Ο Καζαντζάκης βασανίσθηκε όσο κανένας άλλος

02:35 25/3/2011 - Πηγή: i-Reporter

Ο Πάτροκλος Σταύρου, υφυπουργός του αρχιεπισκόπου Μακαρίου και των τριών επόμενων προέδρων της Κύπρου (Κυπριανού, Βασιλείου και Κληρίδη), επίτιμος διδάκτωρ της Φιλοσοφικής, δεν μπορεί να μιλήσει για την Ελένη Καζαντζάκη, χωρίς να συγκινηθεί.

Μία σπάνια σχέση στοργής και τρυφερότητας -πιο κοντά στη λογοτεχνία παρά στην πραγματικότητα- που αργότερα απέκτησε και «θεσμική οντότητα», όπως έλεγε εκείνη με την υιοθεσία. Μέλος της οικογένείας του, ουσιαστικά, για εκείνον από τον πρώτο καιρό της γνωριμίας τους, η Ελένη Καζαντζάκη

έγινε θετή μητέρα τού κατά 30 χρόνια νεώτερου Πάτροκλου Σταύρου, το 1982 και όταν εκείνη «έφυγε» το 2004, πλήρης ημερών (σσ. 101 ετών), εκείνος μάθαινε ότι ήταν και ο αποκλειστικός κληρονόμος της μοναδικής περιουσίας της, των πνευματικών δικαιωμάτων του Νίκου Καζαντζάκη.

Ωστόσο, η τύχη αυτή τον έφερε αντιμέτωπο με τις εγγονές της αδελφής του συγγραφέα, που διεκδίκησαν τα πνευματικά δικαιώματα και εξήντλησαν όλα τα δικαστικά μέσα, αλλά και την υπομονή και την αντοχή του -όπως λέει ο ίδιος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ- σ΄έναν 7χρονο αγώνα με προσφυγές, λασπολογία, συκοφαντίες και ύβρεις, μέχρι την οριστική δικαίωση του πρόσφατα από τον 'Αρειο Πάγο.

-'Αλλαξε τη ζωή σας η σχέση με την Ελένη Καζαντζάκη...

«Απόλυτα, απόλυτα! Ήταν μία άγια γυναίκα, δικαιοκρίτης, έντιμη και καθαρή, με καρδιά μικρού παιδιού, που αλάλαζε από χαρά για τις καλωσύνες», απαντά με τη χαρακτηριστική κυπριακή του προφορά.

Η γνωριμία τους, όπως σε όλες τις δυνατές σχέσεις, συνδέεται με δύσκολους καιρούς. Ξεκινάει με την πρώτη και τελευταία επίσκεψη του Νίκου Καζαντζάκη στην Κύπρο το 1926, στην οποία αναφερόταν συνεχώς και με πάθος στα γραπτά του. Την Κύπρο και την Κρήτη τις ονόμαζε «ηρωϊκές αυτάδελφες». Ήταν τότε μαζί του και η Ελένη, με την οποία συζούσε αμέσως μετά τον χωρισμό του από την ποιήτρια Γαλάτεια, κόρη του λόγιου εκδότη Στυλιανού Αλεξίου.

Κάμποσα χρόνια μετά, στα δραματικά γεγονότα του 1964, η Ελένη που έμενε πια στη Γενεύη ευαισθητοποιήθηκε και έστειλε στον Μακάριο επιστολή συμπαράστασης και μία επιταγή, ως βοήθεια στα θύματα. «Το γράμμα ήταν πολύ θερμό και τα χρήματα προέρχονταν από το έργο του Καζαντζάκη, οπότε ήταν σαν να τα έστελνε ο ίδιος».

Ο ίδιος, ο Πάτροκλος Σταύρου, ήταν τότε υφυπουργός παρά τω προέδρω της Κυπριακής Δημοκρατίας. «Ο άνθρωπος του Μακαρίου», λέει. «Εκείνος με σπούδασε, εκείνος με έκανε άνθρωπο. Ο Μακάριος ήταν ένας υπέροχος άνθρωπος, ο "Ψηλορείτης της ανθρωπιάς" και μου είχε μεγάλη εμπιστοσύνη. Μου ανέθετε ειδικές αποστολές και είχα αναλάβει και την ενημέρωση των ξένων δημοσιογράφων. Ήταν πολύ δύσκολα χρόνια και μέσα σ΄αυτό το κλίμα τρόμου και απαισιοδοξίας, το μήνυμα της Ελένης μας έδινε κουράγιο και δύναμη».

Το 1967, μετά τη χούντα στην Ελλάδα, η Ελένη, διηγείται ο κ. Σταύρου, εξέφρασε την επιθυμία να έρθει πάλι στην Κύπρο. «Την κάλεσα επισήμως ως φιλοξενουμένη του Μακαρίου. Την παραλάβαμε από το αεροδρόμιο και έδωσε και μία διάλεξη για τον