Financial Times: To τέλος της παγκοσμιοποίησης που γνωρίσαμε

13:56 14/4/2022 - Πηγή: Sigma Live

Όταν ο CEO της μεγαλύτερης εταιρείας διαχείρισης ενεργητικού στον κόσμο αναγγέλλει το τέλος της παγκοσμιοποίησης, τότε τα πράγματα είναι σοβαρά.

Ο Λάρι Φινκ, ο ιδρυτής της BlackRock, έγραψε πρόσφατα σε επιστολή του προς τους μετόχους ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία, ο οποίος ξέσπασε εν μέσω των διαταραχών που προκάλεσε η πανδημία στις εφοδιαστικές αλυσίδες, έβαλε τέλος στις τρεις τελευταίες δεκαετίες παγκοσμιοποίησης. Ο ίδιος αναμένει ότι περισσότερες εταιρείες και κυβερνήσεις θα αρχίσουν να μετατοπίζουν την παραγωγή και τις προμήθειες στην

εγχώρια αντί της παγκόσμιας αγοράς. Ο πόλεμος, γράφει, σηματοδοτεί «ένα σημείο καμπής στην παγκόσμια γεωπολιτική τάξη, τις μακροοικονομικές τάσεις και τις αγορές κεφαλαίου».

Πρόκειται για μια στροφή η οποία στην πραγματικότητα είναι εν εξελίξει εδώ και μία δεκαετία ή περισσότερο. Από μια άποψη, η απόκλιση των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου, των ΗΠΑ και της Κίνας, άρχισε πραγματικά την ημέρα μετά την πτώση της Lehman Brothers, όταν η Κίνα εφάρμοσε ένα τεράστιο πρόγραμμα δημοσιονομικής τόνωσης και άρχισε να επανεξετάζει την αγγλοσαξονικού τύπου φιλελευθεροποίηση των αγορών.

 

Το Πεκίνο δεν αποτελεί την εξαίρεση σε αυτό. Πολλές χώρες έχουν αποφασίσει ότι το παγκόσμιο κεφάλαιο κυκλοφορούσε, τα τελευταία 40 περίπου χρόνια, πολύ πέρα από τα σύνορα των εθνικών οικονομιών, προκαλώντας πιέσεις και ανισότητες εντός πολλών κρατών. Οι πιέσεις αυτές οδήγησαν πολλές φορές σε λαϊκιστικές αντιδράσεις κατά της παγκοσμιοποίησης, η οποία ορίζεται γενικά ως η δυνατότητα να μετακινηθούν αγαθά, άνθρωποι και κεφάλαιο όπου είναι πιο παραγωγικό.

Η παγκοσμιοποίηση των τελευταίων δεκαετιών δημιούργησε μια άνευ προηγουμένου ευημερία σε παγκόσμιο επίπεδο. Αλλά στις περισσότερες χώρες, η ανισότητα διευρύνθηκε. Ένα μέρος της δυσαρέσκειας αφορά τη μισθολογική στασιμότητα και τις χαμένες θέσεις εργασίας, ειδικά για τους χειρονάκτες και την κατώτερη μεσαία τάξη στις πλούσιες χώρες. Για αυτό ευθύνεται κατά κύριο λόγο η τεχνολογική διαταραχή των αγορών εργασίας, αλλά και αυτό που ακαδημαϊκοί όπως ο Ντέιβιντ Ότορ έχουν αποκαλέσει «το σοκ της Κίνας», δηλαδή την ένταξη της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.

Από το 2000 και έπειτα, η εισροή δυτικού κεφαλαίου σε μια χώρα με μια φθηνή και τεράστια αγορά εργασίας άσκησε καθοδική πίεση στους μισθούς και στην απασχόληση στον βιομηχανικό τομέα των ΗΠΑ. Δημιούργησε ένα πλαίσιο όπου τα κέρδη από την αύξηση της οικονομικής πίτας πήγαιναν στις μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες, την Κίνα και τις ταχύτατα αναπτυσσόμενες ασιατικές χώρες.

Σε αυτό συνέβαλε η έλλειψη μιας κατάλληλης αντιμονοπωλιακής πολιτικής στις ΗΠΑ και η υπερβολική χρηματοοικονομική και εταιρική απορρύθμιση στη Δύση. Στην πραγματικότητα, η παγκοσμιοποίηση ήταν πάντοτε ατελής, καθώς το Πεκίνο προστάτευε τις αγορές κεφαλαίου του και τις στρατηγικές του βιομηχανίες με τρόπους που δεν παραβίαζαν τους κανονισμούς του Π.Ο.Ε.

Οι μικρότερες αναπτυσσόμενες χώρες διαμαρτύρονται εδώ και καιρό ότι το χωρίς περιορισμούς ελεύθερο εμπόριο θα τις έπληττε. Τώρα, πολλές πλούσιες χώρες διαμαρτύρονται για αυτό. Η λύση δεν είναι οι εμπορικοί πόλεμοι αλλά η τροποποίηση των εγχώριων πολιτικών και των διεθνών θεσμών ώστε να σωθούν τα καλά στοιχεία της παγκοσμιοποίησης, βοηθώντας ταυτόχρονα στην επανασύνδεση της παγκόσμιας οικονομίας με την εγχώρια ευημερία με τρόπους που κάνουν το εκλογικό σώμα να νιώθει ότι οι ηγέτες του φροντίζουν για τα συμφέροντά του.

H οικονομική κρίση, η πανδημία και ο πόλεμος έκαναν τους ηγέτες των εταιρειών να συνειδητοποιήσουν ότι οι παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες μπορεί να είναι ευάλωτες σε περιόδους αναταραχής. Τα σχέδια της Κίνας για μια πιο κυκλική οικονομία μπορεί να καταστήσουν έναν πιο διπολικό κόσμο ένα fait accompli. Η επέκταση της περιφερειοποίησης (regionalization) θα είναι το μέλλον. Η αύξηση των μισθών στην Ασία, οι υψηλότερες τιμές στην ενέργεια και oι κανόνες περιβαλλοντικής και κοινωνικής μέριμνας καθιστούν τις μακρές εφοδιαστικές αλυσίδες πιο ακριβές. Το ρυθμιστικό πλαίσιο για την ψηφιακή οικονομία και τα δεδομένα διαφέρει από τη μία περιοχή στην άλλη. Η αύξηση της πολιτικής πόλωσης θα διαδραματίσει επίσης ρόλο.

Τα οικονομικά εκκρεμή ταλαντεύονται. Ο συγκεκριμένος κύκλος της παγκοσμιοποίησης έχει κρατήσει 40 χρόνια. Η ελπίδα είναι ότι τα πράγματα δεν θα ταλαντευτούν προς την αντίθετη κατεύθυνση καθώς κινούμαστε προς μια νέα παγκόσμια τάξη.

Editorial της Financial Times