15η Νοεμβρίου 1983 και Πολεμική Αεροπορία

08:53 16/11/2019 - Πηγή: Sigma Live

   Το πρωϊνό της 15ης Νοεμβρίου1983 ήταν μια ηλιόλουστη καλοκαιρινή μέρα, που κυλούσε ήρεμα, χωρίς να προμηνύει την επερχόμενη καταιγίδα της ανακήρυξης του «ψευδοκράτους» και της δημιουργίας νέων τετελεσμένων από το καθεστώς Ντεκτάς.

  Η αποφράδα αυτή μέρα με βρίσκει νεαρό Υποσμηναγό στο Αεροδρόμιο Λάρνακας με άλλους συναδέλφους  και αποστολή την υποδοχή και επανεξυπηρέτηση μαχητικών αεροσκαφών F-5 της Πολεμικής Αεροπορίας προερχόμενα από Ιορδανία .

                Η Ελλάδα στο πλαίσιο στρατιωτικής συμφωνίας με

την Ιορδανία προμηθεύτηκε 13 μεταχειρισμένα αεροσκάφη F-5 για ενίσχυση του στόλου των αεροσκαφών αυτών που αποτελούσαν την πλατφόρμα εμπειρίας και προετοιμασίας των πιλότων για τα νέας γενεάς (τότε) αεροσκάφη παντός καιρού Mirage F-1. Οι διπλωματικές διευθετήσεις με την Κυπριακή Δημοκρατία ήτοι διπλωματική άδεια για υπέρπτηση και προσγείωση για επανεξυπηρέτηση είχαν προηγηθεί.

                Τα αεροσκάφη απογειώθηκαν από αεροδρόμιο της Ιορδανίας σε μικρούς σχηματισμούς και διέσχισαν την έρημο της Συρίας χωρίς στοιχειώδη αεροναυτιλιακά βοηθήματα οπότε η είσοδος στο FIR Λευκωσίας ήταν για τους πιλότους σαν είσοδος σε όαση με φιλικό-αδελφικό περιβάλλον. Οι διπλωματικές σχέσεις με Ισραήλ την τότε εποχή δεν επέτρεπαν την υπέρπτηση στο FIR Tελαβίβ ειδικά για αεροσκάφη προερχόμενα από Ιορδανία .

                Από το πρωί στις θέσεις της η ομάδα υποδοχής αποτελούμενη από τον Σμήναρχο Γεώργιο Ευαγγελόπουλο,      με μεγάλη εμπειρία στα αεροσκάφη F-5,που εγκαταστάθηκε στον Πύργο Ελέγχου , τον Υποσμηναγό Αντώνη Δημητριάδη με όχημα ελέγχου διαδρόμου και περισυλλογής αλεξιπτώτων οπισθελκούσης (φρενάρισμα) και τον Υποσμηναγό Γαβριήλ Δημητρίου με όχημα επαφής – επικοινωνίας με τα αεροσκάφη κατα την τελική φάση της προσγείωσης. Τις ώρες εκείνες μας διακατείχε αγωνία για την επιτυχή και ασφαλή ολοκλήρωση της αποστολής και συνάμα υπερηφάνεια γιατί 9 χρόνια μετά την Τουρκική εισβολή Ελληνικά πολεμικά αεροσκάφη θα σκέπαζαν τους Κυπριακούς ουρανούς.

                Και ενώ ο πρώτος σχηματισμός έμπαινε στο FIR Λευκωσίας παρατηρείται μεγάλη κινητοποίηση στην περιοχή της αίθουσας VIP του αεροδρομίου. Ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Ιακώβου κατέφθασε για να αναχωρήσει εκτάκτως για τη Νέα Υόρκη. Προηγήθηκε η πραξικοπηματική ανακήρυξη από τον Ραούφ Ντεκτάς του ψευδοκράτους της ούτω καλούμενης «ΤΔΒΚ» και ο Υπουργός Εξωτερικών καθηκόντως αναχωρούσε για να διαμαρτυρηθεί σε έκτακτη σύγκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας .

                Οι ηγέτες που επιλέγονται από το λαό για να διαχειρίζονται το μέλλον του δοκιμάζονται ενώπιον κρίσεων και σε αποφάσεις που θα πάρουν σε κρίσιμα θέματα που προκύπτουν . Νηφάλιες , έγκαιρες και σωστές αποφάσεις και όχι υπό το κράτος αιφνιδιασμού, πλήρους σύγχυσης και πανικού. Ο Υπουργός των Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας προφανώς κατόπιν διαβούλευσης με τον Πρόεδρο Σπύρο Κυπριανού δίνει αμέσως εντολή στις υπηρεσίες ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας « Να εκτραπεί η πτήση των Ελληνικών μαχητικών αεροσκαφών και να κατευθυνθούν για προσγείωση στις Βρεττανικές Βάσεις Ακρωτηρίου.» Οποία αισχύνη, αναιρούσε την διπλωματική άδεια που ο ίδιος έδωσε  στις Ελληνικές αρχές.

                 Ο πρώτος σχηματισμός τριών αεροσκαφών απείχε μόλις είκοσι λεπτά από το Αεροδρόμιο και ο Σμήναρχος Ευαγγελόπουλος που βρισκόταν στον πύργο ελέγχου  και πληροφορήθηκε την πολιτική εντολή , δυσανασχέτησε μέν αλλά δεν είχε αρμοδιότητα να υποκαταστήσει τις υπηρεσίες ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας. Μέσα σε μερικά λεπτά και με την ψυχραιμία που τον διακατείχε είχε να διαχειριστεί και αυτός τη δική του κρίση. Στο ένα αυτί είχε τον ασύρματο επικοινωνίας με τα αεροσκάφη για περίπτωση διαδικασιών ανάγκης (όχι πληροφορίες εναέριας κυκλοφορίας) και στο άλλο αυτί στο τηλέφωνο ένα μαινόμενο Αρχηγό Αεροπορίας που θεωρούσε την πολιτική αυτή απόφαση,βεβιασμένη, αθέτηση των συμφωνηθέντων με διπλωματική άδεια και που καταδίκαζε τα αεροσκάφη και τα πληρώματα να εγκλωβιστούν – αιχμαλωτιστούν στις Βρεττανικές Βάσεις ή και να εγκαταλείψουν λόγω έλλειψης καυσίμου. Και για όσους δεν γνωρίζουν τι εστί Αντιπτέραρχος Νικόλαος Κουρής σε δυναμισμό , αυστηρότητα και επιβλητικότητα ας ανατρέξουν στο βιογραφικό του για να κατανοήσουν το μέγεθος της κρίσης που είχε να διαχειριστεί ο Σμήναρχος Ευαγγελόπουλος .

                Και ξαφνικά ο ψύχραιμος πιλότος με χιλιάδες ώρες πτήσης σε αερομαχίες στο Αιγαίο και διαχείρηση κρισίμων καταστάσεων ανάγκης έδωσε τη λύση που διέσωσε την αξιοπρέπεια-αξιοπιστία της Κυπριακής Δημοκρατίας και το ηθικό του λαού. Πρίν δοθεί η οδηγία από τον ελεγκτή εναέριας κυκλοφορίας για εκτροπή και προσγείωση στο Ακρωτήρι έγινε από τον αρχηγό σχηματισμού δοκιμαστική κλήση στη συχνότητα ανάγκης που χειριζόταν ο Σμήναρχος . Η λήψη ήταν διακοπτόμενη και αστραπιαία αντέδρασε ο Σμήναρχος ως « από μηχανής Θεός»  εκπέμποντας στο δικό του ασύρματο «Νο 1 έχετε  πτώση στροφών κινητήρος; Συνεχίστε για άμεση προσγείωση».

                Παράλληλα προτρέπει τον επι καθήκοντι ελεγκτή να χειριστεί το αρχηγό αεροσκάφος που αντιμετώπιζε κατάσταση ανάγκης ( εν κινδύνω ) σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στους διεθνείς κανόνες εναέριας κυκλοφορίας δηλαδη να επιτρέψει την άμεση και κατα προτεραίότητα προσγείωση του. Ο ελεγκτής που επίσης βρισκόταν σε δίλημμα για την πολιτική  εντολή που πήρε ξεθάρεψε και έδωσε οδηγίες για άμεση προσγείωση με το άλλοθι προς την προιστάμενη του αρχή τη κατάσταση έκτακτης ανάγκης που προέκυψε . Ο δε αρχηγός σχηματισμού που αγνοούσε τα τεκταινόμενα στο πολιτικό πεδίο δεν αρνήθηκε την επίπλαστη κατάσταση ανάγκης διότι όπως μας εκμυστηρεύτηκε αργότερα το εξέλαβε ως τέχνασμα για προτεραιότητα στην προσγείωση μετά από μια επίπονη πτήση τριών περίπου ωρών.

                Την προσγείωση του αρχηγου σχηματισμού ακολούθησαν και τα υπόλοιπα δώδεκα αεροσκάφη κάτω από τις ιαχές και τα χειροκροτήματα μαθητών και καθηγητών που εξέδραμαν την ηλιόλουστη εκείνη φθινοπωρινή  μέρα στην Ακτή Μακένζυ. Τα αεροσκάφη ανεφοδιάστηκαν με καύσιμο, έγινε η προβλεπόμενη πρό πτήσης επιθεώρηση ,τα πληρώματα ξεκουράστηκαν και άρχισε η αναχώρηση κατά τριάδες με προορισμό την Κρήτη. Τελικά αναχώρησαν την ίδια μέρα τα 11 αεροσκάφη και παρέμειναν στη Λάρνακα δύο λόγω βλάβης που παρουσιάστηκε στο ένα από αυτά.  

                Χειριστής του αεροσκάφους που είχε τεχνική βλάβη ήταν ο Σμηναγός Γιάννης Καλατζής τον οποίο είχα την τύχη να γνωρίσω  16 χρόνια αργότερα κατά την εγκατάσταση του πυραυλικού συστήματος S-300 στην Κρήτη, σαν Διοικητή της 138 Σμηναρχίας Μάχης που ανέλαβε τη διαχείρηση του συστήματος από πλευράς Πολεμικής Αεροπορίας.  Ο μακαριστός και αείμνηστος σήμερα Γιάννης μου εκμυστηρεύτηκε ότι όταν πραγματοποιούσε για δύο μέρες δοκιμαστικές πτήσεις πάνω από την Λάρνακα και εστιαζοντας την προσοχή του στους ελέγχους δοκιμής δεν έδινε σημασία πόσες φορές έκανε στροφές πάνω από τον θύλακα της Λουρουτζίνας. Επίσης μου είπε ότι κατά την αναχώρηση εκούσια διέσχισε και νεκρές και κατεχόμενες ζώνες. Οι ουρανοί ήταν δικοί μου μου έλεγε κατασυγκινημένος.  Του είπα και εγώ ότι κάθε φορά που το αεροπλάνο σου στριφογύριζε στην περιοχή οι σκοποί στο φυλάκιο στο εκκλησάκι πάνω από τα Λύμπια κουτρουβαλούσαν πανικόβλητοι. Αυτές οι αντιδράσεις στην Τουρκική διάταξη καταγράφηκαν από παρατηρητήρια του ΓΕΕΦ και κατα την αναχώρηση των αεροσκαφών τις μεταμεσημβρινές ώρες της 15 ης Νοεμβρίου. 

                Γενικά επικράτησε σύγχυση και πανικός στο αντίπαλο στρατόπεδο από το τυχαίο γεγονός της παρουσίας αεροσκαφών της Πολεμικής Αεροπορίας τη μέρα της ανακήρυξης του ψευδοκράτους. Και να σκεφτεί κανείς επρόκειτο για 13 μεταχειρισμένα  F-5  χωρίς οπλισμό. Σκεφτείται τι θα γινόταν με την άφιξη 5 εξοπλισμένων F-4 PHANTOM της εγγυήτριας Μητέρας Ελλάδας. Αυτά για την αλήθεια της Ιστορίας .

*Υποπτεράρχος εα, πρώην Διοικητής Αεροπορίας