευτές του ΚΚΕ και ο Γεώργιος Παπανδρέου. Στις 30 Απριλίου η Βουλή διέκοψε πρόωρα τις εργασίες της έως τις 30 Σεπτεμβρίου, εξουσιοδοτώντας την κυβέρνηση να διοικήσει τη χώρα με νομοθετικά διατάγματα, υπό τον όρο να επιτηρείται από μία 40μελή κοινοβουλευτική επιτροπή. Καίριο ρόλο στην άνοδο του Μεταξά έπαιξε ο θάνατος μεγάλων πολιτικών ηγετών κατά τη διάρκεια του Α' εξαμήνου του 1936 (Γεώργιος Κονδύλης, Ελευθέριος Βενιζέλος, Παναγής Τσαλδάρης, Κωνσταντίνος Δεμερτζής). Τα αιματηρά γεγονότα της Θεσσαλονίκης του Μαΐου 1936 θα δώσουν την πρώτη δικαιολογία για την κατάλυση του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος. Μετά τα γεγονότα αυτά ο Ιωάννης Μεταξάς έθεσε στον βασιλιά Γεώργιο  ζήτημα δικτατορικής διακυβέρνησης της χώρας. Η λήψη των έκτακτων μέτρων μελετήθηκε εντός του πλαισίου της αυξανόμενης έντασης των διεθνών σχέσεων και της επικείμενης απειλής ευρωπαϊκής σύρραξης. Κατά μία εκδοχή, ο Μεταξάς έσπευσε να επιβάλλει τη δικτατορία τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή καθώς είχε πληροφορηθεί ότι οι ηγεσίες των Βενιζελικών και του  Λαϊκού  Κόμματος είχαν αποφασίσει να παραμερίσουν τις ιστορικές διαφορές τους και να θέσουν τέρμα στην πρωθυπουργία του, σχηματίζοντας κυβέρνηση εθνικής ενότητας.             Η επιβολή δικτατορίαςΤο βράδυ (22:00) της 4ης Αυγούστου ο Μεταξάς πήγε στα Ανάκτορα για να συναντήσει τον Βασιλιά Γεώργιο. Μαζί του είχε έτοιμα τα διατάγματα για την αναστολή ορισμένων διατάξεων του συντάγματος και τη διάλυση της βουλής, με αφορμή τη γενική απεργία που είχαν κηρύξει για τις 5 Αυγούστου του '36 τα συνδικάτα, με πρόταση της ΓΣΕΕ. Το ίδιο βράδυ στο Υπουργείο Εξωτερικών ο Μεταξάς συγκάλεσε έκτακτο υπουργικό συμβούλιο. Παρά τις αντιδράσεις και παραιτήσεις  υπουργών ο Μεταξάς κατάφερε την αναστολή σημαντικών άρθρων του Συντάγματος και εγκαθίδρυσε τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου.Ο χαρακτήρας και η ιδεολογία του καθεστώτοςΤο καθεστώς της 4ης Αυγούστου μπορεί να χαρακτηριστεί ως δεξιό, αυταρχικό και ως πατερναλιστικό. Όμως, παρά τις επιρροές του από τον φασισμό και τον ναζισμό, το καθεστώς της  4ης Αυγούστου δεν ταυτίσθηκε πλήρως με τα καθεστώτα της ναζιστικής Γερμανίας και της φασιστικής Ιταλίας, ούτε υιοθέτησε τις φυλετικές-ρατσιστικές διακρίσεις του ναζισμού. Ο εθνικισμός ήταν ίσως το πιο κύριο χαρακτηριστικό του καθεστώτος. Ο Μεταξάς. δημιούργησε και διέδωσε  την ιδεολογία του "Γ΄ Ελληνικού Πολιτισμού", στην οποία στηρίχτηκε το κράτος της 4ης Αυγούστου, σε  συνέχεια  του Αρχαίου (Α΄) και Βυζαντινού (Β΄) Πολιτισμού. Το ιδανικό πολίτευμα κατά τον Μεταξά δεν ήταν η Αθηναϊκή Δημοκρατία, αλλά η στρατοκρατική Σπάρτη και η αρχαία Μακεδονία η οποία ενοποίησε πολιτικά την αρχαία Ελλάδα.