Νικηφόρος Λύτρας: Ο ζωγράφος που πέθανε από τις ίδιες του τις μπογιές

09:02 13/6/2023 - Πηγή: Star

Σαν σήμερα στις 13 Ιουνίου του 1904 «έφυγε» από τη ζωή ένας από τους πιο εμβληματικούς Έλληνες ζωγράφους και δασκάλους, ο «πατέρας» της νεοελληνικής ζωγραφικής και σύμβολο της τέχνης, Νικηφόρος Λύτρας.Γκουέρνικα: Η αληθινή ιστορία πίσω από τον διάσημο πίνακα του ΠικάσοΟ Νικηφόρος Λύτρας μέσα από τα έργα του αποτύπωνε με αυθεντικό τρόπο την τότε ελληνική κοινωνία, τα έθιμα και τον τρόπο ζωής των Ελλήνων. Χαρακτηριστικά έργα του το «Φίλημα», τα «Κάλαντα» και «Η

επιστροφή από το πανηγύρι της Πεντέλης», τα οποία αφηγούνται με μοναδικό τρόπο τη ζωή όπου έζησε ο καλλιτέχνης, έργα που αποπνέουν εκπληκτικά την αίσθηση της εποχής.Γενικότερα στα έργα του ο Νικηφόρος Λύτρας επιχειρεί να αποδώσει όσο το δυνατόν πιο ζωντανά την ψυχολογική κατάσταση των εικονιζόμενων προσώπων. Γνωρίζοντας τον Νικηφόρο ΛύτραΓεννήθηκε στην Τήνο το 1832Ο πατέρας του σπουδαίου ζωγράφου, Αντώνης Λύτρας, ήταν λαϊκός μαρμαρογλύπτης και ενέπνευσε στον γιο του την αγάπη για την καλλιτεχνική έκφραση και τη λαϊκή παράδοσηΌταν ήταν μαθητής, ο Νικηφόρος ζωγράφισε τον δάσκαλό του στον τοίχο του σχολείου. Ο δάσκαλος σχολίασε ότι αυτό το παιδί γεννήθηκε ζωγράφος, προτού καν να διδαχθεί τη ζωγραφικήΤο 1850 ήρθε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Σχολή Τεχνών του Πολυτεχνείου, στο τμήμα της ζωγραφικής. Οι επιδόσεις του ως φοιτητής ήταν εκπληκτικέςΟ Λύτρας διακρίθηκε σε πολλούς διαγωνισμούς και εκθέσεις της σχολής και κέρδισε πολλά βραβεία και υποτροφίεςΤο 1860 ο Νικηφόρος Λύτρας βρέθηκε με κρατική υποτροφία στη Βασιλική Ακαδημία των Καλών Τεχνών, στο Μόναχο - την πόλη όπου την εποχή εκείνη ήταν το κέντρο συνάντησης όλων των καλλιτεχνικών ρευμάτωνΤο 1866 ο Λύτρας ξεκίνησε να εργάζεται ως καθηγητής Ανώτατης Ζωγραφικής στη Σχολή Καλών Τεχνών στην ΑθήναΒίνσεντ Βαν Γκογκ: Τελικά αυτοκτόνησε ή τον πυροβόλησαν;Θεωρείται πρωτοπόρος στη διδασκαλία των Καλών Τεχνών στην ΕλλάδαΟ Λύτρας και ο σπουδαίος ζωγράφος Νικόλαος Ζύγης, αποτελούν τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της ώριμης γενιάς της σχολής του ΜονάχουΤο 1879, ο ζωγράφος παντερύτηκε την Ειρήνη Κυριακίδη, κόρη εμπόρου από την Σμύρνη. Το ζευγάρι θα αποκτήσει πέντε γιους και μια κόρηΠέθανε το 1904 από δηλητηρίαση που του προκάλεσαν οι χημικές ουσίες των χρωμάτων που χρησιμοποιούσεΧαρακτηριστικό μοτίβο των έργων του το αγνό ελληνικό σπίτιΟ Νικηφόρος Λύτρας έτρεφε ιδιαίτερη αγάπη στην Ελλάδα και τη παράδοση. Στα έργα του, κάποια από τα οποία παραθέτουμε, το κεντρικό μοτίβο ήταν η ζωή στο χωριό και το αγνό παραδοσιακό ελληνικό σπίτι:Ψαριανό μοιρολόιΠαιδί που στρίβει τσιγάροΗ αναμονήΟ κακός έγγονοςΗ κλεμμένηΜετά την πειρατείανΗ αρραβωνιασμένηΤο λιβάνισμαΗ ορφανήΤα άνθη του επιταφίουΟ όρθροςΟ γαλατάςΤο φίλημαΤο αυγό του ΠάσχαΟ μάγκας και Τα κάλανταΟ σπουδαίος ζωγράφος διατήρησε για 38 χρόνια την έδρα της Ζωγραφικής στη Σχολή Καλών Τεχνών, από την οποία μετέφερε την καλλιτεχνική του ιδιοσυγκρασία, σε μια σειρά από σπουδαίους Έλληνες ζωγράφους, όπως ο Γεώργιος Ιακωβίδης, ο Πολυχρόνης Λεμπέσης, ο Περικλής Πανταζής, ο Γεώργιος Ροϊλός και ο Νικόλαος Βώκος.Παρά την προσωπική του προτίμηση στην καλλιτεχνική φόρμα της Σχολής του Μονάχου, όπου σπούδασε και υπηρέτησε, ο Νικηφόρος Λύτρας προέτρεπε πάντα τους μαθητές του να είναι ανοιχτοί σε νέα ρεύματα και επιρροές.Στις 13 Ιουνίου του 1904, ο Λύτρας πέθανε σε ηλικία 72 χρόνων. Εικάζεται ότι έπαθε δηλητηρίαση από τις αναθυμιάσεις (από τις χημικές ουσίες) των χρωμάτων που χρησιμοποιούσε. Εν τέλει, η αγάπη του για τη ζωγραφική ήταν και ο λόγος που έφυγε πρόωρα από τη ζωή... Η αγάπη προς το ωραίον είναι η γέφυρα μεταξύ Θεού και ανθρώπου, Νικηφόρος ΛύτραςΟ «ζωγράφος των Χριστουγέννων»Τον Νικηφόρο Λύτρα τον αποκαλούν και «ζωγράφο των Χριστουγέννων». Το 1872 δημιούργησε το μοναδικό αριστούργημα με τίτλο «Τα κάλαντα», έναν από τους πιο διάσημους πίνακες στην ιστορία της ελληνικής ζωγραφικής.Στον συγκεκριμένο πίνακα ο ζωγράφος αποτυπώνει μία ομάδα παιδιών, τα οποία φορούν παραδοσιακές στολές, κρατούν όργανα και λένε τα χριστουγεννιάτικα κάλαντα σε μια αυλή ενός παλιού αγροτικού σπιτιού. Το σπουδαίο μήνυμα, όμως, που περνάει ο πίνακας, δεν είναι απλώς το έθιμο των χριστουγέννων, αλλά ότι πέντε παιδιά διαφορετικής εθνικότητας και καταγωγής τραγουδούν μαζί, υπενθυμίζοντας το πνεύμα των γιορτών. Και φυσικά το μήνυμα του Νικηφόρου Λύτρα είναι άκρως διαχρονικό.