Τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος: Ο οίκος Γλύξμπουργκ και η διαδοχή στον θρόνο

10:44 11/1/2023 - Πηγή: Star

Η ζωή και το έργο του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου / Βίντεο Ερτ«Έφυγε» από τη ζωή σε ηλικία 82 ετών ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος, πρώην βασιλιάς της Ελλάδας μέχρι το ελληνικό δημοψήφισμα του 1974. Τέως βασιλιάς: Η τελευταία του εμφάνιση και τα προβλήματα υγείαςΟ τέως

βασιλιάς Κωνσταντίνος γεννήθηκε στις 2 Ιουνίου 1940 στην Αθήνα. Γονείς του ήταν ο πρίγκιπας Παύλος της Ελλάδας, αδελφός και διάδοχος του βασιλιά της Ελλάδας Γεωργίου Β΄, και η πριγκίπισσα της Ελλάδας, του Αννοβέρου, της Μεγάλης Βρετανίας και της Ιρλανδίας, Φρειδερίκη.Θάνατος τέως βασιλιά: Η κυβέρνηση αποφασίζει για την κηδεία τουΉταν ένα από τα εκ πατρός μέλη της δυναστείας Γκλύξμπουργκ, μαζί με τη βασίλισσα Μαργαρίτα Β΄ της Δανίας, τον Χάραλντ Ε΄ της Νορβηγίας, τη Βασίλισσα Σοφία της Ισπανίας και τον βασιλιά Κάρολο Γ' του Ηνωμένου Βασιλείου.Ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνο με τον πρίγκιπα Φίλιππο το 1965 / Φωτογραφία αρχείου AP (Aristotle Saris)Τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος: Ο Οίκος του Γκλύξμπουργκ και η άνοδος στον θρόνοΟ Οίκος του Γκλύξμπουργκ είναι ένας δανογερμανικός κλάδος του Οίκου του Όλντενμπουργκ, μέλη του οποίου βασιλεύουν ή έχουν βασιλεύσει κατά καιρούς στη Δανία, τη Νορβηγία, την Ελλάδα και αρκετά βόρεια Γερμανικά κράτη.Η οικογένεια πήρε το όνομα της από τo Γκλύξμπουργκ (Glücksburg), μια μικρή παραλιακή πόλη στη νότια, γερμανική πλευρά του φιόρδ του Φλένσμπουργκ, που χωρίζει τη Γερμανία από τη Δανία, πίσω στο μακρινό 1460.Στην Ελλάδα, ο οίκος Γκλύξμπουργκ ήρθε το 1863, όταν ο Πρίγκιπας Γουλιέλμος της Δανίας με το όνομα Γεώργιος Α΄εκλέχτηκε Βασιλιάς των Ελλήνων, μετά από υπόδειξη των Μεγάλων Δυνάμεων της Ευρώπης. Ήταν νεώτερος γιος του Βασιλιά Χριστιανού Θ΄ της Δανίας.Στη φωτογραφία διακρίνονται: η πριγκίπισσα Maria de las Mercedes, κόμισσα της Βαρκελώνης - ο Έλληνας διάδοχος Κωνσταντίνος - ο Infante Juan, κόμης της Βαρκελώνης - ο Πρίγκιπας Χουάν Κάρλος - η Πριγκίπισσα Σοφία της Ελλάδας - ο Infanta Pilar της Ισπανίας - η Ινφάντα Μαργαρίτα της Ισπανίας - ο Πρίγκιπας Μιχαήλ της Ελλάδας. Σιγμιότυπο από την ετήσια λειτουργία της Πρωτοχρονιάς Te Deum στον Καθεδρικό Ναό της Αθήνας την 1η Ιανουαρίου 1962 στην Ελλάδα / Φωτογραφία αρχείου APΠώς ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος ανέλαβε βασιλικά καθήκονταΟ τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος ανέλαβε καθήκοντα βασιλιά της Ελλάδας σε ηλικία 24 ετών, στις 6 Μαρτίου 1964, όταν ο πατέρας του, ο βασιλιάς ΠαύλοςΛίγες ημέρες πριν, στις 20 Φεβρουαρίου 1964, ο βασιλιάς Παύλος, εξαιτίας της επιδείνωσης της υγείας του, εξέδωσε διάταγμα σύμφωνα με το οποίο μετέφερε τις εξουσίες του στο διάδοχο Κωνσταντίνο, ο οποίος γινόταν πλέον Αντιβασιλέας της Ελλάδας. Κατά τη διάρκεια της σύντομης αντιβασιλείας, ο Κωνσταντίνος περιορίστηκε στην υπογραφή διαταγμάτων και νομοθετημάτων, όπως ο διορισμός και η αποδοχή παραιτήσεων κυβερνητικών μελών.Μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, αν και δημοφιλής, θεωρήθηκε νέος, άπειρος και ευρισκόμενος υπό την ισχυρή επιρροή της μητέρας του βασίλισσας Φρειδερίκης.Η πολιτική κατάσταση την περίοδο της βασιλείας του Κωνσταντίνου ήταν ιδιαίτερα πολωμένη μεταξύ του πρωθυπουργού και αρχηγού της Ενώσεως Κέντρου Γεωργίου Παπανδρέου και του αρχηγού της Ε.Ρ.Ε. Παναγιώτη Κανελλόπουλου, ο οποίος ουσιαστικά υποκαθιστούσε τον αυτοεξόριστο ιδρυτή του κόμματος Κωνσταντίνο Καραμανλή.Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος κράτησε τον τίτλο του έως το 1973, οπότε με δημοψήφισμα καταργήθηκε η μοναρχία και κηρύχθηκε έκπτωτη η δυναστεία.Τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος: Το πραξικόπημα της 21ης ΑπριλίουΤη νύχτα της 20ης προς 21η Απριλίου 1967 εκδηλώθηκε το στρατιωτικό πραξικόπημα. Η αναποφασιστικότητα του Κωνσταντίνου τη νύχτα του πραξικοπήματος αντικατοπτρίζεται στις τηλεφωνικές συνομιλίες του από τα θερινά Ανάκτορα του Τατοΐου, όπου διέμενε.Στις 2.30, ξύπνησε από το τηλεφώνημα του Αθανασίου Σπανίδη, απόστρατου ναυάρχου, ο οποίος βρισκόταν στο ναύσταθμο της Σαλαμίνας. Ο Σπανίδης, αφού ενημέρωσε τον Βασιλιά για τα γεγονότα, εισηγήθηκε απόπλου του στόλου για την Κρήτη και το σχηματισμό εκεί νόμιμης κυβέρνησης. Στη συνέχεια τηλεφώνησε στον Κωνσταντίνο ο υπουργός Δημοσίας Τάξεως, Γεώργιος Ράλλης, από το κέντρο Αμέσου Δράσεως της Χωροφυλακής, στο Μαρούσι. Και αυτός με τη σειρά του εισηγήθηκε να μετακινηθούν από την επαρχία νομιμόφρονες στρατιωτικές δυνάμεις κυρίως της αεροπορίας, όπου οι κινηματίες δεν είχαν ερείσματα, όσο υπήρχε ακόμη χρόνος. Και στις δύο περιπτώσεις ήταν κατηγορηματικά αντίθετος, θέλοντας να αποφύγει την αιματοχυσία και να μάθει τα κίνητρα των πραξικοπηματιών. Η απόφασή του έχει κατακριθεί καθώς έχει υποστηριχθεί ότι ενδεχόμενη άρνησή του να συναινέσει, θα δημιουργούσε σημαντικό πρόβλημα νομιμοποίησης στους Συνταγματάρχες.Τανκ σε κεντρικό δρόμο της Αθήνας την 21η Απριλίου 1967 / Φωτογραφία αρχείου APΈτσι, όταν στις 5.30 το πρωί δέχτηκε τους επικεφαλής, Γεώργιο Παπαδόπουλο, Στυλιανό Παττακό και Νικόλαο Μακαρέζο, οι συνομιλίες του ήταν διαπραγματευτικού χαρακτήρα και περιορίστηκαν στη σύνθεση της νέας δικτατορικής κυβέρνησης, γνωστής ως η Χούντα των Συνταγματαρχών.Ο Κωνσταντίνος, ακολούθησε τη συμβουλή του τρίτου συνομιλητή του, Σπύρου Μαρκεζίνη, αρχηγού ενός μικρού συντηρητικού κόμματος, να επιδιώξει τη συνδιαλλαγή μαζί τους. Ο ίδιος σε μεταγενέστερη συνέντευξή του ανέφερε ότι προσπάθησε να δηλώσει την αντίθεσή του προς αυτούς, όταν κατά τη φωτογράφιση της «επαναστατικής» κυβέρνησης, φωτογραφήθηκε μαζί τους σκυθρωπός, αντί για χαμογελαστός ως συνήθως. Κάτι που δεν πέτυχε, όπως παραδέχθηκε ο ίδιος χρόνια μετά.Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Β΄ ανάμεσα σε μέλη της δικτατορικής κυβέρνησης αμέσως μετά την ορκωμοσία του δεύτερου κλιμακίου στις 22 Απριλίου 1967. Διακρίνονται οι Παπαδόπουλος, Κόλλιας, Σπαντιδάκης, Μακαρέζος (πρώτη σειρά), Ζωιτάκης, Παττακός (δεύτερη σειρά) / Φωτογραφία αρχείου AP Καθ΄όλη τη διάρκεια της δικτατορίας υπήρχε συνέχεια επικοινωνία μεταξύ Συνταγματαρχών και Παλατιού. Ο χουντικός Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος Κοτσώνης υπήρξε ένας από τους πολλούς μεσολαβητές μεταξύ του τότε βασιλιά και της ηγεσίας της χούντας και μάλιστα ήταν εκείνος που διαβίβαζε τα προσωπικά μηνύματα του Παπαδόπουλου και δεχόταν τις απαντήσεις του Κωνσταντίνου.Η φυγή του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου στο εξωτερικόΣτις 13 Δεκεμβρίου ο βασιλιάς συνοδευόμενος από μέλη της οικογένειάς του και τον Πρωθυπουργό Κ. Κόλλια, αποπειράθηκε Αντικίνημα, το οποίο απέτυχε. Ο Κωνσταντίνος θέλοντας να αποφύγει την αιματοχυσία και την αποδιοργάνωση των Ενόπλων Δυνάμεων σε περίοδο κρίσης με την Τουρκία εγκατέλειψε την προσπάθεια και αναχώρησε, μαζί με όσους τον συνόδευαν, στη Ρώμη. Αμέσως μετά ο Παπαδόπουλος ανέλαβε Πρωθυπουργός, διορίζοντας το στρατηγό Γεώργιο Ζωιτάκη Αντιβασιλέα.Αφού εγκατέλειψε την Ελλάδα, ο Κωνσταντίνος θέλησε αρχικά να αποστασιοποιηθεί από τους συνταγματάρχες. Δήλωνε επανειλημμένως ότι πλαστογράφησαν την υπογραφή του και ότι τον εκβίαζαν απειλώντας τον για τη ζωή των μελών της οικογένειάς του. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η αρχική δυσφορία του Κωνσταντίνου προς τους πραξικοπηματίες, οφειλόταν στο γεγονός ότι εμπόδισαν την πραγματοποίηση άλλου πραξικοπήματος, σχεδιασμένου να εκτελεστεί από τους στρατηγούς και στο οποίο ο Κωνσταντίνος θα είχε μεγαλύτερο έλεγχο.Από την άλλη μεριά, εξακολούθησε να εισπράττει τη βασιλική επιχορήγηση έως το 1973, οπότε με δημοψήφισμα καταργήθηκε η μοναρχία.Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος με τη Μελίνα Μερκούρη σε επίδειξη μόδας του Christian Dior το 1966 / Φωτογραφία αρχείου EurokinissiΤο δημοψήφισμα του 1974 και η πτώση της μοναρχίαςΜέχρι το 1973 είχε αυξηθεί η αντίδραση του λαού προς το στρατιωτικό καθεστώς. Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Βραδυνή» ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δήλωνε ότι μόνη λύση είναι η επιστροφή του Κωνσταντίνου στην Ελλάδα, η ανάθεση σχηματισμού της κυβέρνησης σε πολιτικούς και προκήρυξη εκλογών. Την ίδια εποχή, τέλη Μαΐου, ανώτεροι αξιωματικοί τού κατά ένα μεγάλο μέρος φιλοβασιλικού Ελληνικού Ναυτικού οργάνωσαν το Κίνημα του Ναυτικού, στο οποίο δεν αναμείχθηκε ο Κωνσταντίνος. Ο Παπαδόπουλος εκδικούμενος προέβη στην ανακήρυξη της Ελλάδας σε «Προεδρική Δημοκρατία» την 1 Ιουνίου 1973, απόφαση που επιβεβαιώθηκε από ένα δημοψήφισμα τον Ιούλιο. Πριν το δημοψήφισμα εκδηλώθηκε μεγάλη εκστρατεία της δικτατορίας υπέρ του ΝΑΙ (εναντίον δηλαδή της μοναρχίας). Αυτό το δημοψήφισμα δεν αναγνωρίστηκε από κανένα πολιτικό κόμμα.Την 1η Ιουνίου 1973 έπαψε και τυπικά ο Κωνσταντίνος να είναι βασιλιάς της Ελλάδας. Οι πολιτικοί δεν αναγνώρισαν την αλλαγή του πολιτεύματος και δήλωσαν, με σύμφωνη γνώμη του Κωνσταντίνου, τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για τη μορφή του πολιτεύματος, όταν αποκατασταθεί η Δημοκρατία στην Ελλάδα.