Το «σωματίδιο θεός»

17:47 6/7/2012 - Πηγή: i-Reporter

Δεν θα τους κάνετε να το παραδεχθούν εύκολα, αλλά εκτός από τους φυσικούς που χοροπηδούσαν από τη χαρά τους για την ανακοίνωση της ανακάλυψης του μποζονίου του Χιγκς (ή κάτι σαν αυτό, τέλος πάντων) πολλοί περισσότεροι ήταν εκείνοι που άφησαν στεναγμούς ανακούφισης. Δεκαετίες μελετών και σταδιοδρομιών απέφυγαν τον κάλαθο των αχρήστων και η κατεξοχήν επιστήμη της νεωτερικότητας απέδειξε ότι δεν έχει χάσει αυτό που τη χαρακτήριζε σε όλο τον 20ό αιώνα – την έμπνευσή της.

Αν ισχύουν όσα γράφει ο αμερικανός φυσικός Λι Σμόλιν

στο Θεωρία χορδών. Όλα ή τίποτα; (Τραυλός, 2008), τα τελευταία χρόνια μια μικρότερη ή μεγαλύτερη κοινότητα φυσικών ανά τον κόσμο έτεινε να πιστέψει ότι η επιστήμη τους είχε κολλήσει. Η κατασκευή μιας γέφυρας μεταξύ της κβαντομηχανικής, η οποία ερμηνεύει τα υποατομικά φαινόμενα, και της θεωρίας της σχετικότητας που αιτιολογεί τη συμπεριφορά του σύμπαντος σε μακροσκοπικό επίπεδο, αφού προχώρησε με επιτυχία επί έξι δεκαετίες ενοποιώντας τον ηλεκτρομαγνητισμό, την ισχυρή πυρηνική και την ασθενή πυρηνική δύναμη, παρέμεινε ημιτελής αδυνατώντας να προσαρμόσει θεωρητικά τη βαρύτητα στο υπόλοιπο οικοδόμημα. Στην αυξανόμενη αγωνία τους για την άρση του αδιεξόδου οι φυσικοί εναγκαλίζονταν πολύπλοκα μαθηματικά μοντέλα με ολοένα και πιο εξωτικές περιγραφές του χώρου.

Η θεωρία των χορδών, για παράδειγμα, επικρατέστερη υποψήφια στα καλλιστεία θεωριών της τελευταίας τριακονταετίας, λύνει το πρόβλημα με γοητευτικό τρόπο, αντικαθιστώντας τα βαρετά σημειακά σωματίδια με ένα σέξι μονοδιάστατο γραμμικό string, αλλά με τίμημα το αίτημα για όλο και περισσότερες διαστάσεις στο χώρο – από έξι ως έντεκα, στην καλύτερη περίπτωση. Και παρά το γεγονός ότι δεν πρόκειται να συναντήσετε στο δρόμο καμία από τις έξτρα γιατί θα είναι πάντα βολικά καμπυλωμένες σε υποατομικό επίπεδο, ο Σμόλιν υποστηρίζει ότι η παραπάνω προσέγγιση απλώς πετάει τη μπάλα στην εξέδρα: παραμερίζουμε κάθε εμπόδιο που συναντάμε επικαλούμενοι νέες διαστάσεις επ’ άπειρον, χωρίς να μπορούμε σήμερα να εξετάσουμε πειραματικά παρόμοια δεδομένα. Οι χορδές μονοπώλησαν τα ικανότερα μυαλά μιας ολόκληρης γενιάς, λέει ο Σμόλιν, και οδηγούν τη φυσική σε τέλμα.

Ιδωμένη από αυτή τη σκοπιά, εκτός από μείζoν επιστημονικό επίτευγμα, η ανακάλυψη του νέου σωματιδίου είναι και μια ένεση αυτοπεποίθησης. Πολύ απέχει από το να επαληθεύει ή να καταρρίπτει τις ιδέες των χορδιστών του σύμπαντος, τεκμηριώνει όμως τα κοινώς αποδεκτά, επιβεβαιώνει τα βήματα που κάναμε μέχρι εδώ ως ορθά – άρα είναι μάλλον νωρίς για δάκρυα. Κατά μία έννοια δικαιώνει τον Σμόλιν, ο οποίος προτείνει να περιορίσουμε τις νοητές εκδρομές στην υποθετική αρχιτεκτονική της κοσμολογίας υπέρ μιας στροφής σε πιο απτά πειραματικά αποδείξιμα ζητήματα. Κατά μία άλλη έννοια βέβαια τον αναιρεί: όταν ο Πίτερ Χιγκς πρότεινε την ύπαρξή του το 1964, το νοητό μποζόνιο βρισκόταν 48 χρόνια στο μέλλον – φαντασίας και εξωτικού, γωνία.

***

Το «σωματίδιο του Θεού» ή καλύτερα το «σωματίδιο Θεός», αφού κατά τους επ