Σαββόπουλος για τη σύζυγό του: «Αν εξόκειλα καμιά φορά, της το ομολόγησα»

13:30 24/1/2025 - Πηγή: Star

Την παρουσίαση του βιβλίου του έκανε ο Διονύσης Σαββόπουλος στην Αυτοβιογραφία του με τίτλο «Γιατί τα χρόνια τρέχουν χύμα»Σημαντικές είναι οι αναφορές του στη σύζυγό του Άσπα Σαββοπούλου και στους δύο γιους τους, τον Κορνήλιο και τον Ρωμανό.Ο σπουδαίος μουσικοσυνθέτης στην αρχή του βιβλίου του έκανε αφιέρωση στη γυναίκα της ζωής του.«Ήταν μια περίοδος ταλαιπωρίας, αλλά κάθε εμπόδιο σε καλό. Γιατί έτσι γνώρισα την γυναίκα που θα γινόταν η γυναίκα της ζωής μου. Ήταν μαθήτρια της τρίτης λυκείου τότε. Αμίλητη και κλειστή σαν όστρακο. Και τόσο όμορφη, που το βράδυ φωσφόριζε. Αλλά εγώ

τότε τρέκλιζα ακόμη και μια με τους μπάφους, μια με τις απογοητεύσεις, δεν καταλάβαινα τον ρόλο που θα έπαιζε στη ζωή μου αυτό το πλάσμα.Η μαθήτρια θα γινόταν η Ασπούλα, η γυναίκα μου εδώ και πενήντα επτά χρόνια, αλλά τότε, Άνοιξη του ‘67, εγώ ήμουν αλλού ντ’ αλλού, μου είχαν κολλήσει διάφορες έμμονες ιδέες. Αποφάσισα ότι ο κάλος στη φωνή δεν θα φύγει ποτέ. «Θα φύγω από τα τραγούδια», σκεφτόμουν, δεν με ενδιαφέρουν πια. Θα βγάλω ναυτικό να μπαρκάρω, να θαλασσοπνιγώ».Περνούσε λίγος καιρός κι έξαφνα τρελαινόμουν αλλιώς. «Ναι! Να μπαρκάρω, να γνωρίσω καινούριους τόπους, μακρινές πόλεις, να γνωρίσω γυναίκες πολλές, να μάθω πολλές γλώσσες, να κάνω πολλά παιδιά, να έχω παιδιά σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης» αναφέρει ο Διονύσης Σαββόπουλος στο βιβλίο του.Ο Διονύσης Σαββόπουλος συνεχίζει: «Τέτοια ονειρευόμουν και ξαφνικά ξυπνάω και είναι πάνω μου μια αρκούδα από τη Γορτυνία και με βαράει να ομολογήσω, διότι είμαστε στη χούντα πλέον και με έχουν τώρα στην ταράτσα στην Μπουμπουλίνας».«(….) Την άλλη μέρα με βρήκε επιτέλους η Άσπα. Όλοι μου οι φίλοι και οι φιλενάδες είχαν εξαφανιστεί. Δικαιολογημένα, αλλά η Άσπα έφαγε τον κόσμο, να με βρει και τώρα άρχισε να έρχεται κάθε μέρα στην ουρά, να μου φέρνει φαγητό. Στην ουρά στέκονταν συγγενείς των πολιτικών κρατουμένων: τσεμπέρια, μακριά φουστάνια, ταγάρια, σαν χήρες και ορφανά από τον Εμφύλιο, ενώ η δική μου έλαμπε. Χειλάκια μεταξωτά, ματάκια μωβ, μίνι φούστα. Δεκαεφτά χρονών κορίτσι ήταν. Μου έφερνε το καλύτερο φαγητό κάθε μέρα, από το ”Select” πήγαινε και το αγόραζε», επισημαίνει σε άλλο σημείο της Αυτοβιογραφία του.Άσπα Σαββοπούλου, η σύζυγος του Διονύση ΣαββόπουλουΔιονύσης Σαββόπουλος: Οι αποκαλύψεις για τη σύζυγό του – «Αν εξόκειλα καμιά φορά, της το ομολόγησα»Σημαντική είναι και η αναφορά στη σύζυγό του, Άσπα με την οποία μετρούν 60 χρόνια παντρεμένοι. Ο Διονύσης Σαββόπουλος γράφει: «Και με την Άσπα καλά ταιριάξαμε. Κοντεύουμε εξήντα χρόνια παντρεμένοι. Ισόβια να μας είχαν καταδικάσει, θα μας είχαν πια αφήσει. Αλλά όχι. Τη θέλω ακόμα.«Πώς είναι να είσαι παντρεμένος τόσα χρόνια;», μας ρωτάνε. «Σκεφθήκατε ποτέ να χωρίσετε;» «Όχι!» λέει αμέσως η Άσπα. Εγώ όμως λέω: « Αχ, Άσπα μου, το σκεφτήκαμε πολλές φορές, γλυκιά μου».Μερικές φορές κοντέψαμε, αλλά ξαναπέσαμε ο ένας στην αγκαλιά του άλλου. Κι άλλοτε ήταν μέρες που έπεφτε πάλι βαριά επάνω μας η ταφόπλακα της καθημερινότητας. Δούλευα σε κλαμπ γεμάτα από νεαρές γυναίκες, σεξουαλικά πρόθυμες και επιπλέον ερωτευμένες με τον πρωταγωνιστή. Αισθανόμουν σαν μικρό παιδί που το βάζεις σε ένα δωμάτιο όπου τρέχουν τρενάκια, ρομπότ που μιλάνε, ένα σωρό λουσάτα παιχνίδια, αλλά δεν έπρεπε να αγγίξω τίποτα. Μόνο να βλέπω. Παντρειές μου ήθελες…» σκεφτόμουνα, “να τώρα!”.Της το χρέωνα ο γελοίος. Μα κι αν μπήκα στον πειρασμό κι αν εξόκειλα καμιά φορά, της το ομολόγησα. Δεν μπορώ να κρατάω μυστικά απ’ τη γυναίκα μου. Με πνίγουν. Τι να κάνω; Της τα λέω όλα. Εξάλλου, άνδρας είμαι, δεν είχα κανένα ελαφρυντικό; Όχι, δεν είχα κανένα ελαφρυντικό. Το άκουγα στην παγερή σιωπή της. Το έβλεπα σ’ αυτό το παγερό πράσινο στο βλέμμα της.Ήμουν ένα πατριαρχικός τύπος που βασανιζόταν απ’ την ίδια του την πατριαρχικότητα. Έτσι ήμουν τότε. Βουλιάζαμε. Απομακρυνόμασταν και δεν το ομολογούσαμε, για να μην απομακρυνθούμε ακόμα περισσότερο. Το κλαμπ έκλεινε κατά τις τρεις. Δεν μπορούσα να πάω να κοιμηθώ, έπρεπε να σβήσω μηχανές. Πήγαινα με τους μουσικούς για καμιά μακαρονάδα, κανένα ποτό και γυρνούσα σπίτι ξημερώματα.Αργούσα, κι εσύ μωρό μου, έπαιρνες τηλέφωνο τα στέκια. Σε είχαν μάθει πια όλα τα μπαρ. “Όχι, κυρία Σαββοπούλου, δε φάνηκε απόψε κύριος Διονύσης”. Ξυπνούσα το απομεσήμερο. Εσύ μαγείρευες και περίμενες τα παιδιά να γυρίσουν από το σχολείο, και εγώ κλεινόμουν στο γραφείο με τα ακουστικά και όλο κάτι έγραφα, ανίκανος να μπω στη θέση σου έστω για λίγο. Ήσουν νέα, ήσουν μόνη. Τα βράδια που δεν δούλευα καθόμασταν όλοι να φάμε, αμίλητοι. Υπήρχε μια βουβή ένταση στο σπίτι, ύστερα τα παιδιά κοιμόντουσαν, κι εμείς πέφταμε στο κρεβάτι και αγκαλιαζόμασταν σαν ναυαγοί, σαν δύο πλάσματα που γυρεύουν τη σωτηρία τους το ένα μέσα στο άλλο.Όσο να’ ναι, πάντα βοηθάει αυτό. Σιγά μη βοηθάει. Μας ξεφύτρωσε ένας τζιτζιφιόγκος κάποια στιγμή. Που σ’ έχανα, που σ’ έβρισκα πότε με τον τζιτζιτζοφιογκο στο τηλέφωνο, πότε «πήγαμε μια βόλτα», πότε «να τον καλέσουμε στο σπίτι μας, Διονύση μου, γιατί χωρίζει κι είναι πολύ μόνος». Όλο κάτι τέτοια.Ένα απόγευμα που ανεβήκαμε στην Κηφισιά κι πέσαμε πάνω του, τον προσπέρασες στην ψύχρα, χωρίς καν να τον χαιρετήσεις. Κι εκείνος το ίδιο. Κοκκίνισε κιόλας. Έσκυψε το κεφάλι του. Μούγγα κι οι δυο σας.-Έγινε κάτι; σε ρώτησα.– Όχι.-Και γιατί δεν τον χαιρέτησες;-Δεν τον είδα (!)-Συνέβη κάτι μεταξύ σας;-Δεν τον είδα, σου λέω!Δεν την ξαναρώτησα. Ύστερα μέλι-γάλα. Κι όταν πήραμε και το σπίτι στο Πήλιο κι εσύ ανέλαβες να το φτιάξεις, ήσουν μες στην τρελή χαρά. Ποτέ δεν σε είδα τόσο ευτυχισμένη ρε Ασπουλα. Τέλειο το είχες φτιάξει. Ήταν το πρώτο δικό μας σπίτι. Στην Αθήνα, ακόμα στο ενοίκιο ήμασταν. Αλλά χρόνια μετά, στα Τραπεζάκια έξω, τι μας βρήκε πάλι;Εν τω μεταξύ, τα Τραπεζάκια πούλησαν εκατό χιλιάδες αντίτυπα μέσα στην πρώτη βδομάδα και συνέχιζαν. Γκραν σουξέ! Μήπως καβάλησα κανένα καλάμι και σ’ άφησα πίσω; Ένιωσες σαν να σ’ έφτυνα πάλι; Σιωπούσες. Καθόσουν αμίλητη και ρεμβαστική. Σε ρώτησα:-Τι τρέχει;-ΤίποταΣιωπή…Εγώ γνώρισα μια κοπέλα απ’ τη δουλειά. Ωραία, χαρούμενη και με ταλέντο. Η κουβέντα μαζί της ήταν απόλαυση. Βγαίναμε και οι τρεις μας αλλά εσύ πάντα δυσφορούσες. Κι από που ξεφύτρωσε εκείνος ο φουσκωτός που μας κουβάλησες στην παρέα ένα βράδυ; Κάθε τρεις και λίγο «να πάρουμε μαζί μας και τον Μπόμπ, είναι πολύ καλός για παρέα». Μια άλλη φορά σ’ ένα συνέδριο που ήμουν κοτζάμ ομιλητής, μου’ρθες καθυστερημένη:-Άργησα; Τελειώσατε; Βρήκα τον Μπόμπ στο δρόμο και τσιμπήσαμε κάτι έξω.Ασορτί με τον άνεμο της Αλλαγής, η Ασπούλα! Επιστρατεύτηκαν κι όλες οι φιλενάδες. Μαζευόσασταν και «Ψου, ψου, ψου» για τον Μπόμπο και «κακακα» τα γέλια. Με παίρνανε τηλέφωνο όλες μαζί: «Είπε η Ασπα δεν θα’ρθουμε στο πρώτο μέρος της παράστασης που το είχαμε πρόγραμμα, θα’ ρθουμε στο διάλειμμα για το δεύτερο μέρος». Πάει όμως το διάλειμμα, πάει και το δεύτερο μέρος, τελείωσε κι η παράσταση, κι ούτε Άσπα, ούτε κολλητές. Μου τηλεφωνήσατε να έρθω να σας βρω κατευθείαν στον «Ηριδανό». Ήρθα και σας βλέπω γύρω γύρω από τον Μπόμπο, εκείνος καμαρωτός κι αγέρωχος κι εσείς όλο χαριτωμενιές πια.Εγκατέστησα τότε και εγώ στις καθημερινές συναναστροφές μας την χαρούμενη και ομιλητική συνάδελφο, που ήταν σοβαρή γυναίκα και μ’ άρεζε. Ήμαστε πάτσι. Ναι, αλλά ήμασταν με τα καλά μας; Η λες να μας τρέλανε και τους δυο μας στο ΠΑΣΟΚ; Από ποιά τρύπα θέλαμε να βγούμε; Από τι ήμασταν απόκληροι; Θέλησα να τα συζητήσουμε όλα αυτά. Τι μας συμβαίνει;«Τίποτα», μου απάντησες. Σιωπή πάλι. Αυτή βουβαμάρα σου μου την έσπαγε τελείως ρε Άσπα. Καλά σε έλεγε «Μουγκοθόδωρο» η αδερφή σου όταν ήσασταν μικρές. Είμαι άνθρωπος του μπλα-μπλά. Άνθρωπος της αφήγησης, της εξομολόγησης. Ο μακαρίτης ο Ιωάννου έλεγε: « Η εξομολόγηση είναι μεγάλη παρηγοριά της ψυχής». Δεν την αντέχω τη σιωπή σου, μωρό μου. Δεν αντέχω πια να είσαι ολόκληρη ένα αίνιγμα.Έριξα μερικά ρούχα σε μία βαλίτσα και σε απαράτησα, κι εσένα και τα καλά σου και το σπίτι. Έπιασα δωμάτιο στο ξενοδοχείο. Πέρασαν μήνες. Άλλες παρέες έκανα εγώ, άλλες εσύ. Δε βλεπόμασταν. Μια φορά μόνο, που ήρθες ξαφνικά στο ξενοδοχείο και κάναμε έρωτα. Αλλά ήταν πολύ λυπημένο εκείνο το σμίξιμό μας, πουλάκι μου. Πολύ λυπημένο… Ύστερα πέρασαν πάλι μήνες.Και ξαφνικά ξυπνάω ένα πρωί και μου έλειπες φρικτά! Μου έλειπαν τα μάτια σου, μου έλειπε η φωνή σου. Ήσουν στο Πήλιο. Άρπαξα ένα ταξί μπροστά από την πλατεία και ήρθα κατευθείαν επάνω. Τα παιδιά ήταν στην κατασκήνωση του σχολείου τους, θυμάμαι. Τα είπαμε, τα ξομολογηθήκαμε, τρομάξαμε με τα ίδια μας τα λόγια, σπάσαμε ποτήρια, σπάσαμε πιάτα, ώσπου σπάσαμε κι εμείς οι ίδιοι, κι ανοίξαμε τις ψυχές μας επιτέλους μαζί με τις μελανιές τους.Και ύστερα, όπως απότομα τελειώνει καταιγίδα, και η θάλασσα, που τόση ώρα μαινόταν, βγάζει τώρα προβατάκια και ηρεμεί σιγά-σιγά, έτσι κι εμείς χαμηλώσαμε τα κεφαλάκια μας, και αμίλητοι και χαζούληδες πια γυρίσαμε στην Αθήνα.Κοντεύουν σαράντα χρόνια από τότε.Και συνεχίζουμε εν πλω, κοιτώντας πίσω τον αφρό ώσπου η ζωή να βασιλέψει, εγώ θα σ’ αγαπώ».Διονύσης Σαββόπουλος: Ο γαμος και τα παιδιάΟ Διονύσης Σαββόπουλος αναφέρεται και στη στιγμή που αποφάσισε ότι θα παντρευτεί την αγαπημένη του Άσπα. «(….) Και όπως όλοι παίρνουμε αποφάσεις μιας ζωής, μέσα σε μία νύχτα, έτσι κι εγώ μια νύχτα μέσα σ’ εκείνο το κελί, είπα στον εαυτό μου: ”Αφού μέσα σε αυτό τον ζόφο μπορείς και γράφεις τραγούδια, αυτή είναι η δουλειά σου. Γι’ αυτό είσαι φτιαγμένος και άσε τις απογοητεύσεις και τα ναυτικά φυλλάδια. Και αυτό το κορίτσι θα το παντρευτείς, γιατί το αγάπησες”. Έτσι έκανα και δεν το μετάνιωσα ποτέ! Ε, ίσως κάποιες φορές… Αλλά τις αποφάσεις μου δεν τις άλλαξα». Ο Διονύσης Σαββόπουλος σε άλλο σημείο αναφέρθηκε στον γάμο του και την απόφαση να ονομάσουν τον πρώτο τους γιο, Κορνήλιο.«(….) Ήρθα πολύ κοντά με την Άσπα. Την ήθελα. Παντρευτήκαμε στην Αθήνα στις 28 Οκτωβρίου – την μέρα του ΟΧΙ εμείς είπαμε το ΝΑΙ. Όλοι πηγαίνανε και παντρεύονταν τότε. Ήταν δύσκολοι καιροί, ήθελες να έχεις έναν άνθρωπο δίπλα σου. Γι’ αυτό μετά, στη μεταπολίτευση, πέφτανε βροχή τα διαζύγια. Έβλεπες τα παιδάκια στη Δεξαμενή το ένα Σαββατοκύριακο με τον έναν γονιό, το άλλο με τον άλλο. Πού να το φανταζόμασταν με την Άσπα ότι θα φτάναμε πενήντα εφτά χρόνια μαζί μέχρι σήμερα. Μικρά παιδιά ήμασταν. Ούτε είκοσι τριών δεν ήμουν ακόμη κι εκείνη δεκαεφτά. Παντρευτήκαμε και πετούσαμε », αφηγείται.«(…) Στις 27 Δεκεμβρίου γεννήθηκε το πρώτο μας παιδί, ο Κορνήλιος. Δεν το έβγαλα από το μυαλό μου το όνομα, που μου λέγανε: «Πώς το είπες έτσι το παιδί; Θα έχει προβλήματα στο σχολείο, θα τον κοροϊδεύουν». Κανένα πρόβλημα δεν είχε το παιδί. Του δώσαμε το όνομα του πεθερού μου. Ο πατέρας μου είχε δώσει ήδη το δικό του στο πρώτο εγγόνι από τον μεγάλο μου αδελφό.Κορνήλιος λοιπόν. Ωραίο όνομα, μικρασιατικό. Όλοι στο μαγαζί μου φέρνανε τα δωράκια τους για το παιδί. Όλοι μου δίνανε συγχαρητήρια- «να σου ζήσει το μωρό»-, ένιωθα περήφανος, είκοσι τεσσάρων ετών πατέρας ήμουν.Γιορτάσαμε την καλύτερη Πρωτοχρονιά μετά από τόσα έτη περιπετειώδους βίου. Πιάσαμε ένα δυαράκι απέναντι από το Ναυτικό Νοσοκομείο, στολίσαμε δέντρο με άστρο στην κορφή, μπήκε το ’69 και είχαμε επιτέλους φωλιά, κάποια χρήματα και αρκετή επιτυχία. Παίζαμε κάθε μέρα, Γενάρη, Φλεβάρη, Μάρτη, ώσπου φτάσαμε Κυριακή των Βαΐων και κάναμε διάλειμμα για την Μεγάλη Εβδομάδα.Ανεβήκαμε με την Άσπα και το μωρό στο αεροπλάνο και πετάξαμε στη Θεσσαλονίκη να δούμε τους δικούς μου, που είχα να τους δω τόσον καιρό. Μας δέχτηκαν με χαρές και πανηγύρια. Αισθανόμουν λίγο σαν άσωτος υιός που όμως επιστρέφει επιτυχημένος και άνετος. Κατάλαβα τους γονείς μου, κατάλαβα τους φόβους τους. Ούτε καν στη φυλακή δεν είχε τολμήσει να έρθει να με δει κανείς τους, γιατί μόλις με μπουντρούμιασε η Χούντα, κάλεσαν τον μεγάλο μου αδερφό στην Ασφάλεια στη Θεσσαλονίκη.Φοβήθηκαν όλοι τους μην μπλέξουν εξαιτίας μου, μην τον απολύσουν -τεχνικός στον ΟΤΕ ήταν ο αδερφός μου-και αποφάσισαν να κρατήσουν αποστάσεις από μένα. Μ’ αγαπούσαν οι καημένοι, πως δε μ’ αγαπούσαν, αλλά είχαν περάσει πολλά στη ζωή τους, όπως όλη εκείνη η γενιά. Κλείστηκαν, κι ύστερα πια δυσκολευόντουσαν να ανοίξουν. Μα τώρα έβλεπαν να έρχεται γελαστό το μωρό στην αγκαλιά του μικρότερου γιου τους και την μικρή μαμά νύφη στο πλάι του -δεκαεννιά χρονών ήταν η Άσπα-, δεν πίστευαν στα μάτια τους, γελούσαν οι συχωρεμένοι».Η αναφορά στον πρώτο του γιοΣε άλλο σημείο, ο σπουδαίος μουσικοσυνθέτης περιγράφει τα πρώτα συναισθήματα μετά τη γέννηση του πρώτου του παιδιού. «Έγινα πατέρας στα είκοσι τέσσερά μου. Μόλις είδα το νεογέννητο, ένιωσα έναν φόβο, μια απώθηση… Μια αποστροφή! Μια χαρά ήταν το μωράκι, εγώ ήμουν ο αλλόκοτος, εγώ ήμουν ο ξένος. Στάθηκα απόμακρος για καιρό κι όταν μου το δίνανε στην αγκαλιά μου τους το έδινα πίσω σχεδόν αμέσως. Το φοβόμουν. Τι δουλειά είχα εγώ να γίνω πατέρας. Εγώ ήμουν τελείως απ’ αλλού. Άσχετος.Μια φορά γινόταν σεισμός, πετάχτηκα από τον ύπνο και μισοκοιμισμένος, υπνοβατώντας σχεδόν, μπήκα στο δωμάτιο του παιδιού και το σκέπασα με το σώμα μου. Τριών, τεσσάρων χρονών θα ήταν. Έπεσα πάνω του να το καλύψω ασυνείδητα. Εντελώς από ένστικτο. Δηλαδή, υπάρχει πατρικό φίλτρο, που λένε. Δηλαδή, το διαθέτω κι εγώ! Η Άσπα με κοίταξε με βλέμμα ικανοποίησης, επιδοκιμάζοντάς με, όχι σαν άνδρα της αυτή τη φορά, όχι σαν καλλιτέχνη, αλλά σαν αυτόν που φροντίζει και προστατεύει το “προϊόν” της.Ναι αλλά δεν ανέχομαι τους θορύβους. Ο θόρυβος με τρελαίνει. Μια φορά θύμωσα που έκανε φασαρία το παιδί στην αυλή και δεν με άφηνε να δουλέψω. Φώναξα να μου φέρει το ποδηλατάκι του επάνω και το πήρα και το πέταξα με λύσσα κάτω στην αυλή. Ύστερα του ζήτησα να το ξαναφέρει πάνω κι εγώ το ξαναπέταξα κάτω αφρίζοντας. Ίδιος ο σατανάς.Το παιδί είχε βουβαθεί. Με κοίταζε με τα μάτια ορθάνοιχτα και τρομαγμένα. Το μετάνιωσα βέβαια. Μικρό παιδάκι ήταν. Του είπα: “Συγγνώμη παιδί μου, θα το φτιάξουμε το ποδηλατάκι, μη στεναχωριέσαι”. Με κοίταζε σαν να μην καταλάβαινε τι σόι πλάσμα ήταν ο μπαμπάς του. Τέτοια καφρίλα δεν την ξανάκανα. Αλλά τι να το κάνεις; Μ’ αυτά και μ’ αυτά το κακό είχε γίνει.Χρόνια μετά, όταν τελείωσε τις σπουδές του, πήγαμε να φάμε οι δυο μας στο «Ιντεάλ», στην Πανεπιστημίου, να τα πούμε λιγάκι. Του είπα:-Συγχώρεσε με γιε μου, σε παρακαλώ, για τότε που ήσουν μικρός, και σε χτύπησα ή σε πρόσβαλλα με τα λόγια μου.-Ναι, αλλά δεν ξέρω αν μπορώ… Είπε κι έστριψε αλλού το βλέμμα του λυπημένα. {…} Στα χρόνια μου μας έδερναν οι γονείς μας. Και δεν μας έδερναν μόνο οι γονείς, αλλά και οι δάσκαλοι και οι δασκάλες. Μας τραβούσαν τα αυτιά να μας τα ξεριζώσουν, φώναζαν μες στο αυτί μας, μας χτυπούσαν με τη βέργα. Μια απαίσια δασκάλα, η κυρία Κατίνα, που την είχαμε στη Γ’ Δημοτικού και μας είχε ταράξει στις μπάτσες, είχε αρπάξει μια φορά έναν δόλιο συμμαθητή μας από τον σβέρκο και του κοπανούσε το κεφάλι ξανά και ξανά στον μαυροπίνακα. Θρίλερ. Είχε παγώσει όλη η τάξη.Έχω φάει εγώ μια ανάποδη από τον μπαμπά μου, που αιμορραγούσε απ’ τη μύτη μισή ώρα. Άδικα τελείως. Εγώ αθώος ήμουν. Εκείνος νόμιζε αλλ’ αντ’ άλλων. {…}Μας έδερναν οι μεγάλοι, ήταν αποδεκτό, συνηθισμένο. «Το ξύλο βγήκε από τον Παράδεισο», λέγανε. Παιδί εκείνης της εποχής είμαι κι εγώ. Αλλά δεν ξέρω αν φταίει αυτό ή κάποιο κρυφό μέρος μέσα μου».