Κατάθλιψη του φθινοπώρου: Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται;

04:20 5/9/2013 - Πηγή: 24wro

Αποχαιρετώντας το καλοκαίρι και καλωσορίζοντας το φθινόπωρο, έχουμε παρατηρήσει πως οι περισσότεροι...

πέφτουμε ψυχολογικά. Η διάθεσή μας αλλάζει, δεν είμαστε το ίδιο ευδιάθετοι, ενώ πολλές φορές δεν έχουμε όρεξη να εμπλακούμε σε καθημερινές δραστηριότητες ή διεκπεραιώνουμε τις υποχρεώσεις μας με πιο αργό ρυθμό.

Έχουμε αναρωτηθεί όμως τι είναι αυτό και γιατί μας συμβαίνει;

Γράφει η Ρόζα Λάιους, Ψυχολόγος, Υποψήφια M.S.c. Κλινικής Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών

Υποψήφια Γνωσιακή-Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεύτρια, Ινστιτούτο Έρευνας και Θεραπείας της Συμπεριφοράς.

Πρόκειται για την εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (Seasonal Affective Disorder-SAD). Αποτελεί μία μορφή κατάθλιψης, η οποία εμφανίζεται το φθινόπωρο και τον χειμώνα όπου η διάρκεια της ημέρας ελαττώνεται, ενώ εξαφανίζεται την άνοιξη και το καλοκαίρι. Οι περισσότερες περιπτώσεις με εποχιακή διαταραχή διάθεσης εμφανίζονται το χειμώνα. Ένας πολύ μικρός αριθμός ατόμων επηρεάζεται «πέφτει» η διάθεσή του το καλοκαίρι.

Η εποχιακή διαταραχή διάθεσης είναι 4 φορές πιο συχνή από ό,τι στους άνδρες.
Υπάρχουν πολλές θεωρίες που προσπαθούν να εξηγήσουν την εμφάνιση της διαταραχής, καθώς δεν είναι ακόμα σαφές ο λόγος που την προκαλεί. Η μειωμένη έκθεση στον ήλιο, φαίνεται να επιδρά σε σημαντικό βαθμό στην αλλαγή της διάθεσης και της συμπεριφοράς μας. Σημαντικός είναι ο ρόλος της μελατονίνης που εμφανίζει διαταραχές στον μεταβολισμό της. Αυτή η ορμόνη βοηθά τον οργανισμό να γνωρίζει πότε πρέπει να κοιμηθεί και πότε να ξυπνήσει. Άλλη αιτία για την εμφάνιση της διαταραχής, είναι διατάραξη της ισορροπίας της σεροτονίνης, νευροδιαβιβαστής που σχετίζεται με τη διάθεση, την όρεξη και τους βιολογικούς μας ρυθμούς, η οποία τον χειμώνα βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα σε σύγκριση με το καλοκαίρι. Βέβαια, για τη διατήρηση των συμπτωμάτων σημαντικό ρόλο παίζουν ψυχολογικοί παράγοντες.

Πώς θα καταλάβουμε εάν έχουμε εποχιακή συναισθηματική διαταραχή; Ποια είναι τα συμπτώματα;

Κατά την αλλαγή της εποχής, εμφανίζουμε υπερυπνία, δηλαδή έχουμε την τάση να κοιμόμαστε περισσότερο. Επιπλέον, εμφανίζουμε υπερφαγία, τρώμε δηλαδή περισσότερο. Ένα ακόμα σύμπτωμα είναι η ψυχοκινητική επιβράδυνση δηλαδή επιβράδυνση στη σκέψη, στον λόγο και την κίνηση. Επίσης εμφανίζεται και μία επίμονη κούραση, καταθλιπτική διάθεση, αρνητικές σκέψεις για τον κόσμο και τον εαυτό, απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης από δραστηριότητες.

Μήπως πρόκειται για κατάθλιψη;

Μοιάζει αρκετά με την κατάθλιψη, αλλά διαφοροποιείται σε πολλά σημεία. Το πιο χαρακτηριστικό της εποχιακής διαταραχής διάθεσης είναι πως εμφανίζεται σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο μέσα στο χρόνο. Τα άτομα εμφανίζουν περισσότερο υπερυπνία παρά αϋπνία, επίσης, ένα ακόμα σύμπτωμα είναι η αυξημένη όρεξη για κατανάλωση υδατανθράκων. Συνήθως τα άτομα τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο βάζουν κάποια επιπλέον κιλά. Σπανιότερα παρατηρείται η μειωμένη όρεξη και η απώλεια κιλών. Ένα ακόμα χαρακτηριστικό που παρατηρείται είναι η μείωση της διάθεσης ή της ενέργειας τις απογευματινές ώρες.

Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω τον εαυτό μου;

Η εποχικότητα, δηλαδή η τάση του ατόμου να αλλάζει η διάθεση και η συμπεριφορά του ανάλογα με την εποχή, διαφέρει σημαντικά από άτομο σε άτομο.

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τα συμπτώματα της διαταραχής, έτσι ώστε να μπορούμε να τα εντοπίζουμε σε πρώιμο στάδιο πριν επιδεινωθούν.

Βοηθάει η εστίαση στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζαμε έως τώρα την άφιξη του χειμώνα και να μάθουμε νέους τρόπους αντιμετώπισης. Εφόσον η αλλαγή στις εποχές είναι κάτι που δεν μπορεί να αλλάξει, αλλάζουμε εμείς τον τρόπο που την αντιμετωπίζουμε.

Εντοπίζοντας την αλλαγή στη διάθεσή μας, αναμένουμε πως θα αποσυρθούμε από ευχάριστες δραστηριότητες. Ένας τρόπος αντιμετώπισης είναι να επιδιώκουμε να είμαστε ενεργοί, να προγραμματίζουμε δραστηριότητες που μας αρέσουν. Αυτό βελτιώνει τη διάθεσή μας σε σημαντικό βαθμό. Ακόμα, η σωματική άσκηση παίζει σημαντικό ρόλο αναφορικά με τη διάθεση. Επίσης, η έκθεση στο φως βοηθάει (ευήλιοι και φωτεινοί χώροι), καθώς η φωτοθεραπεία αποτελεί μία μορφή θεραπείας για την αντιμετώπιση της διαταραχής. Είναι ουσιώδους σημασίας να γίνουν αλλαγές και σε επίπεδο σκέψης, καθώς η σκέψη επηρεάζει το συναίσθημά μας και ως επακόλουθο τη συμπεριφορά μας. Ωστόσο, χρειάζεται θεραπευτική δουλειά για να επιτευχθεί αλλαγή σε γνωσιακό επίπεδο.

Όταν τα συμπτώματα εμφανίζονται σε μεγάλο βαθμό, μας καθιστούν δυσλειτουργικούς, δηλαδή δεν μπορούμε να ανταπεξέλθουμε στην καθημερινότητα και στις υποχρεώσεις μας. Σε αυτήν την περίπτωση αλλά και όταν νιώσουμε πως έχουμε ανάγκη τη βοήθεια ενός ειδικού, καλό θα είναι να την αναζητήσουμε κιόλας για να αντιμετωπίσουμε τα ήδη υπάρχοντα συμπτώματα και να προλάβουμε μία επερχόμενη επιδείνωση.

boro