Ο Ρόμνι δεν διάβασε το μάθημά του

08:47 3/8/2012 - Πηγή: 24wro

Η πρόσφατη αμφιλεγόμενη παρατήρηση του Μιτ Ρόμνι σχετικά με τον ρόλο του πολιτισμού...
σε μια προσπάθεια του να εξηγήσει γιατί κάποιες χώρες είναι πλούσιες και ισχυρές, ενώ κάποιες άλλες φτωχές και αδύναμες, έχει γίνει αντικείμενο σχολιασμού σε πολλές περιστάσεις. Η παρατήρησή του αυτή με ενδιαφέρει και εμένα ιδιαιτέρως γιατί ο Ρόμνι παρερμήνευσε τις απόψεις μου και, αντιπαραβάλλοντας το επιχείρημα ενός άλλου θεωρητικού, προέβη σε υπεραπλούστευση του ζητήματος.

Δεν είναι αλήθεια ότι το βιβλίο

μου «Όπλα, Μικρόβια και Ατσάλι», όπως υποστήριξε ο κ. Ρόμνι σε ομιλία του στην Ιερουσαλήμ, «κατά βάση λέει ότι τα φυσικά χαρακτηριστικά της γης καθορίζουν τον βαθμό επιτυχίας των ανθρώπων που κατοικούν σε αυτήν. Δηλαδή, αν υπάρχουν στη γη μεταλλεύματα σιδήρου κ.ο.κ.».

Αυτή η ερμηνεία είναι τόσο διαφορετική από αυτό που λέει το βιβλίο μου, ώστε να αναρωτιέμαι αν ο κ. Ρόμνι το έχει όντως διαβάσει. Το βιβλίο εστιάζει κυρίως σε βιολογικά χαρακτηριστικά, όπως τα είδη πανίδας και χλωρίδας, και μεταξύ αυτών των φυσικών χαρακτηριστικών αναφέρομαι επίσης στο μέγεθος και στο σχήμα των ηπείρων και στη σχετική απομόνωση. Δεν κάνω πουθενά λόγο για μεταλλεύματα σιδήρου, τα οποία εξάλλου υπάρχουν σε τόση αφθονία ώστε η διάθεσή τους να επηρεάζει ελάχιστα τον βαθμό επιτυχίας διάφορων πληθυσμών. (Όπως έμαθα αυτή την εβδομάδα ο κ. Ρόμνι παρερμηνεύει επίσης το βιβλίο μου στην αυτοβιογραφία του «No Apology: Believe in America»).

Και αυτό δεν είναι το χειρότερο. Ακόμη και οι θεωρητικοί που επιμένουν περισσότερο στις κοινωνικές παρά στις γεωγραφικές ερμηνείες (όπως ο οικονομολόγος του Χάρβαρντ Ντέιβιντ Σ. Λάντες, στο βιβλίο του οποίου «Ο πλούτος και η φτώχεια των εθνών» ο κ. Ρόμνι αναφέρθηκε με θετικά σχόλια), θα έβρισκαν τη δήλωση του κ. Ρόμνι ότι «ο πολιτισμός κάνει τη διαφορά» επικίνδυνα οπισθοδρομική. Στην πραγματικότητα, ο κ. Ρόμνι έλαβε υπόψη στην ανάλυσή του πολλούς και διάφορους παράγοντες (συμπεριλαμβανομένου του κλίματος) ώστε να εξηγήσει γιατί η βιομηχανική επανάσταση έκανε την εμφάνισή της για πρώτη φορά στην Ευρώπη και όχι σε κάποιο άλλο μέρος.

Όπως ένας ευτυχισμένος συζυγικός βίος εξαρτάται από πολλούς και διάφορους παράγοντες, το ίδιο ισχύει και για τον πλούτο και την ισχύ ενός έθνους. Αυτό δεν σημαίνει ότι αφήνουμε έξω την επιρροή του πολιτισμού. Ορισμένες χώρες διαθέτουν πολιτικούς θεσμούς και πολιτιστικές συνήθειες, όπως είναι η έντιμη διακυβέρνηση, το κράτος δικαίου, η ευκαιρία συγκέντρωσης χρήματος, οι οποίες επιβραβεύουν τους σκληρά εργαζόμενους. Για άλλες χώρες αυτό δεν ισχύει. Γνωστές περιπτώσεις που επιβεβαιώνουν τα παραπάνω είναι το παράδειγμα γειτονικών χωρών, οι οποίες ενώ διαθέτουν παρόμοιο περιβάλλον παρουσιάζουν μεγάλες αντιθέσεις και πολύ διαφορετικά συστήματα. (Για παράδειγμα, η Νότιος Κορέα και η Βόρειος Κορέα ή η Αϊτή και η Δομινικανή Δημοκρατία).

Οι πλούσιες και ισχυρές χώρες τείνουν να έχουν καλά συστήματα, τα οποία επιβραβεύουν τη σκληρή εργασία. Όμως οι θεσμοί και ο πολιτισμός δεν είν