Oι ηλίθιοι είναι ανίκητοι

04:01 21/5/2013 - Πηγή: 24wro

«Δύο πράγματα είναι ατελείωτα: το σύμπαν και η βλακεία του ανθρώπου, όμως για το σύμπαν δεν είμαι ακόμα σίγουρος». Αυτή η φράση, που αποδίδεται στον Άλμπερτ Αϊνστάιν, εκφράζει μια…

πανάρχαια ιδέα. Άλλωστε ο πρώτος βλάκας της ιστορίας δεν ήταν άλλος από τον Αδάμ, που έχασε τον Παράδεισο, για να φάει ένα φρούτο.
Τι είναι η βλακεία;

Τα αίτιά της είναι βιολογικά ή μήπως έχει να κάνει μόνο με το επίπεδο μόρφωσης; Υπάρχει άνθρωπος παντελώς ηλίθιος ή «βλάκας είναι όποιος παριστάνει το βλάκα», όπως έλεγε

η μητέρα του Forest Gump στο ομώνυμο έργο; Από άποψη ανατομίας, δεν είναι όλοι οι εγκέφαλοι ίδιοι. Ο γυναικείος εγκέφαλος είναι πιο ελαφρύς από τον αντρικό, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι γυναίκες είναι λιγότερο έξυπνες από τους άντρες.

Οι νευρολόγοι συμφωνούν ότι η εξυπνάδα (ή η βλακεία) εξαρτάται από βιολογικούς παράγοντες. Επηρεάζεται όμως κι από χιλιάδες άλλες μεταβλητές, όπως τα ερεθίσματα που δεχόμαστε στα πρώτα χρόνια της ζωής μας, τη στοργή των γονιών μας, τη διατροφή, το χιούμορ. Είναι δύσκολο να προσδιοριστούν αυτές οι μεταβλητές, κι ακόμα περισσότερο να οριστεί το ποσοστό με το οποίο καθεμιά τους συνδράμει στην ευφυΐα.

Κι όμως, υπάρχουν άνθρωποι που ισχυρίζονται ότι μπορούν αμέσως να διακρίνουν τη βλακεία στο πρόσωπο κάποιου, να αναγνωρίσουν τη λεγόμενη «βλακόφατσα». Στην πραγματικότητα, βλακόφατσα είναι το αποτέλεσμα ενός άτυχου συνδυασμού εξωτερικών σωματικών χαρακτηριστικών, τα οποία υποσυνείδητα ερμηνεύουμε ως μειωμένη νοημοσύνη.

Τι εννοούμε όμως με τη λέξη «βλακεία»; Η έννοια, αν και είναι ενστικτωδώς γνωστή σε όλους, μοιάζει να ξεφεύγει από οποιονδήποτε θεωρητικό ορισμό. Δεν είναι απλώς το αντίθετο της εξυπνάδας, γιατί υπάρχουν έξυπνοι άνθρωποι που, κάποιες φορές, συμπεριφέρονται σαν βλάκες.
Ο μοναδικός που κατάφερε να δώσει έναν πειστικό ορισμό στη βλακεία ήταν, το 1988, ο ιστορικός και οικονομολόγος Κάρλο Τσιπόλα : «Βλάκας είναι αυτός που προκαλεί ζημιά σε κάποιον άλλο αλλά παράλληλα δεν πετυχαίνει κάποιο πλεονέκτημα για τον εαυτό του ή ακόμα και υφίσταται ζημιά και ο ίδιος..»

«Η ζωή μας είναι γεμάτη απώλειες χρήματος, χρόνου, ενέργειας, ησυχίας και καλής διάθεσης, λόγω των απίθανων πράξεων κάποιου παράλογου πλάσματος που μας τυχαίνει τις πιο απρόσμενες στιγμές και ζημιώνει, ακυρώνει και δυσκολεύει τη ζωή μας, χωρίς να έχει απολύτως τίποτα να κερδίσει από τις πράξεις του», γράφει ο Τσιπόλα. Ένα πράγμα είναι λοιπόν ξεκάθαρο: η βλακεία έχει μια ευκρινή κλίση να μεταφράζεται σε πράξεις, και αυτό την καθιστά επικίνδυνη.

Η βλακεία έχει τρία χαρακτηριστικά.

Σαν τα διαμάντια

Η βλακεία είναι ασυναίσθητη και υποτροπιάζει. «Ο κίνδυνος της βλακείας προέρχεται από τον βλάκα που δεν ξέρει ότι είναι βλάκας», εξηγεί ο Τσιπόλα. «Αυτό δίνει μεγαλύτερη δύναμη και αποτελεσματικότητα στην καταστρεπτική δράση της». Ο βλάκας δε γνωρίζει τα όριά του, παραμένει προσκολλημένος στις πεποιθήσεις του και δεν ξέρει πώς να αλλάξει, με αποτέλεσμα να επαναλαμβάνει επ’ άπειρον τα ίδια λάθη.
Σε κλινικό επίπεδο, η βλακεία είναι η χειρότερη ασθένεια, γιατί είναι αθεράπευτη. Ο βλάκας έχει την τάση να επαναλαμβάνει πάντα την ίδια συμπεριφορά, γιατί δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί τη ζημιά που προκαλεί και συνεπώς δεν μπορεί να αυτοδιορθωθεί. Ο βλάκας είναι σαν τα διαμάντια: παντοτινός.

Μεταδοτικότητα

Η βλακεία είναι μεταδοτική. Το πλήθος, δηλαδή, συμπεριφέρεται με περισσότερο βλακώδη τρόπο από τα μεμονωμένα άτομα που το συνθέτουν. Αυτό εξηγεί γιατί ολόκληροι λαοί (όπως η ναζιστική Γερμανία και η φασιστική Ιταλία) μπορούν εύκολα να χειραγωγηθούν, ώστε να επιδιώκουν τρελούς σκοπούς. Αυτό το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα γνωστό στην ψυχολογία. Η συναισθηματική μετάδοση, που είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της ομάδας, μειώνει την κριτική ικανότητα. Παρατηρείται τότε η «πόλωση της λήψης αποφάσεων»: επιλέγεται η πιο απλή λύση, που συνήθως είναι και η λιγότερο έξυπνη.

Έπαινοι και κολακείες

Εκτός από το πλήθος, υπάρχει και ένας άλλος παράγοντας που γιγαντώνει τη βλακεία: η εξουσία. «Η εξουσία αποβλακώνει», έγραψε ο Γερμανός φιλόσοφος Φρίντριχ Νίτσε. Τα άτομα που έχουν εξουσία τείνουν να πιστεύουν ότι, ακριβώς επειδή έχουν εξουσία, είναι οι καλύτεροι, οι πιο ικανοί, οι πιο έξυπνοι, οι πιο σοφοί από όλη την ανθρωπότητα. Εξάλλου, περιστοιχίζονται από αυλικούς, οπαδούς και κερδοσκόπους, που ενισχύουν διαρκώς αυτή την ψευδαίσθηση. Με αυτό τον τρόπο όποιος βρίσκεται στην εξουσία καταλήγει να διαπράττει κατά γενική ομολογία τις μεγαλύτερες ανοησίες. Άλλωστε η εξουσία (πολιτική, οικονομική ή γραφειοκρατική) αυξάνει το βλαπτικό δυναμικό ενός βλάκα.

Η Ηλιθιότητα είναι η μόνη μετοχή που μονίμως ανεβαίνει. Αλλά πρέπει να είσαι πολύ ηλίθιος να την αγοράσεις.
Oscar Wilde

Η βλακεία είναι μια ιδιότητα υπερταξική, υπερεθνική και διαπολιτισμική, που ενδημεί στις πέντε ηπείρους του πλανήτη και στα εκατόν ενενήντα δύο κράτη μέλη του ΟΗΕ και δυστυχώς διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας: στην πολιτική, την επιστήμη, τη θρησκεία, στον κοινωνικό, το δημόσιο και το ιδιωτικό βίο.

Με τη διαρκή παρουσία της και την καταλυτική επιρροή της στις πράξεις και στις ενέργειες ανθρώπων και λαών καταλήγει να σχεδιάζει το ιστορικό γίγνεσθαι της ανθρωπότητας. Κάτι που γίνεται ακόμη εμφανέστερο αν αναλογιστούμε ότι, στην αιώνια διαπάλη μεταξύ ευφυΐας και βλακείας, εκτός από τον κόσμο των εκ γενετής και των εκ παιδείας βλακών, σχεδόν δεν υπάρχει ευφυής άνθρωπος που να μην έχει διαπράξει στη ζωή του μερικές από τις λεγόμενες «βλακείες».

Η ηλιθιότητα είναι ίσως η μεγαλύτερη ασθένεια που τυραννά το σύμπαν μετά το Big Bang (Μερικοί υποστηρίζουν ότι τοBig Bang ήτανε μια ηλίθια κίνηση αφού συνέβαλλε στην εξάπλωση της ηλιθιότητας σε ολόκληρο το χώρο). Φορείς της Ηλιθιότητας είναι οι ηλίθιοι που εμφανίζονται παντού στο σύμπαν και δεν κάνουνε διάκριση σε χρώμα, φυλή, ιδεολογία. (Δηλαδή η Ηλιθιότητα δεν είναι ρατσιστική αλλά οι ρατσιστές είναι ηλίθιοι)

Σύμφωνα με τον Γεράσιμο Σπανοδημήτρη η ηλιθιότητα είναι η προσπάθεια του ανθρώπου να πάει ενάντια σε θεμελιώδεις αρχές της φύσης, όχι γιατί έχει κάποια λογική επιχειρηματολογία αλλά επειδή γουστάρει και νομίζει ότι μπορεί (Για παράδειγμα όλοι γνωρίζουμε ότι η βαρύτητα σε αυτήν την μεριά του σύμπαντος τραβάει τα σώματα προς τα κάτω αλλά δεν νιώθουμε την ανάγκη να πηδάμε κάθε πρω ίαπο το παράθυρο για να αποδείξουμε το αντίθετο.)Ο ηλίθιος σε αντίθεση με τον μαλάκα φτάνει στο ηλίθιο Κάρμα του με συνεχόμενα μικρά μικρά βήματα. Η θεοποίηση του Ηλίθιου είναι μια διαδικασία επίπονη που κρατάει πολλά χρόνια προκειμένου κάποιος να γίνει πραγματικά ηλίθιος (αντίθετα με τον μαλάκα που ο μαλάκας χαρακτηρίζεται από την ξαφνική έλλειψη βούλησης και απλά παρασύρεται από κάποιο συναίσθημα, όπως για παράδειγμα να κλάσει μια φορά καταλάθος μέσα στο ασανσέρ).

forcleveronly