Financial Times:Ξεχάστε το δίπολο αριστερά-δεξιά-Tι χωρίζει τώρα τις κοινωνίες

14:22 28/4/2022 - Πηγή: Sigma Live

Η Γαλλία ήταν αυτή που έδωσε στον κόσμο τις έννοιες της αριστεράς και της δεξιάς στην πολιτική. Τώρα είναι η Γαλλία αυτή που πρωτοστατεί στην καταστροφή αυτού του διαχωρισμού και στην αντικατάστασή του από μια νέα πολιτική, μια πολιτική στην οποία τα δυο κυρίαρχα στρατόπεδα είναι οι εθνικιστές και οι διεθνιστές.

Ο διαχωρισμός δεξιάς-αριστεράς έχει τη ρίζα του στη Γαλλική Επανάσταση

του 1789, όταν οι υποστηρικτές του βασιλικού βέτο στέκονταν στα δεξιά της Εθνοσυνέλευσης και οι αντίπαλοι στέκονταν στα αριστερά. Τους επόμενους δυο αιώνες, η δεξιά και η αριστερά έγιναν ο κεντρικός φιλοσοφικός διαχωρισμός στην δυτική πολιτική.

Αλλά στον πρώτο γύρο των γαλλικών προεδρικών εκλογών της 10ης Απριλίου, τα παραδοσιακά κεντροδεξιά και κεντροαριστερά κόμματα κατέρρευσαν. η Anne Hidalgo, υποψήφια του Σοσιαλιστικού Κόμματος, πήρε μόλις 1,8% και ο Valérie Pécresse, ο υποψήφιος των κεντροδεξιών ρεπουμπλικάνων 4,8%. Ο Jean-Luc Mélenchon, ο ακροαριστερός υποψήφιος, πήρε 22% των ψήφων, αλλά και πάλι αποκλείστηκε.

Ο τελικός γύρος των εκλογών ήταν μια μάχη μεταξύ του Emmanuel Macron και της Marine Le Pen, που και οι δυο επιμένουν πως οι μέρες της πολιτικής αριστεράς-δεξιάς έχουν τελειώσει.

Αν και η Le Pen συνήθως χαρακτηρίζεται ως ακροδεξιά υποψήφια, η ίδια το απορρίπτει, επιμένοντας πως «δεν υπάρχει πλέον αριστερά και δεξιά. Ο πραγματικός διαχωρισμός είναι μεταξύ των πατριωτών και οπαδών της παγκοσμιοποίησης». Ο Macron και αυτός από καιρό υποστηρίζει πως δεν είναι «ούτε δεξιός, ούτε αριστερός». Όπως είπε στη βιογράφο του, Sophie Pedder, «ο νέος πολιτικός διαχωρισμός είναι μεταξύ αυτών που φοβούνται την παγκοσμιοποίηση και αυτών που βλέπουν την παγκοσμιοποίηση ως ευκαιρία».

H Le Pen χρησιμοποιεί τον όρο «παγκοσμιοποιητής» ως βρισιά. Σε συνέντευξη Τύπου στο Παρίσι την περασμένη εβδομάδα, την άκουσα να χλευάζει τον Macron γιατί «μιλούσε globish» (σ.τ.μ: σαν όρος το globish αναφέρεται σε μια απλοποιημένη εκδοχή της αγγλικής γλώσσας που χρησιμοποιείται από άτομα που δεν είναι μητρική τους γλώσσα, και περιλαμβάνει μόνο τις πιο κοινές λέξεις και φράσεις. Στην προκειμένη περίπτωση, όμως, μάλλον εννοεί τη «γλώσσα της παγκοσμιοποίησης»). Σε ομιλία της στην Avignon την επόμενη μέρα κατηγόρησε τους «παγκοσμιοποιητές» πως συμπεριφέρονται στους Γάλλους σαν καταναλωτές χωρίς ρίζες, αντί για πολίτες που είναι συνδεδεμένοι με τον πολιτισμό και τη γλώσσα τους.

Αυτού του είδους η ρητορική είναι τώρα σήμα κατατεθέν της εθνικιστικής δεξιάς ανά τον κόσμο. Θεωρητικοί με επιρροή στη Ρωσία του Vladimir Putin -όπως ο Aleksandr Dugin και ο Konstantin Malofeev- συχνά αποκηρύσσουν την «παγκοσμιοποίηση» ως μια συνωμοσία κατά του ρωσικού έθνους και πολιτισμού.

Αυτό που «πλασάρει» τώρα η Le Pen θυμίζει επίσης πολύ έντονα τον Donald Trump, που ως πρόεδρος των ΗΠΑ ενημέρωσε τον ΟΗΕ πως «το μέλλον δεν ανήκει στους οπαδούς της παγκοσμιοποίησης. Το μέλλον ανήκει στους πατριώτες».

Μια πολιτική δομημένη γύρω από τον νέο διαχωρισμό διαταράσσει τις παραδοσιακές διαχωριστικές γραμμές αριστεράς-δεξιάς. Ο Macron έχει υιοθετήσεις θέσεις που παραδοσιακά θα θεωρούνταν αριστερές για ορισμένα κοινωνικά ζητήματα, όπως τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων, όμως οι προσπάθειές του να απορρυθμίσει την οικονομία και να μειώσει τους φόρους θα ταίριαζαν στους ρηγκανικούς συντηρητικούς. Η Le Pen, αντιθέτως, τηρεί ακροδεξιές θέσεις σε θέματα όπως η μετανάστευση και αριστερές θέσεις στην οικονομία.

Η πιο ξεκάθαρη διαχωριστική γραμμή μεταξύ των δύο υποψηφίων δεν έχει να κάνει με την αριστερά και τη δεξιά, αλλά με τον εθνικισμό και τον διεθνισμό. Ο Macron είναι παθιασμένος υπέρμαχος της βαθύτερης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η Le Pen θέλει να διαλύσει τη σημερινή ΕΕ και να τη μετατρέψει σε μια Ευρώπη των εθνών-κρατών.

Παρόμοια διαταραχή των παραδοσιακών κατηγοριών δεξιά-αριστερά έχει συμβεί στις ΗΠΑ και τη Βρετανία. Πριν από τον Trump, οι Ρεπουμπλικάνοι ήταν το κόμμα του ελεύθερου εμπορίου, της παγκοσμιοποίησης και μιας επιθετικής εξωτερικής πολιτικής - σκοποί που συνδέονται με τη δεξιά. Αλλά ο εθνικισμός του America first παρέσυρε τους Ρεπουμπλικάνους προς τον προστατευτισμό και τον απομονωτισμό, αφήνοντας την πτέρυγα Biden των Δημοκρατικών να είναι οι θεματοφύλακες των παραδοσιακών διεθνιστικών θέσεων στην εξωτερική πολιτική και το εμπόριο.

Το Brexit επίσης αναδόμησε τη βρετανική πολιτική γύρω από έναν εθνικιστικό-διεθνιστικό άξονα. Αυτή η στροφή επισκιάστηκε από την υιοθέτηση του συνθήματος «Παγκόσμια Βρετανία» από τους Brexiters. Αλλά η πραγματικότητα της παγκόσμιας Βρετανίας είναι οι αυστηρότεροι έλεγχοι στα σύνορα και η μείωση του διεθνούς εμπορίου.

Πολλοί Brexiters προσελκύθηκαν από το σύνθημα της Παγκόσμιας Βρετανίας όχι επειδή είναι διεθνιστές, αλλά επειδή ήταν ένας ισχυρισμός εθνικού μεγαλείου. Το επιχείρημα ήταν ότι η Βρετανία είναι πολύ σημαντική παγκοσμίως για να περιοριστεί από την ένταξη στην ΕΕ.

Η Le Pen έχει παρόμοιο όραμα για τη Γαλλία. Στη μεγάλη ομιλία της για την εξωτερική πολιτική στο Παρίσι την περασμένη εβδομάδα, επέμεινε ότι η Γαλλία είναι μια από τις μεγάλες δυνάμεις του κόσμου με παγκόσμια εμβέλεια και πεπρωμένο. Όπως και με τους Brexiters, το όραμά της για μια παγκόσμια Γαλλία είναι στην πραγματικότητα μια μορφή τρομακτικού εθνικισμού.

Ένας από τους βασικούς κινδύνους της εξάπλωσης αυτού του είδους της πολιτικής σε όλο τον κόσμο είναι ότι αυξάνει τις πιθανότητες διεθνών συγκρούσεων. Οι «παγκοσμιοποιητές» που η Le Pen και ο Trump λατρεύουν να χλευάζουν δεν είναι, γενικά, άνθρωποι χωρίς ρίζες ή πατριωτισμό. Αλλά είναι πιο πιθανό να πιστεύουν στην ανάγκη για διεθνή συνεργασία για την προώθηση της ειρήνης και της ευημερίας και για τη διαχείριση των παγκόσμιων προβλημάτων.

Οι εθνικιστές μπορεί θεωρητικά να αποδέχονται την ανάγκη για διεθνή συνεργασία σε θέματα όπως η κλιματική αλλαγή ή το εμπόριο. Στην πράξη όμως, έχουν την τάση να βλέπουν τις διεθνείς συμφωνίες ως προδοσία του έθνους ή ως προϊόν κάποιου είδους παγκόσμιας συνωμοσίας.

Η πολιτική της Le Pen, του Trump ή του Putin -που είναι καχύποπτοι με τους ξένους και έχουν εμμονή με την αποκατάσταση του εθνικού μεγαλείου- μπορεί πολύ συχνά να οδηγήσει σε σύγκρουση. Όπως μου είπε αστειευόμενος κάποτε ένας Βαλκάνιος αναλυτής: «Το πρόβλημα με την περιοχή μας είναι ότι υπάρχουν πάρα πολλές σπουδαίες χώρες: μεγάλη Σερβία, μεγάλη Αλβανία, μεγάλη Κροατία. Αλλά τα αποτελέσματα δεν ήταν τόσο σπουδαία».

Η άνοδος της εθνικιστικής πολιτικής σε όλο τον κόσμο κινδυνεύει να επαναλάβει αυτό το θλιβερό μοτίβο σε παγκόσμια κλίμακα.

Πηγή: Financial Times