13ος μισθός: Μύθοι και αλήθειες – Είναι ή δεν είναι υποχρεωτικός;

11:13 18/12/2023 - Πηγή: Sigma Live

Εβδομάδα καταβολής του 13ου μισθού για τους περισσότερους είναι η τρέχουσα. Η ιστορία του 13ου μισθού έχει τις καταβολές της πίσω στο 1925 όπου και διατυπώθηκε για πρώτη φορά το αίτημα για 13ο μισθό.

Στην Κύπρο, δεν υπάρχει οποιοσδήποτε νόμος που να υποχρεώνει τους εργοδότες του ιδιωτικού τομέα να καταβάλλουν 13ο ή/και 14ο μισθό. Εντούτοις ο 13ος ή/και 14ος μισθός καταβάλλεται στις περιπτώσεις όπου:

• 1. περιλαμβάνεται στη συλλογική σύμβαση

• 2. περιλαμβάνεται σε ατομικό συμβόλαιο ή συμφωνία

εργοδότησης ή άλλης μορφής συμφωνία

• 3. περιλαμβάνεται στην πρακτική που ακολουθείται από την εταιρεία.

Πρακτική δημιουργείται όταν ενώ δεν υπάρχει ή υπήρχε σχετική γραπτή συμφωνία δόθηκε 13ος ή/και 14ος μισθός σε εργαζομένους τα προηγούμενα χρόνια.

Διαβάστε επίσης: Πότε θα λάβουν συντάξεις και 13ο μισθό οι δημόσιοι υπάλληλοι

Σε όλες τις πιο πάνω περιπτώσεις η καταβολή του 13ου ή/και του 14ου μισθού είναι υποχρεωτική σύμφωνα με τον περί Προστασίας των Μισθών Νόμο.

Τονίζεται ότι με βάση τον περί Διαφανών και Προβλέψιμων Όρων Εργασίας Νόμο του 2023, κάθε εργοδότης είναι υποχρεωμένος να ενημερώνει γραπτώς τον εργοδοτούμενο για τους όρους εργοδότησης του, περιλαμβανομένου και του 13ου ή/και 14ου μισθού, εκεί και όπου δίδεται.

Ο 13ος μισθός «βαφτίστηκε» φιλοδώρημα

Η έλευση του Δεκέμβρη, τελευταίου μήνα του χρόνου, επαναφέρει στην επικαιρότητα το 13ο μισθό. Η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου Κύπρου (Δεκέμβριος 2019) (Ποινική Έφεση αρ. 151/2016) επί μιας εξαιρετικής σε σημασία υπόθεσης για το 13ο μισθό, συνέπεσε με την περίοδο καταβολής του. Λες και το σύμπαν συνωμότησε!

Η ατάκα «δεν είναι 13ο μισθός, αλλά φιλοδώρημα και δεν θα παραχωρηθεί φέτος» χρόνο με το χρόνο ακούγεται συχνότερα. Αξιοποιώντας την πρωτόδικη απόφαση του Επαρχιακού Δικαστηρίου Αμμοχώστου (αρ. 1960/2014), θα εξηγήσουμε πότε μια παροχή θεωρείται μισθός/13ος μισθός. Σημειώνεται ότι η εν λόγω υπόθεση καταχωρήθηκε από το Τμήμα Εργασιακών Σχέσεων, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του για εφαρμογή των περί Προστασίας των Μισθών Νόμων του 2007 έως 2012, κατόπιν παραπόνου που υποβλήθηκε από εργαζόμενο.

Λίγα λόγια για την υπόθεση. Ο παραπονούμενος εργάστηκε από το 2004 μέχρι το 2013 σε εταιρεία που ασχολείται με το εμπόριο ξυλείας. Κατά την πρόσληψη του συμφωνήθηκε ότι θα λάμβανε και φιλοδώρημα Χριστουγέννων, επιπρόσθετα του μηνιαίου μισθού. Το ύψος του φιλοδωρήματος αντιστοιχούσε περίπου σε ένα μηνιαίο μισθό και το λάμβαναν όλοι οι υπάλληλοι της εταιρείας το μήνα Δεκέμβριο. Το φιλοδώρημα καταβλήθηκε στον παραπονούμενο για 7 έτη, από το 2004 έως το 2010, ενώ για τα έτη 2011, 2012 και 2013 δεν παραχωρήθηκε σε κανένα εργαζόμενο της εταιρείας. Ο παραπονούμενος δεν συγκατατέθηκε, είτε γραπτώς είτε προφορικώς, στη μη καταβολή του φιλοδωρήματος Χριστουγέννων.

Ο εργοδοτούμενος θεωρούσε ότι το δικαίωμα αυτό αφορούσε 13ο μισθό, ενώ η εταιρεία υποστήριζε σθεναρά ότι πρόκειται για φιλοδώρημα (κατά χάριν πληρωμή). Η θέση της εταιρείας δεν είναι διόλου τυχαία, αλλά εκπηγάζει από το ότι έκτακτες προμήθειες και κατά χάριν πληρωμές δεν περιλαμβάνονται στην έννοια του μισθού, όπως καθορίζεται στη νομοθεσία για την προστασία των μισθών. Κατά συνέπεια δεν υπάρχει υποχρέωση για καταβολή τους.

Το πρωτόδικο Δικαστήριο είχε όμως διαφορετική άποψη. Με μια γερά θεμελιωμένη απόφαση, η οποία κρίθηκε αργότερα από το Ανώτατο Δικαστήριο ως «καθόλα ορθή, δίκαιη και δεόντως αιτιολογημένη», κατέληξε στο ότι το δώρο Χριστουγέννων είναι μισθός. Παραθέτουμε απόσπασμα της απόφασης, στο οποίο καταγράφονται στοιχεία που διαδραμάτισαν καταλυτικό ρόλο στην έκβαση της:

«το Δώρο Χριστουγέννων, που η 1η κατηγορούμενη παραχωρούσε σταθερά, τακτικά και προσδιορισμένα, δηλαδή κάθε Χριστούγεννα, καταβάλλετο στον παραπονούμενο Δώρο Χριστουγέννων ίσο με τον μηνιαίο του μισθό περίπου, έχει τα χαρακτηριστικά ενός μισθού, όπως ερμηνεύεται από τον Νόμο, ενόψει και του γεγονότος ότι αναντίλεκτα προκύπτει ότι ο μισθός αυτός δινόταν σε όλους τους υπαλλήλους της 1ης κατηγορούμενης.

Θα συμφωνήσω με την εισήγηση του κ. Προδρόμου, ότι ουδεμία σημασία έχει το γεγονός ότι η 1η κατηγορούμενη ονόμαζε τον μισθό ως Δώρο Χριστουγέννων.

Το γεγονός αυτό βρίσκει έρεισμα και απο την ίδια την ερμηνεία του μισθού στο Νόμο όπου αναφέρεται ότι «"μισθός" σημαίνει κάθε χρηματική αντιμισθία....». Συνεπώς, μισθός είναι κάθε παροχή που δίδεται οποιασδήποτε μορφής ή ονομασίας.».

Γράφει ο Χρίστος Χρίστου (Τμήμα Εργασιακών Σχέσεων/Υπουργείο Εργασίας)