Ζ. Στουφής: «Θέλω να φέρω τον αναγνώστη αντιμέτωπο με τη συνείδηση του»

11:04 28/6/2022 - Πηγή: Star

Ο Ζαχαρίας Στουφής ήταν υποψήφιος για το κρατικό βραβείο ποίησης το 2021 με τη συλλογή «Όταν ήμουν παιδί έσφαζαν τα ζώα μπροστά μου». Στο νέο του βιβλίο με τίτλο «Η Θεούσα» ψυχογραφεί χαρακτήρες που ενώ μοιάζουν με  ανθρώπους της διπλανής πόρτας κρύβουν μέσα τους τρομερά μυστικά. Πρόκειται για ένα πολυεπίπεδο και πολυφωνικό μυθιστόρημα που συνδυάζει φιλοσοφία και μυθοπλασία. Οι ήρωες του συγγραφέα σίγουρα προκαλούν ενδιαφέρον αφού δεν νιώθουν τύψεις, δεν τρομάζουν με  τις ακραίες πράξεις τους και δεν φοβούνται τον θάνατο. Αντίθετα τον προκαλούν και κινούνται δίχως συναισθήματα

ανάμεσα στο καλό και στο κακό.Ο Ζαχαρίας Στουφής μιλάει στη Γεωργία Χάρδα και ρίχνει φως στις ψυχές των πρωταγωνιστών του. Ο αναγνώστης καλείται να ερμηνεύσει τα παράδοξα του μυθιστορήματος και να διαπιστώσει από πρώτο χέρι την τραγικότητα των ηρώων του και συνάμα την εγκληματική τους συμπεριφορά.Μιλήστε μας για το νέο σας βιβλίο με τίτλο «Η Θεούσα», η σύλληψη της ιδέας θα μπορούσε να αποτελέσει και κινηματογραφικό σενάριο.Η σύλληψη αυτής της ιδέας έγινε πριν από 18 χρόνια, τότε γράφτηκε και το πρώτο σχεδίασμα και μπήκε στο συρτάρι, μα την όλη ιστορία δεν σταμάτησα ποτέ να την  δουλεύω μέσα στο μυαλό μου. Απαντώντας στο δεύτερο σκέλος της ερώτησης σας θα καταλάβετε γιατί χρειάστηκε τόσο καιρό να ολοκληρωθεί. Είναι απολύτως λογικό που σας θυμίζει κινηματογραφικό σενάριο, γιατί αυτή η ιδέα βασίζεται στο πιο διάσημο -θα έλεγα- θεατρικό έργο του κόσμου, το Οιδίπους Τύραννος. Η θεούσα λοιπόν δεν είναι παρά η δική μου προσπάθεια να μεταφέρω τη γνωστή τραγωδία του Σοφοκλή στην εποχή μας.Ο λόγος πού ένα τέτοιο εγχείρημα, χρειάστηκε τόσα πολλά χρόνια είναι επειδή η μεταφορά του στην εποχή μας, δεν αφορά μόνο τη γλώσσα και το σκηνικό τοπίο, αλλά μία τόσο μεγάλη, από κάθε άποψη κατασκευή, πρέπει να εκφραστεί με τα σύγχρονα ηθικά μέτρα και σταθμά. Οι τραγικοί ήρωες της Θεούσας πρέπει να είναι –και είναι- άνθρωποι του εικοστού πρώτου αιώνα και η ηθική τους στάση, απέναντι στα πράγματα να είναι –και είναι- της εποχής μας. Μπορεί κάποιος να διαβάσει το βιβλίο και να μην υποψιαστεί καν την αρχική προέλευση της δομής του, πάντως, οι περισσότεροι από τους αναγνώστες του που μίλησαν μαζί μου, μου έχουν σχολιάσει ότι θα μπορούσε άνετα να είναι το σενάριο μιας πολύ καλής ταινίας!Ζαχαρίας Στουφής: «Στη θεούσα δεν παρεμβαίνει η θεία δίκη ούτε η ανθρώπινη δικαιοσύνη, όλα είναι αφημένα στη συνείδησή και στην ηθική κρίση των ηρώων, όπως συμβαίνει και στην αρχαία τραγωδία»Οι πρωταγωνιστές σας έχουν μια μυστική ζωή. Πόσο δύσκολο είναι να διατηρήσει κάποιος μια ζωή τόσο καλά κρυμμένη;Καταρχήν να πω ότι η Αθήνα είναι μία πόλη, που μπορεί κάποιος εύκολα να έχει και δυο και τρεις αν θέλει, διαφορετικές ζωές. Η πόλη σαν πόλη σε καλύπτει άνετα, από κει και πέρα εσύ τι θέλεις να κάνεις. Ναι λοιπόν, αν κάποιος είναι προσεκτικός μπορεί και να μην αποκαλυφθεί πότε η μυστική ζωή του, όμως στην περίπτωση που έχουμε να κάνουμε με εγκληματικές ενέργειες –ανθρωποκτονίες- εκτός από την πίεση που ασκούν οι έρευνες της αστυνομίας, είναι και η συνείδηση, που προδίδει σχεδόν πάντα τη Μυστική δράση ενός ατόμου. Αυτό που η αστυνομία ονομάζει μοιραίο λάθος, δεν είναι παρά η συνείδηση του εγκληματία που ζητά τη λύτρωση του.Πάντως τα πιο δύσκολα μυστικά είναι αυτά που οι άνθρωποι κουβαλάνε μία ζωή εν άγνοιά τους. Π.χ. τι γίνεται στην περίπτωση που μία νεαρή κοπέλα και ένας ώριμος άντρας, που έχει τα δίπλα της χρόνια ερωτεύονται τρελά χωρίς να γνωρίζουν ότι στην πραγματικότητα είναι πατέρας και κόρη; Αυτοί ονομάζονται τραγικοί ήρωες που στην περίπτωση της Θεούσας, εκτός από ασυνείδητη έχουν και συνειδητή δράση. Στη θεούσα δεν παρεμβαίνει η θεία δίκη ούτε η ανθρώπινη δικαιοσύνη, όλα είναι αφημένα στη συνείδησή και στην ηθική κρίση των ηρώων, όπως συμβαίνει και στην αρχαία τραγωδία.«Η Θεούσα» είναι ένα σκληρό βιβλίο. Υπάρχει κάποια σκηνή που σας δυσκόλεψε συναισθηματικά να τη γράψετε;Αρκετές φορές γράφοντας αυτό το βιβλίο, βρέθηκα συναισθηματικά σε δύσκολη θέση. Το μεγαλύτερο συναισθηματικό δίλημμα, ήταν η ίδια η κυκλοφορία αυτού του βιβλίου, γιατί είναι όντως, πολύ σκληρό από κάθε άποψη, τελικά η θεούσα κυκλοφόρησε. Την πρώτη μέρα που την πήρα στα χέρια μου, κάθισα και διάβασα, τρόμαξα, όχι τόσο με το βιβλίο, μα με τον ίδιο τον εαυτό μου. Μπορεί να ακούγεται περίεργο μα είναι αλήθεια, η Διώνη Δημητριάδου έγραψε ότι «είναι ένα βιβλίο που σε φέρνει στα αναγνωστικά σου όρια». Αλήθεια είναι αυτό και αρκετοί αναγνώστες μου το έχουν επιβεβαιώσει. Τελικά όμως, για να είμαι απολύτως ειλικρινής, αυτό ακριβώς ήθελα να κάνω, να βγάλω τον αναγνώστη από τη βολή του, να τον ταράξω, φέρνοντάς τον αντιμέτωπο με την ίδια του τη συνείδηση, με την ίδια την ηθική στάση της ζωής του. Μην ξεχνάμε πως η θεούσα είναι μία τραγωδία και όχι ένα γλυκανάλατο μελόδραμα.Στα μυθιστορήματα και στα δοκίμια σας καταπιάνεστε με τον θάνατο, είναι ένα θέμα που οι άνθρωποι αποφεύγουν να κοιτάζουν κατάματα. Είναι ο φόβος τους που προκαλεί αυτή την αντίδραση; Πράγματι οι άνθρωποι δεν θέλουν τον θάνατο και αποφεύγουν κάθε κουβέντα για αυτόν. Ο θάνατος στην εποχή μας είναι ταμπού, εγώ Λοιπόν που γράφω σχετικά με το θάνατο νιώθω σαν πορνογράφος στο Μεσαίωνα ένα πράγμα. Πολύ σωστά το λέτε λοιπόν είναι ο φόβος που τους προκαλεί αυτή την αντίδραση, ο φόβος του δικού τους θανάτου. Αυτός ο φόβος όμως, δεν είναι και τόσο πραγματικός, θέλω να πω πως μέχρι τον προηγούμενο αιώνα, τη σχέση του ανθρώπου με το θάνατο του, τον καθόριζαν οι θρησκείες, σήμερα στο δυτικό κόσμο, τη σχέση του ανθρώπου με το θάνατό του τον καθορίζει ο καταναλωτισμός. Ο νεκρός δεν καταναλώνει και δεν είναι σέξι, οπότε βγαίνει εκτός. Πάντως να ξέρετε πως, η στάση μας απέναντι στον θάνατο μας, είναι ένα βαθιά πολιτικό ζήτημα. Δεν είναι τυχαίο ότι σε αυτούς τους περίεργους -από κάθε άποψη- καιρούς, έχουν απομακρύνει τον άνθρωπο τόσο πολύ από τον θάνατο του. Έναν άνθρωπο που δεν ξέρει το Πως, το Που και το Πότε θέλει να πεθάνει, μπορείς πραγματικά να τον κάνεις ότι θέλεις, γιατί είναι ένας άνθρωπος που δεν ξέρει το πώς, το που, και το γιατί θέλει να ζήσει.Το θέμα της αιμομιξίας που διαπραγματεύεστε στη Θεούσα είναι παρόν και στην προηγούμενη νουβέλα σας, στον «Τάφο του Διαόλου». Τι σας έκανε να επανέλθετε σε αυτό το θέμα;Ούτε η αιμομιξία είναι το θέμα, ούτε επανήλθα ποτέ, και θα εξηγηθώ. Μία βασική συνθήκη της τραγωδίας, είναι η παράβαση του κύκλου του αίματος. Αυτό είναι κάτι που συμβαίνει ανάμεσα σε συγγενείς πρώτου βαθμού και μπορεί να γίνει με δύο τρόπους. Ο ένας τρόπος είναι η αιμομιξία -όπως σωστά παρατηρήσατε και εσείς- και ο άλλος τρόπος είναι η αιμοκτονία (πατροκτονία, παιδοκτονία, μητροκτονία, αδελφοκτονία). Αν η παράβαση του κύκλου του αίματος γίνει ασυνείδητα από το θύτη, τότε πρόκειται για τραγωδία, αν όμως η παράβαση του κύκλου του αίματος, γίνει συνειδητά από το θύτη, τότε έχουμε εγκληματική πράξη. Εκτός και αν σε περίπτωση αιμομιξίας, το θύμα είναι ενήλικο και συγκαταθέτει σε όλο αυτό, τότε είναι μόνο ζήτημα ηθικής.Στο βιβλίο μου Η θεούσα, ο κύκλος του αίματος παραβιάζεται και με τους δύο τρόπους, με αιμομιξία και με αιμοκτονία. Σε κάθε περίπτωση Αυτό συμβαίνει και συνειδητά και ασυνείδητα, δηλαδή οι ήρωες του βιβλίου αυτού, είναι τραγικοί ήρωες και εγκληματίες ταυτόχρονα. Αν κάπου τελικά επιστρέφω στο προηγούμενο βιβλίο μου δεν είναι αυτή καθεαυτή η αιμομιξία, αλλά το γεγονός ότι αυτή γίνεται συνειδητά από το «θύτη» με τη συγκατάθεσή του «θύματος».Κατά πόσο μας σημαδεύουν τα όσα συμβαίνουν στην παιδική ηλικία;Αυτό νομίζω το είπε ο Φρόιντ και είναι κάτι που η ψυχολογία του υποστηρίζει ακόμα, λένε πως ο ανθρώπινος χαρακτήρας, διαμορφώνεται στα πρώτα 5 χρόνια της ζωής του (αν δε κάνω λάθος). Δεν έχω λόγο να το αμφισβητήσω, απλά στη δική μου περίπτωση δεν το πιστεύω αυτό. Αυτά που με σημάδεψαν και με καθόρισαν στη ζωή μου, συνέβησαν όταν ήμουν ενήλικας, ήταν δικά μου «λάθη» από δικές μου «επιλογές» που αφορούσαν τη δική μου ζωή. Εκεί οφείλονται και οι όποιες δικές μου «επιτυχίες». Θα ήταν γελοίο να πηγαίνω σε ψυχολόγο επειδή πριν 45 χρόνια οι γονείς μου κάτι δεν έκαναν καλά. Ότι πέρασε, πάει πέρασε, μαθαίνουμε από αυτά που ζήσαμε, κρατάμε τα καλά στοιχεία και πάμε παρακάτω. Η ζωή είναι πολύ μικρή για να την τρώμε σε ένα αμείλικτο παρελθόν, όταν το μέλλον είναι τόσο αβέβαιο και το παρόν τόσο πολύ απαιτητικό. Αυτά βέβαια τα λέω εγώ, που μεγάλωσα σε μία φυσιολογική οικογένεια, γεμάτη αγάπη και φροντίδα και όλη μου η ζωή έχει κυλήσει αρμονικά, με υγεία και πολλή αγάπη.Αν η ερώτησή σας όμως, αφορά στο προηγούμενο βιβλίο μου, Ο τάφος του διαόλου, που εκεί περιγράφω ένα μεγάλο μέρος της παιδικής μου ηλικίας, με τους θρύλους και τις ιστορίες που ακούγαμε στο χωριό, όχι δεν θα έλεγα ότι αυτά με σημάδεψαν. Θα έλεγα απλά ότι πρόλαβα την εποχή, που η τραγωδία διδάσκονταν στα παιδιά, από τους λαϊκούς θρύλους και τις παραδόσεις.Ζαχαρίας Στουφής: «Οι περισσότεροι περνάμε πάνω από αυτή τη γη και δεν αφήνουμε κανένα ίχνος της ύπαρξης μας, αυτόν τον φόβο της ανυπαρξίας τον κάνουμε καριέρα, τον κάνουμε παιδιά, τον κάνουμε τέχνη, τον κάνουμε λάθη»Ποια είναι η κινητήρια δύναμη που σας κάνει να δημιουργείτε;Ο φόβος!(Ο φόβος του έρωτα και του θανάτου, που είναι η ίδια η ζωή μας. O φόβος του αγνώστου, δεν ξέρουμε τίποτα για τον έρωτα και το θάνατο, είναι χαοτικά φαινόμενα είναι η διευρυμένη μορφή της ύπαρξης και του είναι, δεν ξέρουμε τίποτα για το μέλλον μας και αυτό μας φοβίζει, δεν ξέρουμε τίποτα για το παρόν μας και αυτό μας φοβίζει. Υπάρχουν πολύ σημαντικά πράγματα που αγνοούμε για το παρελθόν μας και αυτό μας φοβίζει ακόμα περισσότερο. Οι περισσότεροι περνάμε πάνω από αυτή τη γη και δεν αφήνουμε κανένα ίχνος της ύπαρξής μας, αυτόν το φόβο της ανυπαρξίας τον κάνουμε καριέρα, τον κάνουμε παιδιά, τον κάνουμε τέχνη, τον κάνουμε λάθη).Ποια τα επόμενα σχέδια σας;Μέχρι το τέλος του 2022 θα κυκλοφορήσει ένα βιβλίο (τιμητικό αφιέρωμα) που ετοιμάζεται για το σύνολο του έργου μου. Από ότι μου είπαν οι συντελεστές του, αυτό το αφιέρωμα θα είναι συλλογικό έργο περίπου 15 συγγραφέων. Το περιμένω με αγωνία. Παράλληλα μαζεύω όλα τα ποιήματά μου, προκειμένου να τα συγκεντρώσω και να μπουν σε μία σειρά. Πρόκειται για 11 ποιητικές συλλογές που έχουν εκδοθεί από το 1996 μέχρι σήμερα, οι περισσότερες εκτός εμπορίου, συν τρεις συλλογές που παραμένουν ανέκδοτες. Σήμερα δεν υπάρχει τίποτα, πουθενά διαθέσιμο από το ποιητικό μου έργο, εκτός Ίσως, από την τελευταία ποιητική συλλογή, Όταν ήμουν παιδί έσφαζαν τα ζώα μπροστά μου, που ήταν υποψήφια για το Κρατικό βραβείο ποίησης το 2021. Σε μια εποχή που οι εκδότες αποφεύγουν παντοιοτρόπως την ποίηση, επιθυμώ πολύ να κάνω μία συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων μου.Το νέο μυθιστόρημα του Ζαχαρία Στουφή κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΑΩ και το έργο εξωφύλλου είναι της Μαργαρίτας Βασιλάκου.Λίγα λόγια για τον συγγραφέα:Ο Ζαχαρίας Στουφής  γεννήθηκε το 1974 στη Ζάκυνθο. Σαν προέκταση του συγγραφικού του έργου, αναζητεί τον θάνατο στη λαογραφία, τη φιλολογία, την ιστορία και την σύγχρονη κοινωνία του νησιού του. Έχει στήσει θεατρικές παραστάσεις και performance που βασίστηκαν στο έργο του, ενώ κείμενά του, έχουν δραματοποιηθεί και από άλλους καλλιτέχνες. Από το 1995 που εμφανίσθηκε στα γράμματα, ζει και εργάζεται στην Αττική και έχουν εκδοθεί έως τώρα, είκοσι βιβλία του. Η τελευταία του ποιητική συλλογή, Όταν ήμουν παιδί έσφαζαν τα ζώα μπροστά μου, ήταν υποψήφια το 2021, για το κρατικό βραβείο ποίησης.ΠΟΙΗΣΗ•Τρένο 1996, • Ο πόνος οι ηδονές  κι ο φόβος των ανθρώπων 1997, • Ονειροπληξία 2001, • Νιρβάνα 2003, • Χαωδία 2005, • Νεκρώσιμα 2006, • Μυστικό νεκροταφείο 2008. • Γράμματα σε νεκρό ποιητή 2009. • Ονειροπληξία, τριλογία 2012 (συγκεντρωτική έκδοση των: Ονειροπληξία, Χαωδία και Νεκρώσιμα). • Η ταξιθέτρια του χάους, 2014. • Στην Έρημο της Μνήμης 2014, • Όταν ήμουν παιδί έσφαζαν τα ζώα μπροστά μου, 2020.ΠΕΖΟ• Μαρμαρού, η γυναίκα βρικόλακας, (λαϊκός θρύλος) 2014 • The Party, (διήγημα) 2015 • Ο τάφος του διαόλου, (νουβέλα) 2019 • Η θεούσα (μυθιστόρημα) 2022.ΘΑΝΑΤΟΛΟΓΙΑ• Τα σύγχρονα επιτύμβια επιγράμματα της Ζακύνθου, 2009. • Σήματα θανάτου πίστης και μνήμης στους δρόμους της Ζακύνθου, 2010. • Τα Ζακυνθινά μοιρολόγια και οι μεταλλάξεις του θρηνητικού λόγου στο χρόνο, 2013. • Το Αγγλικό Νεκροταφείο της Ζακύνθου, 2013. • Γνώση και Απόγνωση, συνταγές αυτοκτονίας, 2014, Β΄ Έκδοση 2017. • Αναζητώντας τον θάνατο, 2016.  (22 αρθογραφίες του Ζ. Στουφή με 22 φωτογραφίες του Δ. Θεοδόση).ΘΕΑΤΡΟΑπό τον ίδιο και άλλους καλλιτέχνες του θεάτρου έχουν δραματοποιηθεί τα βιβλία του: • ΜΑΡΜΑΡΟΥ, η γυναίκα βρικόλακας από την ορεινή Ζάκυνθο, θέατρο. • Η ΤΑΞΙΘΕΤΡΙΑ ΤΟΥ ΧΑΟΥΣ, θέατρο. • ΣΤΗΝ ΈΡΗΜΟ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ, performance. • ΜΥΣΤΙΚΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ, performance. • ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΓΝΩΣΗ συνταγές αυτοκτονίας, Stand Up Comedy.• Ποιήματα, άρθρα και μελέτες του , έχουν δημοσιευθεί κατά καιρούς στα περιοδικά, Τετράμηνα, Περίπλους, Επτανησιακά Φύλλα, Ίαμβος, Ραπόρτο, Πνοές Λόγου και Τέχνης, Ένεκεν, Ο Φαρφουλάς, Δήμος και Πολιτεία, Παρέμβαση, Εμβόλιμον, Ο Σίσυφος, Φρέαρ, το Κοράλλι, Θράκα, Οδός Πανος, Καρυοθράυστις, Νέο επίπεδο, καθώς και σε πολλά ηλεκτρονικά περιοδικά και ιστολόγια σχετικά με την ποίηση.  Από το 2006 ποιήματά του έχουν συμπεριληφθεί σε δύο ποιητικές ανθολογίες, τρία θεματικά ανθολόγια ποίησης και  σε  ανθολογήσεις των περιοδικών Ο Σίσυφος, Οδός Πανός και Καρυοθράυστις.