Ο επαναληπτικός αγώνας: Κέινς vs. Χάγιεκ

09:55 28/8/2011 - Πηγή: i-Reporter

Ο Αυστριακός οικονομολόγος Φρίντριχ φον Χάγιεκ, που πέθανε το 1992 σε ηλικία 93 ετών, είχε παρατηρήσει κάποτε ότι για να έχει κανείς τον τελευταίο λόγο πρέπει απλά να ζήσει για περισσότερο καιρό από τους αντιπάλους του. Είχε την τύχη να ζήσει 50 χρόνια περισσότερα από τον Κεϊνς και να διεκδικήσει με αυτό τον τρόπο μια μεταθανάτια νίκη απέναντι στο μεγάλο του αντίπαλο, που όσο ζούσε τον είχε ταπεινώσει πνευματικά.Η αναγνώριση του Χάγιεκ ήρθε στη διάρκεια της δεκαετίας του '80, όταν η Βρετανίδα πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ αποφάσισε να δανειστεί σειρά αποφθεγμάτων

από το βιβλίο του «Δρόμος προς τη Δουλεία» (1944), μια κλασική επίθεση ενάντια στον κρατικό παρεμβατισμό. Αλλά στην οικονομία δεν υπάρχουν ποτέ τελεσίδικες ετυμηγορίες. Ενώ η υπεράσπιση του συστήματος της αγοράς από τον Χάγιεκ ενάντια στην αναποτελεσματικότητα του κρατικού παρεμβατισμού κέρδιζε συνεχώς έδαφος, η άποψη του Κέϊνς ότι τα συστήματα της αγοράς απαιτούν συνεχή κρατική «σταθεροποίηση» παρέμεινε ισχυρή σε υπουργεία οικονομικών και κεντρικές τράπεζες ανά τον κόσμο.Και οι δύο απόψεις, ωστόσο, επισκιάστηκαν από της «ορθολογικές προσδοκίες» της σχολής του Σικάγο, που κυριάρχησαν στα οικονομικά πράγματα τα τελευταία 25 χρόνια. Με τους «παίκτες» της οικονομίας να διαθέτουν, υποτίθεται, την υπέρτατη γνώση και την τέλεια πληροφόρηση για όλα τα πιθανά ενδεχόμενα, θα ήταν αδύνατο να οδηγηθούμε σε κρίση του συστήματος, εκτός αν ήταν αποτέλεσμα ατυχημάτων και εκπλήξεων που υπερβαίνουν τις δυνατότητες της οικονομικής θεωρίας.Η παγκόσμια οικονομική κατάρρευση του 2007-2008 απαξίωσε την οικονομική επιστήμη των «ορθολογικών προσδοκιών», και έφερε ξανά τον Κέινς και τον Χάγιεκ σε μια μεταθανάτια διαμάχη. Οι λόγοι δεν έχουν αλλάξει και πολύ από την αρχή της διαφωνίας τους με αφορμή τα επιχειρήματά τους για τη Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του 1930. Τι προκαλεί την κατάρρευση των οικονομιών της αγοράς; Ποια είναι η σωστή αντιμετώπιση; Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να αποφευχθεί μια εκ νέου κατάρρευση στο μέλλον;Για τον Χάγιεκ, όπως το διατύπωσε τη δεκαετία το 1930, και για τους σημερινούς οπαδούς του, η «κρίση» προκύπτει από την υπερεπένδυση σε συνδυασμό με το χαμηλό απόθεμα καταθέσεων, ένα «κοκτέιλ» που καθίσταται δυνατό μόνο χάρη στην υπερβολική πιστωτική επέκταση. Οι τράπεζες δανείζουν με μικρότερα επιτόκια από αυτά που θα ζητούσαν οι πραγματικοί αποταμιευτές, κάνοντας ελκυστικά πάσης φύσεως επενδυτικά σχεδία.Αλλά επειδή οι επενδύσεις αυτές δεν αποτυπώνουν την προτίμηση των οικονομικών δυνάμεων υπέρ της μελλοντικής, και όχι της τρέχουσας κατανάλωσης, οι απαραίτητες καταθέσεις για την ολοκλήρωση τους δεν είναι διαθέσιμες όταν πρέπει. Οι επενδύσεις μπορούν να επιβιώσουν μόνο για ένα διάστημα με ενέσεις ρευστού από την κεντρική τράπεζα. Όμως, αυτοί που συμμετέχουν στην αγορά συνειδητοποιούν τελικά πως δεν υπάρχουν αρκετές καταθέσεις για να συμπληρώσουν το σύνολο των επενδυτικών σχεδίων. Σε αυτό το σημείο το «ράλι» γίνεται φιάσκο, και η φούσκα σπάει. Κάθε τεχνητή φούσκα εμπεριέχει έτσι τους σπόρ