Η ιστορία των απογραφών

14:46 16/5/2011 - Πηγή: i-Reporter

Χρήσιμα στοιχεία για την κατάσταση του πληθυσμού στη χώρα, του δυναμικού του και των κύριων χαρακτηριστικών του, αναμένεται να προκύψουν από τη γενική απογραφή πληθυσμού-κατοικιών, που διεξάγεται αυτές τις ημέρες (10 έως 24 Μαΐου) από την Ελληνική Στατιστική Αρχή.

Στη γενική αυτή απογραφή θα καταγραφούν όλα τα άτομα που διαμένουν στην Ελλάδα (Έλληνες και αλλοδαποί)

και επομένως τα νοικοκυριά και η δομή τους, τα μέλη τους και τα δημογραφικά, κοινωνικά, εκπαιδευτικά και οικονομικά χαρακτηριστικά τους, καθώς και οι συνθήκες στέγασης τους.

Η απογραφή αυτή είναι η έβδομη, μεταπολεμικά, που διοργανώνεται στην Ελλάδα.

Ενδιαφέροντα στοιχεία για τις απογραφές πληθυσμού στη νεώτερη Ελλάδα, αλλά και στις πληθυσμιακές μεταβολές, μας δίνει, στο πλαίσιο σχετικές έρευνας, ο Βύρωνας Κοτζαμάνης, καθηγητής Δημογραφίας στο Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης του πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Ιστορική αναδρομή

Απογραφές με τη σύγχρονη έννοια του όρου άρχισαν να πραγματοποιούνται σε μερικές ευρωπαϊκές χώρες ήδη από το 18° αιώνα και γενικεύθηκαν τον 19° αιώνα.

Στη νεώτερη Ελλάδα έχουν πραγματοποιηθεί, μέχρι σήμερα, πάνω από 30 απογραφές ή καταγραφές πληθυσμού, από τις οποίες 27 ήταν καθολικές και 3 μερικές. Οι απογραφές στη χώρα μας επαναλαμβάνονταν σε άνισα χρονικά διαστήματα ως τη δεκαετία του 1960, οπότε αποκαταστάθηκε μια τακτικότητα στη διενέργεια τους (κάθε δεκαετία).

Η πρώτη γενική καταγραφή τού πληθυσμού στη χώρα μας επιχειρήθηκε επί Καποδίστρια (1828), ενώ ανάμεσα στο 1828 και το 1856 έχουμε 13 γενικές καταγραφές πληθυσμού, σε ακανόνιστα διαστήματα. Οι πρώτες αυτές καταγραφές ήταν απλές απαριθμήσεις του πληθυσμού και η αξιοπιστία τους ήταν, προφανώς, μειωμένη εξαιτίας της μεγάλης χρονικής διάρκειάς τους (σχεδόν έξι μήνες).

Σύμφωνα με τον κ. Κοτζαμάνη, διαθέτουμε στοιχεία για όλες τις απογραφές που έχουν γίνει μέχρι σήμερα, αν και η έκταση και ο πλούτος τους στην προπολεμική περίοδο ποικίλλει σημαντικά.

Η πληρέστερη κάλυψη έγινε στις απογραφές του 1920 και του 1928, ενώ, αντιθέτως, η επεξεργασία των συλλεχθέντων στοιχείων δεν ολοκληρώθηκε στις απογραφές των 1889, 1896 και 1940, με αποτέλεσμα, τα δημοσιευμένα στοιχεία να είναι εξαιρετικά φτωχά (νόμιμος και πραγματικός πληθυσμός στις υφιστάμενες διοικητικές ενότητες).

Αν και η πρώτη καταγραφή τού πληθυσμού διεξήχθη επί Καποδίστρια (1828), η απογραφή τού 1861 ήταν αυτή, κατά την οποία υιοθετήθηκαν μερικώς οι διεθνείς συστάσεις για τη διενέργεια απογραφών, όπως αυτές διαμορφώθηκαν στα Διεθνή Στατιστικά συνέδρια των Βρυξελλών (1853), του Παρισιού (1855) και της Βιέννης (1857). Οι δε πρώτες, πραγματικές απογραφές, που πληρούσαν τους βασικούς όρους, ήταν αυτές του 1889 και του 1896.

Και οι δύο, σύμφωνα με τον ερευνητή, διεξήχθησαν σε μια μέρα, με τη χρήση ειδικών απογραφικών δελτίων (οικογενειακά το 1889 και ατομικά το 1896), αντί για βιβλ